Porodica Ribar

Braća Ribar — Ivo Lola i Jurica sa majkom Tonicom, oko 1935. godine.

Porodica Ribar je porodica jugoslovenskog i hrvatskog političara i pravnika dr Ivana Ribara. Sačinjavali su je supruga Antonija i sinovi Ivo Lola i Jurica, kao i Antonijina deca iz prvog braka — sin Žarko i ćerke Božena i Mira.

Poreklo porodice je sa Korduna iz sela Ribari, kod Karlovca. Ivan i Antonija Ribar venačali su se u Zagrebu 1915. godine, a nakon Prvog svetskog rata su se vratili u Đakovo, gde su oboje živeli pre rata. Godine 1923, godine porodica se preselila u Beograd. Od 1928. godine su živeli u Francuskoj ulici broj 32, a njihova kuća je bila jedno od stecišta kulturnog života Beograda, gde su se okupljali mladi umetnici i revolucionari.

U toku Narodnooslobodilačkog rata stradala su obojica braće Ribar – Ivo i Jurica, kao i njihova majka Antonija.

Poreklo

Porodica Ribar vode poreklo sa Korduna iz sela Ribari, koje se nalazi uz obalu reke Kupe, nedaleko od Karlovca. Otac Ivana Ribara, Andrija Ribar rođen je 1850. godine od oca Josipa i majke Mare, rođene Cekurić. Oni su tada živeli u velikoj seoskoj rodbinskoj zadruzi, koja je imala preko 50 članova, a njen starešina je punih jedanaest godina bio Josip Ribar. Svaka zadruga je imala pravo da pošalje jedno muško dete na školovanje, pa je izbor pao na Andriju, jer je bio fizički slabiji od druge dece. Najpre je pohađao narodnu školu u obližnjem selu Skakvac, gde mu je učitelj bio dalji rođak Pavao Horvat. Potom je u Vukmaniću i Rakovcu (danas predgrađe Karlovca) pohađao više razrede glavne škole, gde se sva nastava predavala isključivo na nemačkom jeziku.

Nakon završene tada osnovane Učiteljske škole (preparandija) u Petrinji, počeo je da radi kao učitelj. Prvu službu dobio je u kordunaškom selu Batnoga, kod Cetingrada, na samoj granici sa Cazinskom krajinom. Tu se nije dugo zadržao, jer je bio premešten u Vukmanić, u blizini Karlovca, gde je službovao punih četrnaest godina. U Vukmaniću se oženio Emijlijom Milkom (1855–1922), ćerkom učitelja Ivana Pintara i njegove žene Marije, rođene Radočaj. U braku sa Emilijom Andrija je dobio četvoro dece – Andriju (1879–1951), Ivana (1881–1968), Maricu (1882–1952) i Milana (1894–1984). Prvo troje dece rođeno je u Vukmaniću, dok je najmlađi Milan rođen u Karlovcu.

Školu u Vukmaniću, u kojoj je radio Andrija Ribar i koju je pohađalo njegovo troje starije dece, pohađala su pored hrvatske dece iz Vukmanića i srpska deca, koja su dolazila iz sela, koja su pripadala opštini Vukmanić. Kako je Andrija bio pobornik jugoslovenske ideje, on je svoju decu i đake učio da su Hrvati i Srbi braća i da moraju živeti u slozi. Uočivši kod svoje dece sklonost ka učenju, Andrija i Emilija su odlučili da ih daju na dalje školovanje. Kako nije imao dovoljno novca za to, sinovi Andrija i Ivan su tokom učenja gimnazije u Karlovcu, morali da sami zarađuju za život. Kao odlični đaci, oni su deci bogatijih učenika davali privatne časove. Andrija Ribar umro je 1940. godine u Karlovcu.

