Eninski apostol
Eninski apostol ili Apostol Enina je staroslovenski ćirilski rukopis iz 11. veka. Otkriven je u lošem stanju 1960. godine tokom restauratorskih radova u bugarskom selu Enina, delimično sačuvani rukopis pergamenta smešten je u period boravka svetih Ćirila i Metodija u Sofiji. To je najstariji ćirilski rukopis koji trenutno poseduje bilo koja bugarska kolekcija.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Apostol Enina otkriven je 1960. godine tokom restauracije stare crkve Svete Paraskeve u selu Enina. Selo se nalazi u južnoj centralnoj Bugarskoj, severno od Kazanlaka, i administrativno je deo provincije Stara Zagora. Rukopis je u početku bio u vrlo lošem stanju, sačuvano je samo 39 listova i delova listova, a retko je sačuvan niti jedan list u celosti. [1]
Od svog otkrića do 1964. godine, apostol Enina bio je smešten u muzeju Kazanlak. 1964. godine rukopis je prebačen u Muzej svetih Ćirila i Metodija u Sofiji, gde je od tada smeštena kao MS №1144 kao deo je zbirke biblioteke od 1.500 slovenskih rukopisa. Među njima je od najveće važnosti zbog njegove antike, kao i paleografskih i jezičkih karakteristika. U decembru 2010. godine, u dvorištu crkve Svete Paraskeve postavljena je spomen ploča posvećena apostolu Enini u čast 50-godišnjice otkrića rukopisa. [2]
Opis[uredi | uredi izvor]
Enina Apostol je kratki lekcionarski apostol, napisan na pergamentu u drugoj polovini 11. veka, što ga čini najstarijim ćiriličnim rukopisom koji je trenutno deo bugarske zbirke. Listovi su veličine 19,5 puta 15,5 centimetara, a napisana površina 13,5h10,5 centimetara (5,3 in × 4,1 inča). Napisao ga je jedan pisar u kosom uncijalu koristeći tamno smeđe mastilo. Ff.6r 28 i 38r sadrže ukrasne inicijale geometrijskog i cvetnog dizajna. Dodatni ukras uključuje 18 inicijala, koji su uglavnom geometrijski, mada ponekad cvetni ili isprepleteni. Inicijal na f.3 prikazuje glavu ptice, dok ff.28v i 36v imaju glagoljicu Ⰱ kao početno slovo čitanja. [3]
Smatra se da se apostol Enina prvobitno sastojao od oko 215–220 listova, od kojih je samo 39 barem delimično sačuvano. Nedostaju i početak i kraj rukopisa, a nema sačuvanih marginalnih beležaka. Preživeli tekst rukopisa čine čitanja iz Dela apostolskih i poslanica za subotu i nedelju od 35. nedelje po Duhovima do Velike subote i za odabrane praznike od 1. septembra do 3. oktobra, praznika Dionisija Areopagita. Jezik teksta je klasifikovan ili kao starocrkvenoslovenski ili kao pripadnik kategoriji koja hronološki neposredno sledi starocrkvenoslovenski jezik. [4]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ http://www.libsu.uni-sofia.bg/slavica/eninaspec.html%7Ctitle=Енински[mrtva veza] apostol Angelova Anna 2002–2004 Bibliotheca Slavica Universitetska biblioteka “Sv. Kliment Ohridski“
- ^ http://www.libsu.uni-sofia.bg/slavica/eninaspec.html Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. septembar 2011) Eninski apostol Angelova Anna 2002–2004 Bibliotheca Slavica Universitetska biblioteka “Sv. Kliment Ohridski”
- ^ Dobreva Milena| 2005 Mediaeval Slavonic Written Cultural Heritage in the E-World: The Bulgarian Experience Review of the National Center for Digitization issn=1820-0109 [1][mrtva veza]
- ^ Barentsen A. A. Tielemans M. G. M. South Slavic and Balkan linguistics Rodopi 1982 isbn=978-90-6203-634-9
