Engleska

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Engleska
England  (engleski)
Krilatica: Dieu et mon droit
(srp. „Bog i moje pravo”)
Položaj Engleske
Glavni gradLondon
51° 30′ N 0° 07′ W / 51.500° S; 0.117° Z / 51.500; -0.117Koordinate: 51° 30′ N 0° 07′ W / 51.500° S; 0.117° Z / 51.500; -0.117
Najveći gradLondon
Službeni jezikengleski
Vladavina
Oblik državeUstavna monarhija
Istorija
‍
Geografija
Površina‍
 — ukupno130.279 km2
Stanovništvo‍
 — 2011.[1]53.012.000
 — gustina406,91 st./km2
Ekonomija
BDP / PKM≈ 2009.
 — ukupno$2,68 triliona
 — po stanovniku$50.566
ValutaFunta sterlinga (£)
 — kod valuteGBP
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +0 (WET)
UTC +1 (WEST)
Internet domen‍.uk‍
Pozivni broj+44

Engleska (engl. England) najveća je konstitutivna država Ujedinjenog Kraljevstva i obuhvata centralni i južni deo ostrva Velika Britanija. Prostire se na površini od 130.395 km² između Škotske na severu, Velsa na zapadu, Irskog mora na severozapadu i Keltskog mora na jugozapadu. Od kontinentalnog dela Evrope, kom se na krajnjem jugoistoku približila na 32 km, odvojena je na istoku Severnim morem i kanalom Lamanšem. Sa ostatkom Evrope, Engleska je povezana podvodnim tunelom koji ide ispod Lamanša. Engleskoj pored teritorije na glavnom ostrvu pripada još oko stotinjak manjih ostrva uglavnom uz obalu, od kojih su površinom najveća ostrvo Vajt i arhipelag Sili.

Reljefom Engleske u južnim i centralnim delovima dominiraju pobrđa i nizije, dok nešto višim severnim delovima dominiraju Peninske planine. Prema rezultatima popisa iz 2011. u Engleskoj živi nešto preko 53 miliona stanovnika što čini 84% celokupne populacije Ujedinjenog Kraljevstva. Najveća koncentracija stanovništva je oko glavnog grada Londona koji je ujedno i prestonica Ujedinjenog Kraljevstva. London je glavnim gradom Engleske postao davne 1066. godine kada je prestonica izmeštena iz Vinčestera.

Ime države potiče od germanskog plemena Angli koji su zajedno sa drugim germanskim plemenima naselili britanska ostrva tokom 5. i 6. veka. Iako tragovi naselja sežu još u kameno doba, prva ujedinjena engleska država formirana je u 10. veku a njen uticaj i moć naglo su porasli za veme Velikih geografskih otkrića u 15. veku. Industrijska revolucija koja je zahvatila Englesku tokom 18. veka u potpunosti je izmenila Englesku, a docnije i svetsku privrednu i političku scenu.

Poreklo imena[uredi | uredi izvor]

Najstarija veza ka modernom toponimu Engleska veže se za Tacitovu Germaniju iz 1. veka u kojoj su opisana sva germanska plemena koja su naseljavala područje severno od granica Rimskog carstva. Iako se latinski termin Anglii koji se pominje u delu nije odnosio direktno na geografsko područje današnje Engleske, već na germansko pleme Angli koji su u Tacitovo vreme naseljavali područje poluostrva Angeln u Kilskom zalivu Baltičkog mora u najužoj je vezi sa savremenom toponijom Engleske.[2] Angli su tokom 5. i 6. veka napustili svoju pradomovinu i zajedno sa drugim germanskim narodima (Sasi, Frizi, Jiti) naselili se na južnom delu ostrva Velike Britanije. Međutim prilično je nejasno poreklo i samog imena plemena Angli i pretpostavlja se da je ono u vezi sa oblikom poluostrva na kom su živeli u pradomovini koje je uglasto ili angularno (lat. angularibus).[3] Ostaje nejasno zašto je ime jednog od najmanjih (i po populaciji i po značaju) germanskih plemena koja su naselili Britaniju poslužilo kao osnova za sadašnji naziv zemlje. Veruje se da su stariji doseljenici Briti sve germanske pridošlice nazivali jedinstvenim imenom Anglo-Sasi a da se vremenom izgubio drugi deo imenice i zadržao se samo termin Angli odnosno Anglija.[4] Važno pomena je i da su Sasi koji su dominirali područjem današnje Škotske, teritoriju današnje Engleske označavali imenom Sasun (gel. Sasunn).[5]