Roditelji

Ivan Ribar

Glavni članak: Ivan Ribar

Dr Ivan Ribar

Ivan Ribar rođen je 21. januara 1881. godine u Vukmaniću, kod Karlovca. Gimanziju je završio u Karlovcu, a pravo je od 1900. do 1904. godine studirao u Beču, Pragu i Zagrebu, gde je i doktorirao. Još kao student je stupio u redove hravtske napredne omladine, a 1904. godine je učestvovao u stvaranju Hrvatske napredne stranke, koja je iduće 1905. pristupila Hrvatsko-srpskoj koaliciji, na čijem je čelu bio Svetozar Pribićević. Od 1913. godine je bio zastupnik u Hrvatskom saboru. Za vreme Prvog svetskog rata je bio mobilisan i najpre držan kao talac, a kasnije je odveden na Istočni front. Kasnije je vraćen u Hrvatsku, a od 1916. godine je bio član zajedničkog Sabora u Pešti.

Godine 1918, je postao član Narodnog vijeća Dražve Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu, a 1919. potpredsednik Privremenog narodnog Predsedništva Kraljevine SHS. Učestvovao je u formiranju Demokratske stranke 1919. godine i bio njen član do 1938. godine. Na prvim parlamentarnim izborima je izabran za narodnog poslanika, a bio je i predsednik Ustavotvorne skupštine od 1920. do 1922. godine.

Nakon uvođenja Šestojanuarske diktature, 1929. godine sa istaknutim intelektualcima je radio na osnivanju Narodnog fronta, a bio je i aktivan član Udružene pkozicije. Kao advokat je učestvovao u odbrani komunista pred Državnim sudom za zaštitu države. Od 1937. godine je svoju političku grupu Demokratsku levicu povezao sa Narodnim frontom, koji je osnovan na inicijativu tada ilegalne KP Jugoslavije.

Nakon okupacije do 1942. godine je živeo u okupiranom Beogradu, a potom se prebacio u okupirani Zagreb, odakle je prešao na oslobođenu teritoriju. Godine 1942. je primljen u članstvo Komunističke partije, a krajem iste godine je radio na osnivanju AVNOJ-a. Na Prvom zasedanju AVNOJ-a u Bihaću, novembra 1942. je bio izabran za predsednika njegovog Izvršnog odbora, a na Drugom zasedanju u Jajcu, novembra 1943. godine je izabran za predsednika AVNOJ-a.

Nakon rata je do 1946. godine bio predsednik Ustavotvorne skupštine, a od 1946. do 1953. predsednik Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ. Do 1963. godine je bio poslanik u Narodnoj skupštini FNRJ i Saboru NR Hrvatske, kada se povukao iz političkog života.

Pošto mu je u toku rata stradala supruga Tonica, Ivan se 1952. godine oženio sa slikarkom Catom Dujšin-Ribar, udovicom glumca Dubravka Dujšina. Do 1953. godine su živeli u Beogradu, a potom u Zagrebu.

Umro je 2. februara 1968. godine u Zagrebu i sahranjen je na groblju Mirogoj.

Tonica Ribar

Antonija Tonica Ribar rođena je 1882. godine u selu Draga, kod Sušaka (danas delovi Rijeke). Njen otac Kuzma Petrić bio je posednik, a majka Božica, rođena Kiselić, domaćica i pored Tonice su imali još petoro dece. U braku sa apotekarom magistrom Lujom Šimatom (1874—1913), sa kojim je živela u Đakovu, rođeno je troje dece — sin Žarko i ćerke Božena i Mira. Lujo Šimat se 1912. godine razboleo i naredne godine umro, nakon čega se Tonica sa decom preselila u Zagreb. U toku Prvog svetskog rata, ona se 30. avgusta 1915. godine u crkvi Svetog Marka u Zagrebu udala za Ivana Ribara. U ovom braku rođeno je još dvoje dece — sinovi Ivo Lola i Jurica.

