Karlo Mrazović

karlo mrazović
Karlo Mrazović Gašpar
Lični podaci
Datum rođenja	(1902-10-26)26. oktobar 1902.
Mesto rođenja	Mursko Središće, kod Čakovca, Austrougarska
Datum smrti	23. septembar 1987.(1987-09-23) (84 god.)
Mesto smrti	Zagreb, SR Hrvatska, SFR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Delovanje
Član KPJ od	1927.
Učešće u ratovima	Mađarska revolucija 1919. Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	Mađarska Crvena armija Internacionalne brigade NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska armija 1919. 1936 — 1939. 1941 — 1945.
Čin	general-potpukovnik u rezervi
Predsednik Prezidijuma Narodnog sabora Narodne Republike Hrvatske
Period	oktobar 1949 — 1952.
Prethodnik	Vladimir Nazor
Naslednik	Vicko Krstulović
Heroj
Narodni heroj od	20. decembra 1951.
Odlikovanja

Karlo Mrazović — Cofek, Gašpar (Mursko Središće, kod Čakovca, 26. oktobar 1902 — Zagreb, 23. septembar 1987), učesnik Mađarske revolucije 1919, Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Hrvatske, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije. U periodu od 1949. do 1952. godine obavljao je funkciju predsednika Prezidijuma Narodnog sabora Narodne Republike Hrvatske.

Biografija

Rođen je 26. oktobra 1902. godine u Murskom Središću, kod Čakovca. Potiče iz porodice železničkog radnika, u kojoj je bilo sedmoro djece. Rešivši da se po svaku cenu školuje, sa jedanaest godina zapošljava se kao najamni radnik i tako završava šest razreda osnovne i četiri razreda srednje škole.

Mađarska revolucija 1919.

Uticaj Oktobarske revolucije i revolucionarna zbivanja u Mađarskoj bili su presudni za Mrazovićevo idejno-političko opredeljenje i njegovo vezivanje uz komunistički radnički pokret. Posle stvaranja Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, Mrazović se kao šesnaestogodišnji mladić uključuje u Međimursku legiju, ali čim je u proleće 1919. godine uspostavljena Mađarska Sovjetska Republika, organizovao je beg i sa grupom svojih drugova uključuje se u redove mađarske Crvene armije. Kad je pala vlada Bele Kuna, a mađarska revolucija ugušena, vraća se u zemlju, gde ga vlasti hapse i odvode u istražni zatvor Vojnog suda. On beži iz zatvora, opet prelazi jugoslovensko-mađarsku granicu i nekoliko meseci ilegalno radi pod Hortijevim režimom u Kraljevini Mađarskoj. Opet razvija revolucionarnu delatnost, ali je zbog provale u martu 1920. godine prisiljen da beži i da se ilegalno vrati u Jugoslaviju.

Ilegalni rad

Pošto su jugoslovenske vlasti znale samo za jedno Mrazovićevo prezime (Cofek), pod kojim je bio registrovan i u mađarskoj Crvenoj armiji i u istražnom zatvoru Vojnog suda u Zagrebu, on se, služeći se isključivo drugim prezimenom, legalno zaposlio kao rudar i mlinarski radnik, odslužio vojni rok, a potom se nastanio i opet zaposlio u Zagrebu. Mrazović tada ulazi u klasni sindikalni pokret i već je 1924. godine član Centralne uprave radnika živežne industrije i obrta Jugoslavije. Već afirmiran kao sindikalni rukovodilac i revolucionar, 1927. godine formalno je, na predlog Josipa Debeljaka, primljen u Komunističku partiju Jugoslavije (KPJ).

Uvođenjem Šestojanuarske diktature i Mrazoviću kao kompromitovanom i prokazanom revolucionaru preti hapšenje i on, po odluci Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije, emigrira u Sovjetski Savez. Tu mu se konačno ukazala mogućnost da se izvesno vreme posveti učenju. Upisuje se na Komunistički univerzitet nacionalnih manjina Zapada (KUNMZ), smer Društvene nauke, i 1932. godine završava ga s odličnim uspehom. Kao aspirant na Filozofskom odeljenju, izvesno vreme radi i u aparatu Kominterne, a do 1936. godine bio je i upravnik Jugoslovenskog odeljenja KUNMZ-a.

