Streljaštvo

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Učesnik u streljaštvu

Streljaštvo je sport u kome se korišćenjem različitih tipova pušaka i pištolja gađa u pokretne i nepokretne mete.[1] rifles[2] and shotguns[3] Ovaj sport ne treba mešati sa streličarstvom,[4][5] sportom u kojem je takođe cilj pogoditi metu, ali korišćenjem oružja kao što su luk i strela i samostrel. Streljaštvo je standardni sport u programu modernih Olimpijskih igara. ISSF (Svetska sportska streljačka federacija) danas broji preko 160 zemalja članica i spada u najraširenije sportove. Pojedine discipline streljaštva su sastavni delovi višebojskih sportova kao što su biatlon i moderni petoboj.

Streljački sportovi se mogu kategorisati prema opremi, daljinama gađanja, metama, vremenskim ograničenjima i stepenu atletizma koji je uključen. Streljački sportovi mogu uključivati timsko i pojedinačno takmičenje, a timski učinak se obično procenjuje sumiranjem rezultata pojedinačnih članova tima. Zbog buke[6] pucanja i velike (i često smrtonosne) energije udara projektila, streljački sportovi se obično izvode ili na određenim stalnim strelištima[7] ili na privremenim strelištima u oblastima udaljenim od naselja.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Istorija streljaštva

Ovo je jedan od najstarijih sportova, jer su se još u starom i srednjem veku održavala takmičenja od gađanja praćkom do luka i strele. Sportsko gađanje lukom i strelom (streličarstvo) održava se i danas i veoma je popularno u nekim zemljama, naročito u SAD.

Pronalaskom vatrenog oružja počela su se održavati takmičenja u gađanju vatrenim oružjem. Poznato je da se jedno od prvih takmičenja održalo u Švajcarskoj u XV veku sa tadašnjom puškom arkebuzom. Bilo je veoma popularno i u Rusiji.

Streljaštvo kao moderan sport razvio se tek u XIX veku. Osim puškom od 1890. godine počelo je i gađanje pištoljem. Već na 1. Olimpijskim igrama u Atini 1896. streljaštvo je bilo na programu takmičenja. Tada se gađalo pištoljem slobodnog izbora sa 25 m i 50 m, revolverom sa 25 m i vojničkom puškom na 200 m i 300 m. Od tada takmičenje u streljaštvu je ostalu o programu Olimpijskih igara i danas. Discipline su menjane nekoliko puta.

U Lionu je održano prvo međunarodno takmičenje 1897. koje je kasnije priznato kao prvo svetsko prvenstvo. Učestvovali su takmičari iz pet zemalja: Italije, Holandije, Norveške, Švajcarske i Francuske.

Godine 1907. osnovan je Međunarodni streljački savez (franc. Union Internationale de Tir) skr. UIT. (engl. International Shooting Union) ISU, koji je 1998 modifikovao naziv u (engl. International Shooting Sport Federation) skr. ISSF - Međunarodna sportska streljačka federacija.[8][9][10]

Istorijski razvoj streljaštva u Srbiji[uredi | uredi izvor]

Logo Streljačkog glasnika

Prvo streljačko udruženje na teritoriji današnje Srbije je osnovano u Beloj Crkvi 1777. godine, pod nazivom Streljačko društvo u Beloj Crkvi, pod kojim se imenom sve zadržalo do 1931. Radi obuke određenog broja stanovnika, koje je Magistrat morao staviti u službu graničarskom puku u slučaju potrebe, izgrađena su od 1788—1818. godine mnoga strelišta. Posle toga građanstvo je prihvatilo streljaštvo kao razonodu i sport. 1818. godine društvo je imalo 250 članova. Streljačka udruženja u drugim gradovima su osnovana u Novom Sadu 1790, Pančevu 1813, u Beogradu 1851, u Mitrovici 1871, Zemunu 1872, Valjevu i Negotinu 1880, Nišu, Velikom Bečkereku (Zrenjaninu) i Kragujevcu 1881. „Prva nauka o radu s puškom“ napisana je 1791. u kojoj je razrađena terminologija streljaštva. U Srbiji je 1886. održano „Prvo zemaljsko gađanje“. Prvi savez streljačkih udruženja na Balkanu je Savez streljačkih družina Kraljevine Srbije, osnovan je 1887. Posle dve godine izašao je prvi broji Streljačkog glasnika 1. juna 1889. Streljački savez Kraljevine Srbije primljen je 1909. u Međunarodni streljački savez.

Strelci Srbije su učestvovali na svetskom prvenstvu 1909 u Hamburgu u gađanju vojničkom puškom. Streljački savez Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca osnovan je 28. septembra 1924. godine u Beogradu. Između dva rata strelci Jugoslavije su učestvovali jedino na svetskom prvenstvu u Lucernu 1939. gde su osvojili 11. mesto. Prvo posleratno državno prvenstvo održano je u Kragujevcu 1946, a Streljački savez Jugoslavije obnovljen je 4. aprila 1948. godine.

Bezbednost[uredi | uredi izvor]

Pravila Međunarodnog streljačkog saveza sadrže samo posebne zahteve bezbednosti za koje traži da se primenjuje na međunarodnim prvenstvima. Obavezna i posebna pravila bezbednosti na strelištima razlikuju se od zemlje do zemlje. Organizacioni komitet je odgovoran za bezbednost. Na strelištu zbog bezbednosti strelaca, osoblja strelišta i gledalaca mora se oprezno rukovati oružjem. Član žirija i sudije u pucaonici mogu u svako vreme prekinuti gađanje. Oružje se puni samo na streljačkom mestu. Strelci i ostalo osoblje u blizini vatrene linije nose štitnike za uši. Strelci dok gađaju nose nesalomljive naočare.