Od 1923. godine Tonica je sa porodicom živela u Beogradu, gde je aktivno učestvovala u društvenom životu. Družila se sa Kristom Đorđević i bila veoma aktivna u Društvu prijatelja umetnosti „Cvijeta Zuzorić”, čiji je bila potpredsednik. Nakon okupacije Jugoslavije i početka Narodnooslobodilačkog rata, 1941. godine, njeni sinovi Ivo i Jurica su otišli u partizane, a 1942. u partizane je otišao i njen suprug Ivan Ribar, dok je njena ćerka Mira bila uhapšena.

Zajedno sa starijom ćerkom Boženom, napustila je okupirani Beograd i prešla u Srem. Boravila je na oslobođenoj teritoriji Zemunskog sreza — najpre u Karlovčiću, potom u Jakovu kod porodice Jovanović i na kraju u Kupinovu kod porodice Milutinović. Ona i ćerka živele su ilegalno, Tonica pod imenom „teka Vida”, a Božena pod imenom „Branka”. Iako je vest o pogibiji njenih sinova, skrivana od nje, ona je to saznala tokom boravka u Jakovu. Prilikom okupatorske blokade sela Kupinova, 8. jula 1944. godine Tonica je zajedno sa ostalim meštanima odvedena u portu crkve, gde su vršena isleđivanja. Jedan od potkazivača iz sela, okupatorima je rekao da je Tonica aktivistkinja Narodnooslobodilačkog pokreta.

U tom trenutku njen suprug je bio predsednik AVNOJ-a, pa je postojala mogućnost da bude razmenjena za zarobljene Nemce, ali je ona odbila da okupatorima otkrije svoj pravi identitet i bila je streljana. Tek nakon ubistva, okupatori su saznali njen pravi identitet. Sahranjena je u Kupinovu, a posle rata su njeni posmrtni ostaci preneti na Novo groblje i sahranjeni zajedno sa najmlađim sinom Juricom.

Braća Ribar

Natpis na osnovnoj školi u Donjoj Borini

Braća Ribar je naziv za braću Ivu Lolu i Juricu Ribar, sinove političara Ivana Ribara. Lola i Jurica su pripadali predratnom omladinskom revolucinarnom pokretu, a nakon okupacije su bili učesnici Narodnooslobodilačkog rata. Obojica su poginula u jesen 1943. godine. Mlađi Jurica je stradao 3. oktobra u borbama protiv Italijana i četnika kod Kolašina, a stariji Ivo Lola je poginuo 27. novembra na Glamočkom polju, prilikom nemačkog vazdušnog napada na avion sa kojim je trebalo da odleti u Bari.

U vreme postojanja Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, imena braće Ribar nosile su mnoge ulice, škole, pionirski odredi, omladinske radne brigade i druge ustanove. Osnovna škola Kralj Petar Prvi u Beogradu, čiji su đaci nekada bili, nosila je od 1952. do 1993. godine ime „Braća Ribar”. Pored ove, škole koje su nosile ime Braća Ribar postojale su između ostalog u — Zagrebu (od 1960. do 1992, a danas OŠ „Horvati”), Virovitici (od 1974. do 1992, a danas OŠ „Ivane Brlić Mažuranić”) Osijeku (od 1964. do 1992, a danas OŠ „Franje Krežme”) Tuzli (od 1960. OŠ „Ivo Lola Ribar”, a potom OŠ „Braća Ribar” do 1993. godine. Danas OŠ „Novi grad”) i dr.

Danas ime Braća Ribar nose osnovne škole u — Nikšiću; Sisku; Zatonu, kod Bijelog Polja; Donjoj Borini, kod Malog Zvornika; Posedarju, kod Zadra, Tabanovce, kod Kumanova i dr.