Španski građanski rat

Nakon početka građanskog rata u Španiji, Mrazović 1936. godine kao dobrovoljac prelazi Pirineje i ulazi u redove Internacionalnih brigada. Pošto se u Moskvi bavio i vojnom naukom, a na frontovima Španije se istakao u nizu vatrenih okršaja, ubrzo je postavljen za komandira čete. Ubrzo je bio teško ranjen, pa je morao u bolnicu. Zatim je, uz Blagoja Parovića, postavljen za jednog od urednika lista „Dimitrovac“ i člana Redakcije radio-stanice Madrid.

U januaru 1939. godine, ilegalno se vraća u zemlju. Po direktivi Centralnog komiteta Komunističke partije Hrvatske, Mrazović se sada legalizira i izlazi pred Državni sud za zaštitu države, koji ga zbog nedostatka dokaza oslobađa optužbe za komunističku delatnost. Zbog policijskog izgona iz Zagreba, nakratko je boravio u rodnom mestu, gde je radio na jačanju klasnog radničkog pokreta u Međimurju, ali se uskoro vraća u Zagreb i rukovodi Komitetom za pomoć Španskim borcima u francuskim koncentracionim logorima. Nakon potpisivanja sporazuma Cvetković-Maček, u decembru 1939. godine, i Mrazović postaje žrtvom Mačekovog pooštrenog kursa prema komunistima. S većom grupom partijskih rukovodilaca zatvoren je u Lepoglavi. Posle izlaska iz Lepoglave, u proleće 1940. godine preuzima nove odgovorne dužnosti. U avgustu 1940. je delegat na Prvoj konferenciji Komunističke partije Hrvatske, u novoizabrani Centralni komitet ulazi kao član Politbiroa, a iste godine učestvuje i na Petoj zemaljskoj konferenciji Komunističke partije Jugoslavije u zagrebačkoj Dubravi.

Narodnooslobodilački rat

Posle okupacije zemlje, svoje dvadesetogodišnje iskustvo revolucionara, Mrazović koristi kao jedan od organizatora ustanka u Hrvatskoj. Bio je prvi komandant Prvog slavonskog partizanskog odreda, komandant, pa politički komesar Treće operativne zone i član Glavnog štaba narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Hrvatske.

Kao nekadašnji saradnik „Srpa i Čekića“, „Dimitrovca“ i „Vjesnika“, od 1942. godine Mrazović rukovodi agitaciono-propagandnim odsekom Centralnog komiteta Komunističke partije Hrvatske. Pritom posebnu pažnju posvećuje osnivanju Narodnooslobodilačkih odbora (NOO) i izgradnji narodne vlasti. Biran je u najviše predstavničke organe zemlje, odnosno za većnika Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ) i za člana Predsedništva Zemaljskog vijeća narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH).

Posleratni period

Posle oslobođenja Jugoslavije, od 1945. do 1962. godine neprekidno je zastupnik u Narodnom saboru NR Hrvatske i poslanik u Saveznoj narodnoj skupštini. Od 1947. do 1948. bio je ambasador u NR Mađarskoj, a od 1948. do 1949. u Sovjetskom Savezu. Nakon smrti Vladimira Nazora, od oktobra 1949. do 1952. bio je predsednik Prezidijuma Narodnog sabora NR Hrvatske. Od 1952. do 1953. bio je ambasador FNR Jugoslavije u Meksiku, gde je uspostavio diplomatske odnose sa Kubom, Hondurasom, Kostarikom i Panamom. Od 1953. do 1963. godine bio je potpredsednik Sabora NR Hrvatske. Istovremeno je bio član Saveznog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije (SSRNJ) i Glavnog odbora SSRN Hrvatske, te član Saveznog i Republičkog odbora SUBNOR-a.

Bio je general-potpukovnik JNA u rezervi.

Na Petom, Šestom, Sedmom i Osmom kongresu KPJ, odnosno SKJ, biran je za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije. Od 1963. godine bio je član Saveta federacije.

Umro je 23. septembra 1987. godine u Zagrebu. Sahranjen je u Čakovcu.

Odlikovanja i priznanja

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih brojnih visokih stranih i jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su i — Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja, Orden jugoslovenske zastave sa lentom, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, dva Ordena bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 20. decembra 1951. godine.

Godine 1980, dodeljena mu je titula počasnog građanina grada Zagreba.

Literatura

• Vojna enciklopedija (knjiga peta). Beograd 1973. godina.
• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.