Sadašnje ime verovatno potiče od staroengleske imenice Englaland koja se konkretno odnosila na zemlju Angla.[6] Prvobitni oblik Englaland prvi put se pominje 897. godine za opisivanje krajnjeg juga Velike Britanije naseljen Anglima, a sadašnji oblik prvi put se spominje 1538. (prema Oksfordskom rečniku engleskog jezika).[7]

Za Englesku, ali i za celu Veliku Britaniju često se koristi alternativni naziv Albion a najstariji pomen ovog imena nalazi se u jednom od Aristotelovih spisa iz 4. veka pre nove ere. Aristotel je zapisao: Daleko iza Herkulovih stubova nalazi se okean koji okružuje svet i u njemu se nalaze dva velika ostrva zvana Britanijom. To su Albion i Ierne.[8] Imenica Albion (grč. Ἀλβίων) odnosno latinski Insula Albionum potiče od latinske reči alba (lat. albus) koja znači belo. Naime jedini deo Britanije vidljiv sa kontinentalnog dela Evrope su klifovi kod grada Dovera koje su izrazito bele boje (Beli klifovi Dovera).[9] Termin Albion danas se odnosi na Englesku obično u prenesenom značenju kao što je Gordi Albion koji se odnosi na fudbalsku reprezentaciju Engleske.[10] U brojnim legendama o mitskom kralju Arturu područje današnje istočne Engleske označavano je imenom Lojgrija (velš. Loegria) koje vuče poreklo iz velškog termina Lojgr (engl. Lloegr).

Geografija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Geografija Engleske
Reljefna karta Engleske, sa naglaskom na planinske oblasti

Engleska obuhvata južni deo ostrva Velike Britanije, na severu graniči sa Škotskom, a na zapadu sa Velsom i Irskim morem. Na istoku graniči sa Severnim morem, a na jugu Engleska leži na Lamanšu (Engleski kanal).

Istorija[uredi | uredi izvor]

Praistorija i stari vek[uredi | uredi izvor]

Stounhendž, neolitski spomenik.

Približno između 10.000. p. n. e. i 6.000. p. n. e., završetkom ledenog doba, došlo je na području Britanskih ostrva do otopljavanja klime pa je tako potopljena i prevlaka koja je preko Sjevernog mora spajala Englesku sa kontinentom. Toplija klima dovela je do pojave većeg broja biljaka i životinja, pa tako i do prvih lovaca skupljača, a nakon njih i prvih ratara. Prvi dokazi korištenja pluga na području Engleske pojavili su se 3.500. p. n. e. Uslijed razvoja poljoprivrede došlo je i do povećanja broja stanovništva pa se u većoj mjeri pojavljuju i dokazi o prisutnosti ljudi na području Engleske. Ti dokazi pojavljuju se u obliku ritualnih spomenika, pogrebnih komora, kamenih nizova i krugova. Ti objekti postajali su s vremenom sve složeniji i ukazuju da je poznavanje astronomije igralo veoma važnu ulogu, iako vjerski običaji tadašnjih ljudi i nisu sasvim poznati. Najpoznatiji spomenici tog vremena u Engleskoj su ritualna središta u Ejveberiju i Stounhedžu.

Engleska je u to doba bila izložena pritisku Kelta, kulture koja se oko 800. p. n. e. pojavila u južnoj Njemačkoj, a zatim se proširila dobrim dijelom Evrope, pa tako i Engleskom. Razlozi širenja keltske kulture na Englesku nisu još potpuno jasni, a mogli bi biti uslovljeni doseljavanjem novih stanovnika ali i trgovinom. U to doba uslijed obrade metala došlo je do snažnog razvoja poljoprivrede, trgovine, kovanja novca te prvih začetaka gradova i plemenskih „država“.