Ivo Lola Ribar

Glavni članak: Ivo Lola Ribar

Ivo Lola Ribar rođen je 23. april 1916. u Zagrebu. Odrastao je u Đakovu, Karlovcu i Beogradu. Školovao se u Parizu i Ženevi, a diplomirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu, 1939. godine. Tokom studija na Beogradskom univerzitetu se povezao sa revolucionarnim studentskim i komunističkim pokretom, pa je 1935. postao član Saveza komunističke omladine, a 1936. godine član Komunističke partije.

Bio je istaknuti studentski i omladinski rukovodilac, koji je učestvovao na mnogim međunarodnim omladinskim kongresima — u Briselu, februara 1936, u Ženevi septembra 1936. i u Parizu, avgusta 1937. godine. Po direktivi CK KPJ, 1937. godine je prešao u Zagreb, gde je postao rukovodilac Centralne izvršne komisije pri CK KPJ, koja je kasnije prerasla u Centralni komitet SKOJ-a. Na Petoj i Šestoj zemaljskoj konferenciji SKOJ-a, 1939. i 1940. godine, biran je za političkog sekretara CK SKOJ-a, a na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ, oktobra 1940. godine je izabran za člana CK KPJ.

Vukmanić (Karlovac)

Zagreb

Draga (Rijeka)

Đakovo

Beograd

Trebaljevo (Kolašin)

Ćoslije (Glamoč)

Kupinovo (Zemun)

Mesta rođenja, življenja i stradanja članova porodice Ribar

Posle okupacije Jugoslavije, 1941. godine aktivno je radio na organizovanju i pripremi oružanog ustanka. Tokom jula i avgusta 1941. godine, neposredno je rukovodio akcijama ilegalaca u okupiranom Beogradu, a u septembru je prešao na oslobođenu teritoriju. U toku 1942. i 1943. godine je nekoliko puta odlazio na okupirana područja, a boravio je i u okupiranom Zagrebu i Beogradu.

Bio je jedan od organizatora Prvog kongresa antifašističke omladine, održanog novembra 1942, na kome je bio izabran za predsednika Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije. Oktobra 1943. godine je bio određen za šefa prve vojne misije NOV i POJ, koja je trebalo da ode u Štab savezničke komande za Bliski istok, u Kairu. Poginuo je 27. novembra 1943. godine prilikom neprijateljskog vazdušnog napada na avion kojim je trebalo da se sa Glamočkog polja prebaci u Bari.

Proglašen je za narodnog heroja 18. novembra 1944. godine, a njegovi posmrtni ostaci su 1948. preneti u Beograd i sahranjeni u Grobnicu narodnih heroja na Kalemegdanu.

Jurica Ribar

Glavni članak: Jurica Ribar

Jurica Ribar je rođen 26. marta 1918. godine u Đakovu. Odrastao je u Đakovu i Beogradu. Još kao učenik gimnazije u Beogradu iskazao je sklonost ka slikarstvu, a interesovao se i za muziku i sport. Pohađao je slikarske škole Jovana Bijelića i Nikole Beševića. Studirao je Pravni fakultet u Beogradu, koji je završio 1941. godine i aktivno učestvovao u revolucionarnom studentskom pokretu. Od 1934. godine je bio član SKOJ-a, a maja 1941. i član KPJ.

Družio se sa mladim slikarima, a 1938. godine je bio jedan od osnivača slikarske grupe „Desetorica“, u kojoj su između ostalih bili — Ljubica-Cuca Sokić, Danica Antić, Bogdan Šuput, Aleksa Čelebonović i dr. Tokom studija je bio aktivan u Akademskom pozorištu, a bio je i predsednik Kulturnog odbora Univerziteta u Beogradu. Objavljivao je i u listovima „Mlada kultura” i „Student”.

