Lazar Teodorović
| Lazar Teodorović | |
|---|---|
 Lazar Teodorović (litografija Johana Batista Kleroa, oko 1847) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1771. |
| Mesto rođenja | Kaona, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 1. februar 1846. (74/75 god.) |
| Mesto smrti | Carigrad, Osmansko carstvo |
| Porodica | |
| Supružnik | Deva, kćerka kneza Ranka Lazarevića |
Lazar Teodorović (Kaona, 1771 — Carigrad, 1. februar 1846) bio je srpski političar i diplomata.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rođen u Kaoni, u šabačkoj nahiji. Otac mu je bio imućni trgovac u Svileuvi. Opismenio se u manastiru Kaoni. U dogovoru sa bratom, kaluđerom na Fruškoj gori, otac je Lazara poslao na dalje školovanje u Sremske Karlovce 1798/1799. godine. Tu je Laza posle dve godine završio gimnaziju, a slušao je i dve godine filozofiju u Segedinu.[1] Govorio je nemački, latinski i ruski jezik i to mu je otvorilo put za karijeru političara i diplomate oslobođene Srbije. Oženio se Marijom, kćerkom kneza Ranka Lazarevića, ali 1840. godine ostao je udovac. Sa drugom ženom, sestrom Dimitrija Crnobarca, ministra prosvete, imao je jednu kćerku koja se udala za prof. Vladimira Jakšića, sina Jakova Jakšića.
Karijera
[uredi | uredi izvor]Tokom Prvog srpskog ustanka radio je prvo kao pisar kod kneza Jakova Nenadovića (1805—1813). Zatim je napredovao i septembra 1808. godine od komandanta šabačkog pop Luke Lazarević zvanično je potvrđen za "policaj-kvartalmajstora Šabačkog".[2] Radio je kao pisar Lazarevićev i Šabačkog magistrata. Po propasti ustanka otišao je sa brojnim vojvodama u Austriju, zatim krajem 1814. godine u Rusiju. Kao obrazovan čovek pisao je u Karađorđevo ime izveštaje, pisma i molbe ruskom caru.
Po izbijanju Drugog srpskog ustanka 1816. godine vratio se u Srbiju, i bio na raspolaganju knezu Milošu Obrenoviću, koji ga je postavio za pisara u svojoj kancelariji u Kragujevcu. Lazar je ostao knežev pisar do aprila 1826. godine, kada prelazi za člana Velikog narodnog suda.[3] Bio je angažovan u diplomatskim aktivnostima, i knez ga šalje u Carigrad 1827. godine kao narodnog deputata šeste deputacije. Krajem 1828. godine kao predsednik Narodnog suda sa Dimitrijem Davidovićem kneževim sekretarom, radio na više zakonskih projekata, među kojima Krivičnom zakoniku (1829). Bio je 1833. godine član sedme narodne deputacije koja je u Carigradu dobila od sultana ferman sa privilegijama.[4] On je bio i prvi srpski ministar (popečitelj) prosvete, postavljen od strane kneza Miloša 27. marta 1834. godine.[5] Teodorović je u isto vreme "popečitelj pravosudija i prosveščenija", te cenzor "Srpskih novina".[6] Krajem iste, 1834. godine razdvojene su nadležnosti, pa je Lazaru Teodoroviću ostalo da bude samo ministar pravde (pravosuđa). Učestvovao je kao takav i u radu Ustavotvorne komisije 1838. godine. Bio je pukovnik Teodorović između 1835. i 1837. godine u Šapcu komandant "Podrinsko-savske komande". U službi je stalno napredovao dok 1839. nije postao član Državnog saveta. Zbog opozicionog delovanja proveo je nekoliko godina bez službe. U vreme Tenkine bune 1842. godine, prota Mateja Nenadović i Lazar Teodorović su prihvatili da podižu narod na bunu protiv kneza u valjevskom kraju. Ali bili su u tome sprečeni, a oni stavljeni u "tvrdi zatvor" u Valjevu.[7] Sa promenom dinastije u Srbiji vraća mu se dostojanstvo i on je 1842. godine ponovo izabran za člana Saveta.
Za vreme vlade kneza Aleksandra Karađorđevića bio je član okružne uprave i suda u Šapcu, ministar pravde i prosvete i prvi srpski ambasador (kapućehaja) u Carigrad. Već u godinama, branio se da ne ide na tu dužnost i da će tamo kosti ostaviti. Na to mu je prota Mateja dobacio: E, to ti je s tvoje pameti. Pri tome je računao na njegovo znanje jezika i njegovu sposobnost. Postao je srpski poslanik (kapućehaja Srpske agencije) u Carigradu oktobra 1843. godine.[8] Umro je posle kraće bolesti 1. februara 1846. godine u Carigradu, gde je i sahranjen u porti Crkve Svete Petke.
Bio je počasni član od 5. februara 1845. godine Društva srpske slovesnosti.[9]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. novembar 1920.
- ^ "Policajski glasnik", Beograd 20. mart 1905.
- ^ E. J. Cvetić: "Spomenici Jagodine", Jagodina 1910.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1. septembar 1909.
- ^ "Vreme", Beograd 5. novembar 1933.
- ^ "Branič", Beograd 1. mart 1903.
- ^ "Pravda", Beograd 26. decembar 1932.
- ^ Milan Đ. Milićević: "Pomenik znamenitih ljudi u srpskoga naroda novijeg doba", Beograd 1888.
- ^ Biografija na sajtu SANU[mrtva veza]
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Tekst sa postavke izložbe "Umetnost i ideja državnosti" u Narodnom muzeju (13. februar - 13. april 2014)
- Bogdan Sekendek, Prvi srpski ustanak u Podrinju i najpoznatiji ustanici, Grafika Šabac, Šabac, 2012.
