Svetozar Marković Toza

Ukoliko ste tražili drugu osobu, pogledajte članak Svetozar Marković (višeznačna odrednica).

svetozar marković toza
Svetozar Marković Toza
Lični podaci
Datum rođenja	(1913-07-13)13. jul 1913.
Mesto rođenja	Taraš, kod Bečkereka, Austrougarska
Datum smrti	9. februar 1943.(1943-02-09) (29 god.)
Mesto smrti	Novi Sad, Kraljevina Mađarska
Profesija	radnik
Delovanje
Član KPJ od	1935.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije 1941—1943.
U toku NOB	politički komesar Glavnog štaba NOPO Vojvodine
Heroj
Narodni heroj od	5. decembar 1944.

Svetozar Marković Toza (Taraš, kod Bečkereka, 13. jul 1913 — Novi Sad, 9. februar 1943) bio je komunistički revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 13. jula 1913. godine u selu Taraš, kod Bečkereka. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a gimnaziju je započeo u Bečkereku, ali je usled lošeg materijalnog stanja morao prekinuti školovanje. Zaposlio se u rudniku Kreki, kod Tuzle, ali je posle kraćeg vremena oboleo na plućima i vratio se u Vojvodinu, gde je živeo u kolonističkom selu Stajićevu.

Još kao srednjoškolac u Petrovgradu, učestvovao je u radu omladinskog pokreta, a član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) postao je 1935. godine. U Petrovgradu i okolini aktivno je radio na sindikalnom organizovanju poljoprivrednih radnika. Održavao je brojna politička savetovanja-predavanja, pokrenuo malu političku biblioteku i izdržavao je pomoću priloga simpatizera, sarađivao je i u radničkoj i demokratski orijentisanoj štampi. Zaposlio se zatim u Savezu poljoprivrednih radnika Vojvodine u Novom Sadu.

Godine 1937. postao je član Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu. A jedno vreme 1938. godine radio je u listu Udružene opozicije „Vojvođanin“. Početkom 1939. godine, pod rukovodstvom Žarka Zrenjanina, radio je na učvršćivanju partijskih organizacija u Vojvodini. Te godine postao je sekretar Okružnog komiteta KPJ za Severni Banat. Na Četvrtoj pokrajinskoj konferenciji PK KPJ za Vojvodinu izabran je za člana Biroa Pokrajinskog komiteta. A marta 1941. godine postao je član Sekretarijata i organizacioni sekretar PK KPJ za Vojvodinu. Više puta je hapšen i proganjan.

Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, aktivno je radio na organizovanju ustanka i prvih ustaničkih akcija u Banatu. Septembra 1941. godine zajedno sa Žarkom Zrenjaninom prešao je u Bačku i tamo nastavio partijsku aktivnost. Pod teškim uslovima mađarske okupacije okupio je u Bačkoj i Baranji, gotovo ugašene partijske organizacije, organizovao diverzantske grupe i radio na izdavanju ilegalne literature.

Bio je politički komesar Glavnog štaba NOP odreda Vojvodine. Jedan od osnivača Pokrajinskog Narodnooslobodilačkog odbora Vojvodine, pokretač i urednik listova „Istina“ i „Slobodna Vojvodina“. Organizovao je i savetovanje Oblasnog komiteta KPJ za Bačku, održanog u Turiji, maja 1942. godine.

Mađarska policija je 19. novembra 1942. godine otkrila bazu Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu u Novom Sadu, u kojoj su se nalazili Branko Bajić i Toza Marković. Oni su tada pružili oružani otpor policiji. Posle kraće borbe, Branko je poginuo, a Toza je bio teško ranjen i uhvaćen. U policiji je mučen, ali ništa nije odao, zbog čega je osuđen na smrt. Obešen je 9. februara 1943. godine u kasarni u Futoškoj ulici u Novom Sadu. Sahranjen je na Almaškom groblju u Novom Sadu.

Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 5. decembra 1944. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja Jugoslavije.

Foto-galerija

• 
  Kuća u kojoj je štampan prvi broj Slobodne Vojvodine
• 
  Kuća u kojoj je zarobljen Svetozar Marković Toza
• 
  Spomen ploča na bivšoj kasarni u Novom Sadu u čijem je dvorištu obešen Svetozar Marković Toza
• 
  Grob Svetozara Markovića Toze i Ćire Šovljanskog na Almaškom groblju
• 
  Orden narodnog heroja

Vidite još

• Rodna kuća narodnog heroja Svetozara Markovića Toze

Literatura

• Zbornik narodnih heroja Jugoslavije. Beograd: Omladina. 1957.  COBISS.SR 50964999
• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  COBISS.SR 48700167