Nakon što je osvojio Galiju Gaj Julije Cezar zaključivši je da je nužno spriječiti potporu koju Keltima u Galiji pružaju Kelti sa područja Britanije, a verovatno i zbog želje za slavom i plijenom, te potreba da zaposli svoje legije, pokrenuo je godine 55. p. n. e. i 54. p. n. e. pohod na južnu Englesku, ali je naišao na neočekivano snažan otpor i oluje. Zbog toga se Cezar bez mnogo razmišljanja vratio u Galiju.

Budika je predvodila ustanak protiv Rimskog carstva.

Njegovi nasljednici razvili su trgovačke veze sa stanovnicima Engleske, ali pokreta vojske nije bilo do 43. godine, kada je napad poveo car Klaudije kako bi stekao nužan vojni ugled ali i zato što su rimski štićenici u južnoj Engleskoj izgubili kontrolu. Najpoznatije pleme koje je pružalo otpor bili su Katuvelauni, koje je predvodio Karataka. Kasnije, ustanak koji je predvodila Budika, kraljica Icena, se završio Budikinim samoubistvom nakon poraza kod Vatling Strita.[11] Tokom narednih stoljeća, sve do početka 5. veka Rimljani su, postepeno pokorivši zatečene narode, znatno utjecali na razvoj Engleske, kako u gospodarskom tako i u kulturnom smislu. Rimljani su razvili urbani sistem povezan putevima, te izgradili romanizirane posjede i vile. Gradovi poput Londona (Londinijuma), Linkolna (Linduma) i Jorka (Eborakuma) bili su središta vlasti, potrošnje i rimske kulture. Izvan gradova Engleska se nije romanizovala u mjeri u kojoj su to učinile druge provincije. Da bi odbranio pogranično područje Engleske od invazije sa sjevera car Hadrijan je 122. godine duž linije između rijeke Tajn (reka) i zaliva Solvej izgradio je zid nazvan po njemu Hadrijanov zid.

Kao i drugi dijelovi Rimskog carstva i Britanija je dolazila pod sve snažnije udare nadirućih "varvarskih naroda“: Pikta iz Škotske, te Angla, Jita i Sasa iz Njemačke i Danske. Godine 367. izvršili su uspješnu invaziju koja je dovela do golemih razaranja. Rimsku vlast ponovno je uspostavio car Teodosije, no ti napadi doveli su do slabljenja trgovine i stagnacije gradova, te je početkom 5. veka, za vrijeme vlasti rimskog cara Honorija, rimska Britanija potpala pod vlast „varvarskih naroda“.

Srednji vek[uredi | uredi izvor]

Replika ceremonijalnog šlema iz 7. veka, nađenog u Saton Huu.

Razdoblje nakon prodora „varvarskih naroda“ uglavnom je slabo poznato i malo je izvora, osim dijelom arheoloških koji škrto govore o razdoblju od nekoliko vekova (od 5. do 7. veka). Može se reći da su napadači naišli na prilično žilav otpor domicilnog stanovništva ali postepeno su, naročito tokom 6. veka, Angli i Sasi na području Engleske uspostavili svoja kraljevstva. Neki arheološki dokazi, kao npr. kraljevska grobnica kod Saton Hua, govore, prema nađenim ukrasima, da su novouspostavljena kraljevstva održavala određene kulturne i trgovačke veze sa kontinentom i nisu potpuno prekinule kulturni kontinuitet sa rimskim periodom.

Hrišćanstvo se u Engleskoj počelo širiti relativno brzo nakon što su novi narodi uspostavili svoja kraljestva. Prvi pokušaj je bio kada je papa Grgur Veliki godine 597. uputio misiju u Kenterberi, glavni grad Kenta, no pravi iskorak učinila je irska Crkva koja je kroz određeno vrijeme misionarskim radom hrišćanstvo proširila, preko Škotske na Englesku. Godine 664. na crkvenom saboru u Vitbiju pripremljen je teren za organizaciju engleske Crkve, te je papa imenovao Teodora iz Tarsusa prvim nadbiskupom Kenterberija.

