Dobrodošli na Vikipediju

,

the slobodnu enciklopediju koju svako može da uređuje.

Izabrani članak

Lužički Srbi (glsrp. Serbja — „Serbja”, dlsrp. Serby — „Serbi”, njem. Sorben — „Sorbi”), poznati i kao Lužičani, Vendi (njem. Wenden) ili Vindi (njem. Winden), zapadnoslovenski su narod.

Preci Lužičana su se doselili u današnju Nemačku u 6. veku. Lužički Srbi se u pisanim izvorima pominju prvi put 631. godine. Predstavljaju ostatak germanizovanih Polapsko-baltičkih Slovena. Od 10. veka se nalaze pod nemačkom vlašću. U srednjem veku su bili narod sa nepotpunom društvenom strukturom. Tokom 19. veka došlo je do „nacionalnog preporoda”. U 20. veku su u dva navrata pokušali da se otcepe od Nemačke.

Lužičani su podeljeni u dve etnografske grupe: Gornjolužičke Srbe, nastanjene u Gornjoj Lužici (pokrajina Saksonija), i Donjolužičke Srbe, nastanjene u Donjoj Lužici (pokrajina Brandenburg). Kulturno središte Gornjolužičkih Srba je grad Budišin, a donjolužičkih grad Kočebuz. Na teritoriji „Lužičkosrpske oblasti” važe zakoni pokrajina Saksonije i Brandenburga, koji doprinose očuvanju lužičkosrpskog jezika i kulture Lužičkih Srba. Interese Lužičkih Srba štiti politički nezavisna organizacija lužičkosrpskog naroda i lužičkosrpskih udruženja „Domovina — Savez Lužičkih Srba”, osnovana 1912. godine. Naučna disciplina koja se bavi izučavanjem lužičkosrpskih jezika i kulture Lužičkih Srba naziva se sorabistika. Procenjuje se da ih ima sada oko 60.000. Žive samo u Nemačkoj, u kraju koji je poznat kao Lužica. Najveća gustina naseljenosti se nalazi na zapadnoj periferiji katoličkih okruga gornjolužičke govorne teritorije. Lužičani su jedna od četiri zvanično priznate nacionalne manjine u zemlji. Uopšteno pripadaju srednjoevropskoj grupi evropeidne rase. Svi Lužički Srbi su dvojezični: nemački je glavni jezik, dok je upotreba gornjolužičkosrpskog i donjolužičkosrpskog jezika ograničena. Prema veroispovesti su katolici i protestanti.
Ceo članak 308 sjajnih članaka

Dobar članak

Anenerbe (nem. Ahnenerbe) je bila nacistička organizacija, koja se predstavljala kao „društvo za istraživanje drevne germanske istorije i nasleđa predaka“. Bavila se eksperimentima i izučavanjem praistorije, arheologije, paranormalnih pojava i misticizma u cilju potkrepljivanja „teorije arijevske rase“, a kasnije je postala sastavni deo paravojne organizacije Šucštafel (poznate i kao SS). Anenerbe su osnovali 1. jula 1935. godine Hajnrih Himler, Rihard Valter Dar i Herman Virt.

Pod njenim okriljem su se od 1938. godine do kraja Drugog svetskog rata sprovodila sva arheološka istraživanja. Zbog značajnih finansijskih sredstava kojima je organizacija raspolagala i brojnih oblasti kojima se bavila, u njene redove je vremenom stupio veliki broj akademika. Neki od rezultata ove organizacije su: iskopavanje vikinškog utvrđenja iz 9. veka, ekspedicije na Tibet, Bliski istok i brojna druga mesta širom sveta, zaštita praistorijskih lokacija u južnoj Rusiji nakon nemačke okupacije ove teritorije itd. Za vreme rata je prekinuto istraživanje nasleđa, ali su započeti brojni drugi projekti: antropološki (u okviru kojih su merene lobanje logoraša iz Aušvica ili pogubljenih ruskih komesara radi upoređivanja sa lobanjama pripadnika arijevske rase), medicinski (poput eksperimenata Sigmunda Rašera i Jozefa Mengelea) i dr. Anenerbe se vremenom razvijala, tako da je krajem rata uspostavila kontrolu i nad totalno nesrodnim programom „V-2“ na čijem čelu je bio Verner fon Braun. Postoje tvrdnje da se organizacija bavila i istraživanjem letećih tanjira, mada za to ne postoje čvrsti naučni dokazi.

Ceo članak 405 dobrih članaka

Izabrani spisak

Ova lista sadrži sve šetnje svemirom i Mesecom sprovedene između 1965. i 1999. godine tokom kojih su kosmonauti delom ili u celosti napustili svemirsku letelicu. Unosi za šetnje po površini Meseca imaju sivu pozadinu, dok su unosi za sve ostale izlaske u otvoreni svemir neobojeni.

Tokom svih izlazaka u otvoreni svemir kosmonauti su bili povezani sa svemirskom letelicom, osim u sedam navrata kada astronauti iz SAD nisu bili povezani — šest puta tokom 1984. godine koristeći jedinicu za manevrisanje (engl. Manned Maneuvering Unit), i jednom 1994. godine prilikom ispitivanja uređaja Sejfer (SAFER, engl. Simplified Aid for EVA Rescue). Tokom svih šetnji po površini Meseca astronauti nisu bili vezani za svemirsku letelicu kojom su se spustili, a u pojedinim prilikama astronauti su odlazili dovoljno daleko da su gubili vizuelni kontakt sa letelicom (udaljavali su se i do 7,6 km koristeći Lunarni rover). Jedan izlazak u otvoreni svemir na površini Meseca ne spada u „šetnje Mesecom“. Tokom njega, astronauti su samo provirili kroz gornji otvor na lenderu, jer je kontrola misije smatrala da će sa veće visine moći da osmotre veću površinu oko mesta sletanja i tako odaberu koje lokacije će posetiti tokom šetnji po površini. Za sada su sprovedene samo tri EVA u dubokom svemiru, tokom kojih kosmonauti nisu radili ni na površini Meseca, niti u Niskoj Zemljinoj orbiti, već daleko i od Zemlje i od Meseca.

