Samodreža (Vučitrn)

Koordinate: 42° 49′ 24″ S; 21° 02′ 51″ I / 42.8233° S; 21.0475° I / 42.8233; 21.0475
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Samodreža.

Samodreža
Crkva Samodreža
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaKosovo i Metohija
Upravni okrugKosovskomitrovački
OpštinaVučitrn
Stanovništvo
 — 2011.Pad 1.321
Geografske karakteristike
Koordinate42° 49′ 24″ S; 21° 02′ 51″ I / 42.8233° S; 21.0475° I / 42.8233; 21.0475
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina764 m
Samodreža na karti Srbije
Samodreža
Samodreža
Samodreža na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj42000
Pozivni broj+383 (0)28
Registarska oznaka02

Samodreža (alb. Samadregjë) je naselje u opštini Vučitrn na Kosovu i Metohiji. Nakon 1999. selo je poznato i kao Lumkuć (alb. Lumkuq) Atar naselja se nalazi na teritoriji katastarske opštine Samodreža površine 1145 ha. Selo se nalazi na krajnjim južnim padinama Kopaonika, u dolini Laba. Selo ima osnovnu školu, zdravstvenu ambulantu, prodavnice sa prehrambenom robom, benzinska stanica, internet kafe itd...

Geografija[uredi | uredi izvor]

Selo je u kotlini, razbijenog tipa, oranice sa lukinjom, smonicom i rastresitom zemljom, na kojima uspevaju sve žitarice, povrće i voće. Selo je smešteno na krajnjem južnim padinama Kopaonika, u dolini Slakovačke reke, udaljeno istočno od Vučitrna 11 km. Deli se na sedam mahala (Seljance ili Seljace, Maljočka, Bunjačka, Bašolska, Surdulska, Lazića i Jazbina). Mahala Seljance (Seljace) nosi naziv po već iščezlom arbanaškom rodu, koji se tu doselio iz Seljanca (Kopaonička Šalja). Osgale mahale, sem Jazbine, zovu se po jedinim ili važnijim rodovima koji u njima žive. Kuće u mahalama takođe nisu na okupu već razbijene na manje grupice.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Po predanju u narodnoj pesmi „Uroš i Mrnjavčevići“, uoči Kosovske bitke 1389. postojala je crkva opevana kao "bijela crkva Samodreža". U njoj je knez Lazar pričestio svoju vojsku. Isto predanje kaže da je u crkvi posle Kosovske bitke bio sahranjen Miloš Obilić. Na brdu Gradini iznad crkve bio je stari grad sa dvorcem Vuka Brankovića, na kome je, po predanju, knez Lazar održao večeru sa svojim vojskovođama i u zdravici izgovorio poznati poklič iz narodne pesme: "Ko ne došao na boj na Kosovo...". Početkom 20. veka Branislav Nušić, tadašnji srpski konzul u Prištini, zatekao je sačuvan samo jedan ugao crkve u visini od dva metra, dok je od kamena sa crkve jedan Albanac, iz porodice Maljoka iz sela, napravio pored crkve vodenicu. Vodenica je bila sve do Drugog svetskog rata, ali nije radila. Njen vodeni jaz proticao je pored crkve. Po naredbi prištinskog Jašar-paše Džinića, olovom sa crkve Samodreže pokrivena je džamija u selu Benčuku, na istočnoj strani planine Čičavice. Neposredno uz staru crkvu bilo je staro srpsko groblje sa velikim nadgrobnim krstovima koji su ličili na prave žrtvenike ukrašene reljefnim geometrijskim profilima i krstovima. [1] Posle Prvog svetskog rata, na inicijativu naroda ovog kraja i srpskih prvaka, pokrenuta je akcija za obnovu crkve Samodreže, kojom je rukovodio Petar Kunovčić iz Beograda, inače inskeptor Ministarstva poljoprivrede i narodni poslanik. Crkva je obnovljena na temeljima stare, sa dosta smanjenom veličinom zbog nedostatka sredstava, jer je narod od priloga izgradnju obavio. Pored mnogih dobrtvora priložnika za obnovu crkve bio je i naš veliki i svetski naučnik Mihajlo Pupin i Njujorka. crkva sa velikim zvonikom sa tri zvona je osveštena 1932. Tom prilikom u crkveno dvorište zasađeno je razno ukrasno drveće i ujedno podignuta i osnovna škola, jedna od najlepših toga doba na Kosovu. Pored toga, izgrađen je i tvrdi put od crkve do glavnog puta Vučitrna-Priština u dužini od oko 5 km. Prema pričanju Albanaca iz ovog sela, kako su im stari njihovi prenosili, na brežuljku sa zapadne strane preko puta crkve kod staroga bresta, od koga je ostao samo panj, i nazirao se posle Drugog svetskog rata, nailazili su sa malim kopanjem na posuđe, kašike, viljuške, noževe od metala i činije od keramike, a po predanju tu je bila i kneževa trpeza.

Po želji Petra Kunovčića, pored crkve izgrađena je i jedna grobnica u kojoj su smeštene kosti koje su pronađene prilikom gradnje, a drugu grobnicu odredio je za sebe, da se tu sahrani. Na žalost, njega su Nemci 1941. streljali u Beogradu, a njegova grobnica poslužila je vlasti Sreza Vučitrnskog, u doba otkupa 1948, u nju su zatvarali ljude zbog neisporučenog žita, a pre toga bi u grobnici unosili vodu. Zna se da je jednu noć u ovoj grobnici sa vodom proveo Bego Stambolić iz Novog Sela Madžunskog. Pukim slučajem naišao je Spasoje Cerovina oko ponoći, idući sa posla iz rudnika Trepče, sa upaljenom karbitnom lampom. Kada se približio crkvi, čuo je zapomaganje. Iznenađen, prišao je grobnici i otvorio betonski poklopac i Bega Stambolića izvadio i odveo ga u kuću u kojoj je stanovao iza crkve, jer je njegova kuća u Lug Dubnici porušena 1941. od strane komšije Albanaca, pa je stanovao u crkvenoj kući U aprilskom ratu 1941. albanski fašisti su odmah udarili na ovu crkvu, opljačkali je, uništili freske, polomili prozore, vrata skinuli, ikonostas uništili, tako da su ostali samo goli zidovi. Pored toga, popeli su se da skidaju krov sa crkve, koja je pokrivena bakarnim limom, ali je jedan rušitelj, iz porodice Maljoka ili Bunjaka koji su bili glavni nosioci rušenja, pao sa krova i na mestu ostao mrtva. Zahvaljujući tome ostao je krov na crkvi. Uništeno je ukrasno drveće koje je bilo u krugu zasađeno, kao i školski inventar.

Ova crkva do danas nije obnavljana, samo je prekrečena i postavljena su vrata. Za proslavu šeststogodišnjice Kosovskog boja 1989. asfaltiran je put do crkve u dužini oko 5 km i nešto ograde oko crkve postavljeno. Seljanačka mahala imala je svoje groblje ispod gradine koje je oskrnavljeno. Mala Jazbina ukopavala se u groblje Zagorja i u L. Dubnice, a Lazići mahala u Viljanačko. Od 1922. do 1930. naselilo se 17 kuća na kupovinu i 1 kuća na dobijenu zemlju.

Poreklo stanovništva po rodovima[uredi | uredi izvor]

Selo je jednim delom bilo čiflik Albanaca iz Trstene. Čifčije su bili ciganski i srpski rodovi i od Albanaca jedan deo roda Bašola.

Podaci o poreklu stanovništva iz tridesetih godina 20. veka. [2]

Ciganski rodovi

  • Lazići (7 k., Sv. Vasilije). Starinci ili stari doseljenici nepoznatog porekla.

Srpski rodovi

  • Milići (6 k., Aleksandar Nevski – „Sv. Lesendrija“). Doseljeni krajem 18. veka od Vasojevića. Dele se na – Miliće (2 k.), – Milanoviće (2 k.) i – Mihajloviće (2 k.).
  • Milinčić ( 3 k, Sv. Nikola). Starinci ili stari doseljenici nepoznatog porekla.

Srbi i Crnogorci autokolonisti

  • Simići (4 k.), – Milunovići (5 k.), – Stojkovići (3 k.) i – Živanovići (2 k.). Svi iz Toplice. Prva dva roda doseljena 1922, treći 1925, a četvrti 1927.
  • Milošević (2 k.) 1928. iz Župe (Aleksandrovačke).

Arbanaški rodovi

  • Bunjak (24 k.), od fisa Krasnića. Doseljeni iz Skadarske Malesije krajem 18. veka malo pre Srba Milića.
  • Surdul (5 k.), od fisa Krasnića. Doselili se iz Surduka (Vranje), ali pre muhadžira.
  • Zebrć (1 k.), od fisa Šalje. Doseljen iz Zabrđa (Kopaonička Šalja).
  • Merovc (1 k.), od fisa Krasnića,
  • Pakaštic (3 k.), od fisa Krasnića i – Mavrić (2 k.), od fisa Sopa, doseljeni iz lapskih sela Merovca (1916), Pakaštice (1921) i Mavrića (1941).

Učesnici oslobodilačkih ratova 1912-1918[uredi | uredi izvor]

U logorima i zarobljeništvu 1941-45[uredi | uredi izvor]

Učesnici Drugog svetskog rata (1941—47)[uredi | uredi izvor]

  • Živić Vojin
  • Živić Milan
  • Lazić Živko
  • Milić Živorad
  • Mičeta Veljko
  • Mičeta Milan
  • Milunović Budimir
  • Milutinović Vlastimir
  • Milunović Milorad
  • Milošević Miloš
  • Milošević Rade
  • Simić Milosav
  • Simić Mladen
  • Simić Ilija
  • Simić Stražimir
  • Simić Milenko

Poginuli u Drugom svetskom ratu (1941—47)[uredi | uredi izvor]


Žrtve u Drugom svetskom ratu (1941—47)[uredi | uredi izvor]

  • Milunović Sima, na imanju 1941.
  • Nikolić Lazar, u kući 1945.
  • Slavković Sava, u kući 1943.
  • Stojković Svetozar, u kući 1945, svi od balista
  • Milinčić Danilo, ubijen na imanju od komšija albanaca|Muhamed Ferat zvani Mujo,sin Muhameda Ferata,sestrić Muhameda Ferata,sinovac Muhameda Ferata]] 1982.
  • Milinčić Obrad,otac Milinčić Danila, ubijen na imanju od albanaca 1968
  • Milinčić Danilo,deda Milinčić Danila, ubijen od albanaca.

Demografija[uredi | uredi izvor]

Naselje ima albansku etničku većinu. 1997. godine u selu je živelo 19 srpskih domaćinstava sa 73 člana, od toga je 7 staračkih domaćinstava sa 12 članova. Do 1999. godine u selu je živelo oko 70 Srba.

Populacija (ist.): Samodreža (Vučitrn)
Godina1948195319611971198119912011
Stanovništvo8429279791.1651.3961.5151.321
Evolucija stanovništva

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Zadužbine Kosova 1987, str. 521.
  2. ^ Urošević, Atanasije (1965). Kosovo. Beograd: Naučno delo.  COBISS.SR 155363340

Literatura[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Самодрежа_(Вучитрн)&oldid=26998150”