U periodu do 9. veka brojna mala kraljevstva, nakon brojnih manjih ili većih ratova spojila su se u tri velika kraljevstva pod nazivima: Nortambrija, Merša i Veseks.

Tokom ovih nemirnih vremena područje Engleske moralo je pretprjeti još jedan talas „varvarskih“ napada i to od strane Vikinga (Danaca, Norvežana i Šveđana). Prvi danski brodovi primijećeni su u engleskim vodama godine 789., dok su Norvežani 794. brutalno opljačkali manastir Lindisfarn, važno vjersko središte Nortambrije. Od sredine 9. veka Danci su pojačali pritisak na području južne i istočne Engleske, te su sve više dolazili kako bi osvojili i ostali, a manje pljačkali. Pritisak Danaca je bio nezaustavljiv sve do godine 878. kada ih je porazio kralj Alfred Veliki u bici kod Edingtona. Pod Alfredom Velikim kraljevstvo Veseks je veoma ojačalo i postupno preraslo u Englesku, te se može reći da je Alfred Veliki prvi engleski kralj.

Alfredovi nasljednici Edvard I Stariji i Etelstan Sjajni svojim su sposobnim vođenjem ratova potpuno porazili Dance na cijelom području Engleske te i formalno ujedinili bivša kraljevstva u Kraljevstvo Englesku. Učvršćen je i proširen sistem grofovija, koje su bile podijeljene u okruge odgovorne za održavanje reda i zakona. Sistem zvaničnika: zapovjednika, šerifa, vijećnika i sudija povezivao je vladara i lokalne zajednice. Čvrsto je ustrojen i sistem razrezivanja poreza i vojne obveze.

Od godine 980. do 1016. ponovno su se intenzivirali napadi Danaca koji su sada bili organizovana vojska uređenog kraljevstva pri čemu je Engleska ostala podijeljena između Knuta Velikog i Edmunda III. Nakon Edmundove smrti Engleska je potpala pod vlast danskog kralja Knuta Velikog. To razdoblje prevlasti Danaca potrajalo je do povratka kraljevske loze Veseks na čelu sa Edvardom III Ispovjednikom godine 1042.

Smrt Haroldova, tapiserija iz Bajea (nastalo između 1070. i 1077)

Mirno razdoblje potrajalo je do smrti kralja Edvarda III Ispovjednika godine 1066. Kako Edvard nije imao djece na engleski prijesto pretendovali su Viljem, vojvoda normandijski i sin tada najvećeg engleskog velikaša grofa Godvina od Veseksa, Harold. Kraljevsko vijeće izabralo je Harolda pod imenom Harold II. Vojvoda normandijski Viljem nije se s time mirio, budući da je tvrdio da je kralj Edvard baš njemu obećao englesku krunu, pa je prikupio vojsku te izvršio invaziju Engleske, porazio i ubio Harolda II u bici kod Hejstingsa. Ovaj događaj izazvao je korjenite i sveobuhvatne promjene u engleskom društvu i vladajućoj eliti. Viljem Osvajač proveo je sveopštu normanizaciju Crkve i zemlje. Uskratio je Anglosasima mogućnost izbora crkvenih poglavara, dovodio iz stranih zemalja, te je oduzeo zemlju svim zemljoposjednicima Anglosasima i dodijelio ih normanskoj eliti skladno ratnim zaslugama. Uveo je francuski jezik kao službeni. Zaslužan je za stvaranje sveobuhvatnog imovinskog katastra sve imovine u Engleskoj. Vladavina Normana značila je jačanje feudalizma, uspon gradske trgovine i širenje francuskog jezika i kulture. Svijet normanske Engleske nestao je nakon devedesetak godina, 1154. godine, u građanskom ratu za vrijeme vladavine kralja Stefana.