Ceo članak 110 izabranih spiskova

Da li ste znali

Mravojed

… da džinovski mravojed može da pojede 30.000 mrava tokom jednog dana?
… da je u Francuskoj 1386. jedna svinja javno obešena zbog ubistva deteta?
… da je prva ilustrovana knjiga za decu objavljena u Svetom rimskom carstvu 1658. godine?
… da čovek u proseku trepne oko 15.000 puta na dan, i da svaki treptaj traje oko 0,15 sekundi?
… da se glavni grad Ekvadora, Kito, smatra za grad sa najprijatnijom klimom na svetu? Temperatura retko pada ispod 8°C i raste preko 22°C.
… da postoji voće poreklom iz centralne i južne Amerike koje se zove crni sapote a koje ima ukus čokolade i slatke kreme?
… da je slatkiš M&M nazvan po početnim slovima imena biznismena koji su ga kreirali?

Ostale zanimljivosti

Vesti

15. maj — Premijer Slovačke Robert Fico je ranjen u atentatu nakon sastanka sa članovima Vlade u Handlovi.
11. maj — Švajcarska, koju je predstavljao Nemo sa pesmom The Code, pobednik je Pesme Evrovizije 2024.
9. maj — Nikola Jokić (na fotografiji) je po treći put izabran za najkorisnijeg igrača NBA (MVP) regularne sezone NBA lige.
8. maj — Gordana Siljanovska Davkova pobedila na predsedničkim izborima u Severnoj Makedoniji i postala prva žena na toj funkciji.
7. maj — Vladimir Putin položio je zakletvu i stupio peti put na dužnost predsednika Rusije.
6. maj — Kajren Vilson je osvojio Svetsko prvenstvo u snukeru, pobedivši u finalu Džeka Džounsa sa 18 : 14.
2. maj — Miloš Vučević iz Srpske napredne stranke je izabran za predsednika Vlade Republike Srbije.

Ostale vesti

Na današnji dan

1395 — Vlaški vojvoda Mirča I Stariji je porazio osmansku vojsku u bici na Rovinama.
1814 — Norveška proglasila nezavisnost od Švedske i usvojila novi ustav.
1903 — U Španiji nacionalizovana imovina crkve i ukinute su crkvene škole.
1943 — Bombarderi RAF su bombardovali brane na rekama Eder, Mune i Zorpe u Nemačkoj.
1949 — Ujedinjeno Kraljevstvo priznala nezavisnost Republike Irske i potvrdila pripadnost Severne Irske Ujedinjenom Kraljevstvu.
1954 — Vrhovni sud SAD je osporio propis iz 1896. da obrazovanje treba da bude „odvojeno, ali jednako“, čime je formalno odbačena rasna segregacija u državnom školskom sistemu.
1997 — Loran Kabila je sa svojim trupama ušao u Kinšasu, preuzeo vlast u Zairu i promenio naziv države u Demokratska Republika Kongo.

Obližnji datumi:

Ostali događaji

Izabrana slika

Rembrant — Autoportret, 1659. Dio kolekcije Nacionalne galerije umjetnosti u Vašingtonu.

Izabrane slike Kandidati

Vikipedija

Vikipedija je enciklopedijski projekat slobodnog sadržaja na internetu koji razvijaju i održavaju dobrovoljci pomoću vikisoftvera. Članke na Vikipediji možete menjati bez obavezne registracije. Prvobitna verzija Vikipedije započeta je 15. januara 2001, dok je izdanje na srpskom jeziku započeto 16. februara 2003. godine u 21:52. Vikipedija trenutno sadrži više od 62,9 miliona članaka napisanih na 309 jezika, od kojih je preko 689.000 na srpskom.

Doprinosi

Članke na Vikipediji zajednički pišu dobrovoljci širom sveta, a većinu stranica može da uređuje svako ko ima pristup internetu. Pritom je neophodno poštovati usvojena pravila i smernice. Postoje stranice pomoći u kojima je objašnjeno kako se izrađuju novi ili uređuju postojeći članci, kako se otpremaju ili koriste slike i drugo. U bilo kojem trenutku možete da zatražite pomoć drugih urednika ili da se obratite svom izabranom mentoru.

Zajednica

Do sada su na Vikipediji na srpskom jeziku 370.042 korisnika otvorila nalog, a od toga su 1.254 aktivna. Svi urednici su dobrovoljci koji ulažu radne napore u okviru različitih tematskih celina. Posetite našu Radionicu i Portale i saznajte kako vi možete pomoći. Konstruktivne diskusije i suvisli komentari o sadržaju članaka su uvek dobrodošli. Stranice za razgovor koristite za razmenu mišljenja i ukazivanje na manjkavosti u sadržaju članaka.

Vikipedijom rukovodi Zadužbina Vikimedija, nekomercijalna organizacija koja upravlja i nizom drugih projekata: