8. kordunaška divizija NOVJ

Osma kordunaška udarna divizija
Borci Osme divizije u Črnomlju 18. avgusta 1944.
Postojanje	od 22. novembra 1942. do kraja rata
Formacija	Četvrta kordunaška brigada Peta kordunaška brigada Petnaesta kordunaška brigada
Jačina	4.200 boraca
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Operacija Vajs I Operacija Panter Operacija Šah Operacija Morgenštern Napad na Cazin septembra 1944. Napad na Cazin novembra 1944. ‎Karlovačka operacija Tršćanska operacija
Odlikovanja	16. juna 1944. proglašena „udarnom“
Komandanti
Komandant	Vlado Ćetković
Politički komesar	Artur Turkulin

Osma kordunaška udarna divizija bila je divizija Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, formirana 22. novembra 1942. naredbom Vrhovnog štaba NOV i POJ od Četvrte i Pete kordunaške brigade i Šeste primorsko goranske brigade. Prvi komandant divizije bio je Vlado Ćetković, a politički komesar Artur Turkulin.

Pošto je Šesta primorsko-goranska brigada bila udaljena i operisala samostalno, umesto nje u sastav divizije je 5. decembra 1942. ušla Petnaesta kordunaška brigada. Smatrala se jednom od elitnih jedinica NOVJ. Juna 1944. za izvanredne uspehe dobila je naziv „udarna”.

Borbeni put Osme divizije

Na početku operacije „Vajs I“ nekompletna divizija (Četvrta kordunaška brigada vodila je sa Trinaestom proleterskom brigadom operacije na Žumberku) bila je nastupanjem 7. SS divizije „Princ Eugen“ sa osnovice Karlovac-Petrinja prema Slunju i Velikoj Kladuši primorana na odbranu. Nemci su uspeli da manevrom prodru u bok i pozadinu položaja divizije, pa je ona bila prinuđena na izvlačenje prema Lici. Tokom zime i proleća Osma kordunaška divizija je u sadejstvu sa Šestom ličkom divizijom izvodila uspešna ofanzivna dejstva i učestvovala u napadu na Otočac aprila i napadu na Gospić maja 1943. godine.

Tokom 1943. godine divizija je bila angažovana u brojnim odbrambenim i napadnim dejstvima protiv nemačkih, italijanskih, ustaško-domobranskih i četničkih formacija u oblasti između Kupe i Une. U novembru 1943. učestvovala je u napadu na Glinu, a u decembru se našla pod udarom jedinica 15. i 69. nemačkog korpusa tokom Operacije „Panter“. U martu 1944. godine divizija je s velikim uspehom odbila osovinsku ofanzivu u Plašćanskoj dolini. Učestvovala je u napadu na Cazin aprila 1944. i manevarskim odbrambenim borbama tokom Operacije „Šah“ u maju.

Tokom juna i jula 1944. godine divizija je u sadejstvu s 34. hrvatskom divizijom i slovenačkim jedinicama dejstvovala je po osovinsko-kvislinškim garnizonima i komunikacijama u Pokuplju, Turopolju, Žumberku i Beloj Krajini u Sloveniji, a tokom avgusta i septembra vodila je borbe ponovo na teritoriji Korduna, Like i Banije.

Krajem oktobra 1944. divizija se prebacila u Cazinsku Krajinu gde je u novembru bila angažovana u intenzivnim borbenim dejstvima tokom napada na Cazin novembra 1944. godine. Zimu 1944/45. godine provela je u oštrim borbama sa jedinicama nemačkog 15. korpusa oko vitalnih komunikacija i odbrambenih tačaka u Lici i na Kordunu.

Nakom rasformiranja Unske operativne grupe u sastav divizije ušla je njena Muslimanska brigada i Krajiški partizanski odred.

Tokom završnih operacija za oslobođenje Jugoslavije, bila je potčinjena Četvrtoj armiji JA i pod njenom komandom je učestvovala u oslobađanju Bihaća, Ličko-primorskoj i Tršćanskoj operaciji.

Ukazom Vrhovnog štaba NOV i POJ 16. juna 1944. godine Osma kordunaška divizija proglašena je udarnom u znak priznanja za postignute uspehe.

Komandni sastav divizije

• Komandanti divizije:
  • Vlado Ćetković — od formiranja divizije do decembra 1943.
  • Miloš Šumonja — od decembra 1943. do novembra 1944.
  • Mihailo Vojnović — od novembra 1944. do marta 1945.
  • Joco Tarabić — od marta 1945. do kraja rata

• Politički komesari divizije:
  • Artur Turkulin — od formiranja divizije do aprila 1943.
  • Miloš Šumonja — od aprila do decembra 1943.
  • Aleksa Backović — od decembra 1943. do aprila 1944.
  • Dušan Hrstić — od aprila 1944. do marta 1945.
  • Šukrija Bijedić — od marta 1945. do kraja rata

• Načelnici Štaba divizije:
  • Joco Tarabić — od formiranja divizije do februara 1943.
  • Miloš Šumonja — od februara do aprila 1943. do
  • Nikola Grubor — od maja do avgusta 1943.
  • Mihailo Vojnović — od septembra do decembra 1943.
  • Mićun Pavlović — od decembra 1943. do marta 1944.
  • Miško Blažević — od juna do novembra 1944.
  • Simo Mikašinović — od novembra 1944. do kraja rata

Literatura

• Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom II, knjiga I — Bilten Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojno-istorijski institut Jugoslovenske armije. 1949.  COBISS.SR 58734343
• Vojna enciklopedija tom VI. Beograd. 1973.  COBISS.SR 168834823
• Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom II. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980.  COBISS.SR 49300743

Spoljašnje veze

• „8th Division”. vojska.net. n.d.  (jezik: engleski)