Nakon okupacije Jugoslavije, 1941. godine izvesno vreme je boravio u okupiranom Beogradu, gde je učestvovao u akcijama ilegalaca, a početkom oktobra je otišao na oslobođenu teritoriju. U oslobođenom Užicu, u jesen 1941. godine zajedno sa Jovanom Markovićem, radio je kao urednik „Omladinske borbe“, organa CK SKOJ-a. Takođe, jer sa drugim partizanskim slikarima priredio izložbu povodom godišnjice Oktobarske revolucije. Povukao se sa glavninom partizanskih snaga u Sandžak, a potom prešao u Bosnu, gde je boravio u oslobođenoj Foči i radio na izdavanju lista „Narodni borac”.

Pri Vrhovnom štabu NOP i DVJ bio je zadužen za rad sa omaldinom, pa je jedno vreme bio član Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Bosnu i Hercegovinu, a kasnije je upućen u Crnu Goru, gde je postao čkan Politodela Četvrte proleterske crnogorske udarne brigade, koja je formirana juna 1942. godine. Od tada pa do pogibije učestvovao je u ratnom putu ove brigade tokom pohoda u Bosansku krajinu, Četvrtoj i Petoj neprijateljskoj ofanzivi, kao i u borbama u Crnoj Gori u jesen 1943. godine. Bio je učesnik je Prvog zasedanja USAOJ-a u Bihaću, decembra 1942. godine.

Teško je ranjen oktobra 1943. godine u borbama za odbranu Kolašina, od Italijana i četnika. Kao teški ranjenik prebačen je u selo Trebaljevo, gde je ubrzo preminuo, 3. oktobra 1943. godine. Sahranjen je u Trebaljevu, a posle rata su njegovi posmrtni ostaci preneti na Novo groblje i sahranjeni zajedno sa majkom Tonicom.

Deca Tonice Ribar

Iz braka sa apotekarom Lujom Šimatom (1874—1913) Antonija Tonica Ribar imala je troje dece:

• najstariji je bio sin Žarko Šimat (1902—1975).
• srednja ćerka Božena (1906—1977) bila je udata za Eftrefa Badnjevića (1907—1980) advokata i ambasadora FNRJ u Egiptu, Libanu i Siriji. Sahranjena je na Novom groblju zajedno sa majkom Tonicom i bratom Juricom.
• najmlađa ćerka Mira (1909—1982) bila je udata za Mihaila Vučkovića (1908—1978) doktora ekonomskih nauka i profesora univerziteta. Mihailov rođeni brat bio je kompozitor Vojislav Vučković (1910—1942), koji je u toku rata, zajedno sa suprugom Fani Politeo (1910—1942) ubijen u Specijalnoj policiji.

Fotogalerija

• 
  Kuća porodice Ribar u Zagrebu
• 
  Kuća porodice Ribar u Đakovu
• 
  Spomen-ploča na kući u Đakovu
• 
  Kuća porodice Ribar u Beogradu
• 
  Grob Ivana Ribara na Mirogoju
• 
  Grobnica Tonice i Jurice Ribar na Novom groblju
• 
  Grobnica Tonice i Jurice Ribar na Novom groblju
• 
  Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu
• 
  Bista Ive Lole Ribara
• 
  Album Korni grupe „Lola Ribar”

Vidi još

• Kuća porodice Ribar

Literatura

• Petričević, Jozo (1961). Ivo Lolo Ribar. Zagreb: Mladost. 
• Petričević, Jozo (1978). Ivo Lolo Ribar — ponos pokoljenjima. Beograd: Mladost. 
• Petričević, Jozo (1981). Dr Ivan Ribar u zapisima suvremenika. Zagreb: Globus. 
• Petričević, Jozo (1988). Jurica Ribar — slikar i revolucionar. Zagreb: Radničke novine. 
• Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. 

Spoljašnje veze

• „Sećanje Loline sestre Mire Vučković”. www.yugopapir.com. c. 1981. 
• „Druženje sa Juricom Ribar”. www.yugopapir.com. c. 1981. 
• „Sećanje Slobodine sestre Milice Trajković”. www.yugopapir.com. c. 1982. 
• „Kratka hronika porodice Ribar”. www.vreme.com. 28. 11. 2013.