Kremenite njive (Barajevo)
44° 35′ 13″ S; 20° 25′ 06″ I / 44.58701° S; 20.41826° I
 Područje Vinčanske kulture | |
| Regija | Balkan, Južna Evropa i Srednja Evropa |
|---|---|
| Period | neolit |
| Glavno nalazište | Kremenite njive Barajevo |
| Prethodnik | Starčevačka kultura |
| Naslednik | Kulture Bakarnog doba |
| Istorija Srbije |
|---|
 |
 Portal Srbija |
Kremenite njive su lokalitet koji se nalazi na teritoriji opštine Barajevo, na nadmorskoj visini od 225 metara. Naučnoj javnosti poznat je više od jednog veka i svrstava se među najranije istraživane neolitske lokalitete kod nas. Zauzimalo je prostor od oko 100 hektara, a nalazilo se kraj puta Barajevo - Lipovica.[1] Stanovnici Barajeva čije se kuće nalaze na Kremenmitim njivama, tokom obrađivanja zemlje nailazili su na obilje kremenog materijala i ulomaka keramike, pa su po nađenom materijalu i nazvali ovaj deo oranica.
Istorijat istraživanja[uredi | uredi izvor]
Obilazeći terne u okolini Beograda, davne 1889. godine, Jovan Žujović uočio je ostatke keramičkih posuda i različitih kamenih alatki na lokalitetu Kremenite njive. Iste godine, zajedno sa Mihailom Valtrovićem rade sondažno istraživanje ovog terena i na dubini od jednog metra nailaze na zemunicu i veliki broj grnčarije, alatki. Članak koji su objavili predstavlja jedan od najranijih objavljenih rezultata arheoloških istraživanja neolita u Srbiji.
Jovan Todorović 1966. godine pokreće nova istraživanja ali ovog puta na dve lokacije, koje su dokumentovane i crtežima dva profila. Prvi profil je napravljen na mestu nekadašnjeg kamenoloma i dugačak je 5 metara, dok se drugi pružao 60 metara severnije od prvog u dužini od 4 metra. Materijal koji je prikupljen (oko 35 fragmenata keramike i dva manja tega okruglo oblika) nalazi se u Muzeju grada Beograda. Na osnovu tipologije navedenog keramičkog materijala lokalitet je opredeljen u fazu Vinča-Pločnik vinčanske kulture. Tadašnja procena teritorije lokaliteta bila je na nekoliko desetine hektara.
Tokom leta 2012. godine izvršen je obilazak lokaliteta i tom prilikom prikupljen keramički i kameni materijal koji ukazuje na kasnoneolitsko naselje, kao što je i dosadašnjim istraživanjima dokazano. Interdisciplinarni pristup prilikom istraživanja terna, pomogao je da se sakupi što veći broj podataka radi razumevanja kako je naselje nastalo i funkcionisalo u tom periodu. Prilikom obilaska terena intervjuisano je stanovništvo koje sada živi na ovom terenu. Dobijene su i različite izjave o vremenima pre nego su izgrađene kuće na ovom lokalitetu, a i za potrebe istaživanja sakupljen je značajni materijal od meštana. U saradnji sa Rudarsko-geološkim fakultetom iz Beograda, otkrivene su lokacije geofizičkim merenjima koje se mogu uporediti sa stepenom koncentracije lepa na površini. Nakon merenja magnetnog polja, izmereni su paralelni profili koji mogu da odrede položaj anomalija ispod površine zemlje. Anomalije, koje beleži magnetometar, predstavljaju rezultat različite namagnetisanosti predmeta ili objekta u prošlosti, što najčešće nastaje kao posledica visoke temperature (požara, upotrebe peći itd.), ali i usled dužeg boravka ljudi na jednom mestu. Prilikom geofizičkih merenja na lokalitetu korišćene su dve različite metode na istom polju kako bi se stvorili uslovi za uzajamnu proveru rezultata.
Prva metoda merenja magnetnog polja obavljena je 2012. i 2013. godine. Merenje je obavljeno protonskim magnetometrom tipa Overhauser GEM-19 na dvema lokacijama (2012) koje su pozicionirane GPS kordinatama i 2013. godine u centralnom delu lokaliteta.
Druga metoda merenja električne otpornosti, sprovedena je na centralnom delu lokaliteta, gde je na osnovu rezultata magnetometrijskih merenja utvrđeno postojanje anomalija.[2]
Stratigrafija nalazišta[uredi | uredi izvor]
Stratigrafija kasnoneolitskog naselja na Kremenitim njivama ukazuje na višeslojan arheološki lokalitet. Jama (dubine 2 m, dužine 3m i širine 2,5 m) iskopana u privatne svrhe na centralnom delu lokaliteta, pružiila je uvid u nova istraživanja. Pored jame nalazila se gomila izbačene zemlje pomešane sa arheološkim materijalom (ulomci keramike). Ovom prilikom obrađeno je 135 ulomaka keramike.
U površinskom sloju debljine oko 20 centimetara, koji je i zona oranja (lokalno stanovništvo je uklanjalo kamene ulomke da im ne smetaju prilikom obrade zemlje), konstatovano je neznatno prisustvo materijala. U sledćem sloju jame, na dubini oko 110-120 centimetara, uočava se tamnobraon sloj zemlje. U njemu su se pored keramike našli i sitni i krupni ostaci lepa, kremena kao i manja koncentracija gareži i kostiju. Na dubini većoj od 140 centimetara, ispod ovog sloja, nalazi se sterilan sloj tamnožute iliovače.
Materijal iz jame[uredi | uredi izvor]
- Posude od pečene zemlje – fragmenti pronađenih posuda bili su crne, sive, smeđe, oker i višebojni. Većina je bila sa unutrašnje i spoljašnje strane priglačana.
- Zdele
- Amfore
- Lonci
- Drške na posudama od pečene zemlje[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Barajevo (Beograd)”. Srbijanac. Arhivirano iz originala 27. 09. 2018. g. Pristupljeno 27. 9. 2018.
- ^ Jablanović 2017, str. 16−23
- ^ Jablanović 2017, str. 54−58
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jablanović, Aleksandar (2017). Kremenite njive: praistorijsko naselje. Barajevo: Centar za kulturu Barajevo. ISBN 978-86-80466-03-3.
- Istorija Beograda. Beograd: Balkanološki institut SANU. 1995. ISBN 978-86-7179-021-5.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Obeležavanje Dana Centra za kulturu Barajevo”. Zvanični sajt. Centar za kulturu Barajevo. Pristupljeno 27. 9. 2018.