Manojlovo četvorojevanđelje
Manojlovo četvorojevanđeljeje srednjovjekovna rukopisna knjiga iz stare srpske države Bosne. Vrijeme nastanka rukopisa je datovano u početak 14. vijeka. Ime je dobio po pisaru i iluminatoru jevanđelja Manojlu Grku.
Ime pisara četvorojevanđelja otkrivaju dva marginalna zapisa, na listu 3r piše:
Manojlo Grk pisa sie knigi
. Na listu 19v je zapisano:
Hlap sidiše pri mni egda pišah
U stručnoj literaturi ova se rukopisna knjiga naziva još i Mostarsko po mjestu gdje je pronađeno. Grčko porijeklo pisara četvorojevanđelja pokazuje i zapis na listu 32, koji sadrži preveden na grčki jezik početak djela Lukinog jevanđelja (1,26). Danas se ovo srpsko četvorojevanđelje čuva se u Arhivu Srpske akademija nauka i umetnosti.
Manojlovog četvorojevanđelja je sačuvano na 32 lista ispisana na pergamentu ustavnim tipom ćirilice. Rukopis je dimenzija 13X19 centimetara. Četvorojevanđelje je značajno oštećeno od požara, pa su ornamenti dosta potamnjeli. Na sačuvanim djelovima četvorojevanđelja nalaze se odlomci iz Matejevog, Markovog i Lukinog jevanđelja.
Rukopis je u cijelini podjeljen na Amonijeve i opširne glave koje su ispisane na horizontalnim marginama. U rukopisu su sačuvani i ostaci liturgijske podjele prema obrascima pravoslavne crkve.
Ornamentika[uredi | uredi izvor]
Od ukrasnih motiva sačuvane su zastavice i inicijali. Prva zastavica nalazi se na početku jevanđelja po Marku. Zastavicu obrazuju tri romboidna motiva vezanih čvorova, koja su okačena o ivice okvira ukrašenog malim kružićima. Motiv vezanih čvorova veoma je rasprostranjen u srpskim rukopisima toga vremena. Ornamenti malih kružića autor je mogao da preuzme sa plastike u dvorovima Kotromanića. Druga zastavica je sačuvana na početku jevanđelja po Marku. Ona je obrazovana lozicom ispunjenom floralnim ornamentima. Treća zastavica je iznad glave jevanđelja po Luki. Nju obrazuju tri reda prstenova, dok je lijevo palmeta. Konture prstenova crvene su dok je osnova oker i sivkastozelene boje. Takavi ornamenti se nalaze i u drugim srpskim srednjovjekovnim rukopisima.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Trifunović, Đorđe (1990). Azbučnik srpskih srednjovekovnih književnih pojmova (2. izd.). Beograd: Nolit.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Plemenito: Boris Radaković — Manojlovo četvorojevanđelje Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. septembar 2021)