Novo razdoblje u istoriji Engleske počinje dolaskom na prijesto Henrija II iz dinastije Anžu-Plantagenet. U razdoblju 12. i 13. veka došlo je do pojačanog razvoja poljoprivrede i trgovine. Razvijaju se mnoge djelatnosti koje utiču na razvoj novčarstva što dovodi i do promjena u strukturi društva. Jačaju gradovi koji se izvan zidina i opkopa šire u okolinu. Dok je feudalna, normanska Engleska bila zasnovana na zemlji, ova nova društvena i gospodarska struktura Engleske u nastajanju biva zasnovana na novcu, pa su se tako čak i vazalske obsveze vitezova u dobrom dijelu, umjesto vojnom službom, isplaćivale u obliku novčane rente. Sve više odnos gospodara i kmeta postaje odnos zemljoposjednika i zakupca.

Vladavine Ričarda Lavljeg Srca i Jovana Bez Zemlje (1189—1216) koji su vodili mnoge ratove za svoje nasljedne feude u Francuskoj zemlju su iscrpili, a i grubi način vladavine Jovana Bez Zemlje potakli su englesko plemstvo na ustanak na kraju kojeg je Jovan bio prisiljen sklopivši Veliku povelju sloboda, prihvatiti uslove koji su ograničavali njegovu moć, davali određene povlastice plemstvu, a slobodni ljudi su dobili određena jamstva protiv samovoljnih kraljevskih postupaka. Velika povelja slobode se smatra prvim pisanim ustavnim zakonom Engleske (i uopšze prvim pisanim ustavnim aktom u svijetu) pogotovo što su ustanak plemstva i sklapanje Povelje podržali i drugi slojevi naroda. Takođe se smatra dokumentom koji jamči građanska prava i vladavinu zakona.

Novi podsticaj razvoju parlamentarizma u Engleskoj dao je ustanak plemstva protiv kralja Henrija III koji je bio rezultat neprihvaćanja Oksfordskih i Vestminsterskih odredbi kojima je visoko plemstvo nastojalo dodatno kontrolisati kralja. Parlament se dodatno razvijao tokom vladavine Edvarda I koji je bio puno oprezniji vladar. Tokom njegove vladavine osvojen je Vels 1284. godine.

14. vek u istorije Engleske ostat će najviše upamćeno po dva događaja, početku Stogodišnjeg rata i pojavi kuge.

Kralj Henri V u bici kod Ažinkura u Stogodišnjem ratu, okončana engleskom pobedom nad većom francuskom vojskom.

Naime, u Francuskoj je izumrla direktna linija dinastije Kapet pa je Edvard III 1337. tražio za sebe francusku krunu jer mu je majka Izabela bila iz kuće Kape. Edvard je ponosno zatražio francusku krunu izazivajući „Filipa de Valoaa koji je sebe nazivao francuskim kraljem“, i zapleo se u rat koji će kasnije dobiti naziv Stogodišnji rat. U početku rata Edvard III je pobjedama kod Slija 1340, Kresija 1346, zauzećem Kalea, te osvajanjem velikog dijela zapadne Francuske postigao uspjehe, ali godine 1360. sporazumom iz Bretanje morao se odreći svojih pretenzija u Francuskoj, a primirjem godine 1375. izgubio je sve posjede u Francuskoj osim Kalea, Bordoa, Bajona i Bresta. Rat se slijedećih decenija nastavio sa promjenjivom srećom.

Crna smrt (kuga) stigla je u južnu Englesku godine 1348. najvjerojatnije brodovima iz kontinentalne Evrope. Slijedilo je nekoliko epidemija i to 1361, 1369. i 1374. godine. Učinak kuge na stanovništvo bio je razarajući: u samo jednom naraštaju umrla je najmanje jedna trećina ako ne i polovina stanovništva. Pošast kuge donijela je katastrofu golemih razmjera koja se odrazila na funkcionisanje cjelokupnog engleskog društva kroz duže vrijeme.

Između 1415. i 1420. godine kralj Henri V. postigao je u Stogodišnjem ratu velike vojne pobjede u Francuskoj i sa vojskom došao pred zidine Pariza. Nakon višemjesečnih pregovora, 1420. godine, postignut je sporazum iz Troa prema kojem je Henri V oženio kćer francuskog kralja Šarla VI Katarinu od Valoa i postao nasljednik francuske krune. Henri V je tim sporazumom postao prvi engleski kralj koji je i faktički i pravno, svojim pravom na nasljedstvo francuske krune, ujedinio francusku i englesku krunu.

Tokom vladavine njegovog nesposobnog sina Henrija VI pod čijom krunom su bile pravno, ne i faktički, ujedinjene Francuska i Engleska, anulirana su sva postignuća njegova oca u Francuskoj, faktički je završio Stogodišnji rat porazom Engleske i u zemlji je zavladao haos i građanski rat nazvan Ratovima dveju ruža vođen između dva porodična klanova i pretendenata na englesko prijestolje, klana Jork (Bijela ruža) i klana Lankaster (Crvena ruža) koji se odvijao u razdoblju između 1461. do dolaska na vlast dinastije Tjudor 1485. u bici kod Bosvorta na čelu sa kraljem Henrijem VII. Bitka kod Bosvorta smatra se prekretnicom u engleskoj istoriji i krajem srednjeg vijeka u Engleskoj.

Novi vek[uredi | uredi izvor]

Henri VIII je postao vrhovni poglavar Crkve Engleske.

Novo razdoblje počelo je vladavinom Henrija VIII koji je raskinuo veze Katoličke crkve u Engleskoj sa Rimom i papom i osnovao Anglikansku crkvu, koja je dolaskom na vlast njegova sina Edvarda VI potpuno preusmjerena ka protestantizmu što je imalo ne samo vjerske nego i političke konzekvence na položaj Engleske u okružju i spoljnopolitičkom usmjerenju. Naime, veliki uticaj na mladog Edvarda VI imao je Tomas Kranmer, nadbiskup kanterberijski koji je bio vjerski i politički usmjeren ka protestantizmu i koji je uticao da se mnogi katolički vjerski običaji počnu zamjenjivati protestantskim. Knjiga običnih molitvi, a kasnije Akt o uniformnosti u politički i vjerski život Engleske počeli su uvoditi protestantske običaje što je uticalo na antagoniziranje katolika i protestanata, te do ustanaka u pojedinim dijelovima Engleske, koja je tada još uvijek bila pretežno katolička, a koji ustanci su krvavo ugušeni tako da su pojedina područja Engleske opustošena i lišena muškog stanovništva uslijed masovnih likvidacija.

Politika[uredi | uredi izvor]

Sedište Vlade Ujedinjenog Kraljevstva kao i kraljevske porodice je u glavnom gradu Londonu. Za razliku od Škotske, Velsa ili Severne Irske nema ni svoj parlament ni svoju vladu. Njihovu ulogu su preuzeli Parlament i Vlada Ujedinjenog Kraljevstva. Pri tome je uobičajeno, da o pitanjima koja se tiču isključivo Engleske, zastupnici drugih delova zemlje u Parlamentu ne glasaju. Međutim, planira se podela Engleske na više administrativnih područja sa ličnom upravom (Devolucija).

Heraldika[uredi | uredi izvor]

Glavni članci: Grb Engleske i Zastava Engleske

Engleska zastava, poznata i kao Krst svetog Đorđa (engl. Georgea), je crveni krst na beloj podlozi i Grb Engleske, tri lava na zlatnoj podlozi.

Drugi heraldički simboli su Tjudorska ruža i Tri lava

Upravna podela[uredi | uredi izvor]

Preston, sedište grofovije Lankašir

39 istorijskih grofovija (engl. Counties)

Tih 39 istorijskih grofovija postoje od kasnog srednjeg veka. Od polovine 20. veka su grofovije u svojoj ulozi kao upravna područja više puta ponovo organizovani, ali u svesti stanovništva i dalje postoje kao istorijske grofovije. Veći gradovi i dalje su bili delovi grofovija.

Savremena upravna podela

Tokom 20. veka upravna podela je delomično prilagođena novonastalim velikim gradskim aglomeracijama. Na taj način su promenjene i granice navedenih 39 istorijskih odnosno tradicionalnih grofovija. Tako je, na primer, 1965. ustanovljeno upravno područje Širi London. Godine 1974. ustanovljeno je 6 gradskih grofovija (Metropolitan Counties) kao i ostale grofovije (Non-Metropolitan Counties), među njima i nekoliko manjih grofovija kao Ejvon, Hambersajd i Klivlend, koje su 1990-ih delom raspuštene (recimo Ratland i Vestmorland). Grofovije se dele na okruge (distrikti) koji bi se po svom delokrugu vlasti mogli uporediti sa našim gradskim upravama. Ti distrikti se sastoje od nekoliko gradova i naselja koji nemaju sopstvenu upravu. Tu je reč o „dvostepenom upravnom sistemu“ (1. stepen grofovija; 2. stepen okrug ili distrikt). Godine 1986. raspušteni su saveti grofovija kao i gradske grofovije. Njihovi zadaci su preneti na gradske distrikte (Metropolitan districts) tako da su oni obavljali sve poslove i grofovija i distrikta („jednostepena uprava“). Njihova uloga mogla bi se opisati kao „jedinstvena vlast“. Ipak, i dalje je zadržan pojam 6 gradskih grofovija, ali odnosi se još samo na geografski položaj i služi za potrebe statistike. Brojni Non-Metropolitan Districts su sredinom 1990-ih kao „jedinstvena vlast“ izdvojeni iz grofovija. Od tada obavljaju i upravne poslove grofovija pa su time uporedivi sa Metropolitan districts.

Veliki gradovi[uredi | uredi izvor]

Engleski jezik razlikuje pojmove City od Town, što bi se kod nas oboje prevelo samo sa grad. Pravo da se mesto nazove City proizlazi iz kraljevske povelje o takvom imenovanju (Royal charter). Pri tome je kao orijentacija služio podatak, da li naselje ima katedralu. Dok, na primer, mali Hereford sa nepunih 60.000 stanovnika ima naziv City, Stokport sa svojih 285.000 stanovnika je Town.

Spisak „velikih gradova Engleske“ sadrži i tzv. "Metropolitain Boroughs". Neki od tih upravnih središta sastoje se od više gradova (Town ili City). Ti "Metropolitain Boroughs" су једностепенске управне јединице.

Највеће градске управне јединице у Енглеској са више од 200.000 становника (подаци из 2001, исказано у хиљадама) су:

Спорт[uredi | uredi izvor]

Енглези су измислили најпопуларније светске спортове: фудбал, хокеј, бокс, рагби, крикет, тенис, голф… Фудбал је убедљиво најпопуларнији спорт у Енглеској. Енглеска је била првак света у фудбалу 1966. године.[12] Енглеска Премијер лига је најквалитетнија фудбалска лига на свету. Фудбалски клуб Шефилд је најстарији фудбалски клуб на свету; основан је давне 1857. године. У северном делу Енглеске популаран је рагби 13, а у јужном делу Енглеске заступљен је рагби 15. Енглеска је била првак света у рагбију 2003. године. Вимблдон је најпрестижнији тениски турнир на свету. Популарни спортови у Енглеској су и снукер, јахање коња, веслање, пикадо.

Референце[uredi | uredi izvor]

  1. ^ 2011 Census - Population and household estimates for England and Wales, March 2011. Приступљено 31 May 2013.
  2. ^ „Germania”. Тацит. Приступљено 6. 8. 2012. 
  3. ^ „Angle”. Oxford English Dictionary. Приступљено 8. 8. 2012. 
  4. ^ Crystal 2004, стр. 26–27.
  5. ^ Forbes, John (1848). The Principles of Gaelic Grammar. Edinburgh: Oliver, Boyd and Tweeddale. 
  6. ^ „England”. Online Etymology Dictionary. Приступљено 21. 7. 2010. 
  7. ^ „England”. Oxford English Dictionary. Приступљено 5. 9. 2009. 
  8. ^ Massey 2007.
  9. ^ Room 2006, стр. 23.
  10. ^ Foster 1988.
  11. ^ „Cornelius Tacitus, The Annals”. Alfred John Church, William Jackson Brudribh, Ed. Приступљено 22. 12. 2010. 
  12. ^ BBC ON THIS DAY | 30 | 1966: Football glory for England

Цитирана библиографија[uredi | uredi izvor]

Литература[uredi | uredi izvor]

Спољашње везе[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Енглеска&oldid=25574386”