Oružje[uredi | uredi izvor]

Municija[uredi | uredi izvor]

Municija za vazdušno oružje mora biti izrađena od olova ili sličnog mekog materijala sa maksimalnim prečnikom od 4,5 mm (.177 cal). Zrna mogu biti bilo kojeg oblika.

Malokalibarska municija mora biti izrađena od olova ili sličnog mekog materijala. Malokalibarski metak ivičnog opaljenja 5,6 mm (.22 cal) Long rifle.

Municija za oružje velikog kalibra. Za vojničku pušku kal. 7,9 mm i PAP kal. 7,62 mm zabranjena je upotreba municije sa zrnima specijalne namene (zapaljiva, obeležavajuća, eksplozivna i kombinovana). Za vojnički pištolj kal. 7,62 mm izbor municije je slobodan. Za pištolje - revolvere centralnog opaljenja, malokalibarsko oružje, vazdušno oružje i puške sačmarice izbor municije je slobodan u okviru propisa Međunarodnog streljačkog saveza.

Discipline u streljaštvu[uredi | uredi izvor]

Gađanje vazdušnom puškom sa 10m

Takmičenja u streljaštvu organizuju se sa sledećim oružjem: vazdušne puške, malokalibarske i velikokalibarske puške slobodnog izbora, malokalibarske puške serijske proizvodnje (standard), malokalibarske puške sa optičkim nišanom, vojničke puške, pištolja (malokalibarskog serijskog i automatskog, vazdušnog, slobodnog izbora i velikog kalibra) i lovačke puške u disciplinama gađanja glinenih golubova skit i trap).

Mete za velikokalibarsku pušku su promera 1h1 m, za pištolj 0,50h0,50 m, za malokalibarsku pušku 16,4 cm, a za vazdušnu pušku 8,3 cm. Različite su i daljine za gađanje. Za veliki kalibar udaljenost je 300 m, mali kalibar 50 m, za vazdušnu pušku 10 m, za pištolj malokalibarski, velikokalibarski i automatski 25 m i za malokalibarski pištolj serijski i slobodnog izbora na 50 m.

Pojedine discipline streljaštva su sastavni deo višebojnih sportova kao što su biatlon i moderni petoboj.

U sledećoj tabeli su prikazane najčešće streljačke discipline, sa oznakom koje su bile na programu olimpijskih igara i od kada.

Takmičenje u streljaštvu sa malokalibarkom puškom iz ležećeg stava
Disciplina OI - muški OI - žene
Puška
300 m MK puška 1900–1972 (trostav) —
300 m Standardna puška — —
50 m MK puška 1952— (trostav),
1912-2016 (Ležeći stav)		 1984— (trostav)
10 m Vazdušna puška 1984— 1984—
Pištolj
50 m Pištolj 1896—2016 —
25 m Pištolj - brza paljba 1896— —
25 m Standardni pištolj — —
25 m Pištolj — 1984—
10 m Vazdušni pištolj 1988— 1988—
Sačmara
Trap 1900— 2000—
Dupli trap 1996— 1996–2004
Skit 1968— 2000—
Pokretne mete
50 m Pokretna meta — —
10 m Pokretna meta 1992–2004 —

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Handgun Sports • NSSF | National Shooting Sports Foundation”. 
  2. ^ „Rifle Sports • NSSF | National Shooting Sports Foundation”. 
  3. ^ „Shotgun Sports • NSSF | National Shooting Sports Foundation”. 
  4. ^ „Archery 101 by Archery 360”. 
  5. ^ „Archery | World Archery”. 
  6. ^ Kardous, C. A.; Willson, R. D.; Hayden, C. S.; Szlapa, P.; Murphy, W. J.; Reeves, E. R. (2003). „Noise exposure assessment and abatement strategies at an indoor firing range”. Applied Occupational and Environmental Hygiene. 18 (8): 629—36. PMID 12851012. doi:10.1080/10473220301409. 
  7. ^ „Noise levels at shooting range - timesofmalta.com”. 
  8. ^ „Continental Championships - Europe”. issf-sports.org. 9. 6. 2020. 
  9. ^ Barth, Katrin; Dreilich, Beate (1. 10. 2010). Training Shooting Sports. Meyer & Meyer Verlag. str. 18. ISBN 978-1-84126-305-2. 
  10. ^ Golob, Julie (13. 12. 2013). „Olympic Shooting Sports”. Shoot: Your Guide to Shooting and Competition. Skyhorse Publishing Company, Incorporated. str. 87. ISBN 978-1-62636-607-7. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Vodopivec, V, Sportsko streljaštvo, Vojno izdavački zavod, Narodna knjiga, Beograd, 1977.
  • Streljački savez Srbije, Pravilnici, Beograd, 2005.
  • Axford, Ray. Archery Anatomy: An introduction to techniques for improved performance (Souvenir Press, 2017).
  • Björklund, Glenn. "Shooting efficiency for winners of World Cup and World Championship races in men’s and women’s biathlon: where is the cut-off?" International Journal of Performance Analysis in Sport 18.4 (2018): 545-553.
  • Chen, Yin-Ting, and Derick Mordus. "Shooting sports (archery, air rifle, trapshooting)." in Adaptive Sports Medicine (Springer, Cham, 2018) pp. 313–322.
  • George, Judith Jenkins. "Women’s Riflery Teams: A Collegiate Anomaly of the Post World War I Period." Sport History Review 23.1 (1992): 32-45.
  • Goldschmied, Nadav, and Jason Kowalczyk. "Gender performance in the NCAA rifle championships: where is the gap?" Sex Roles 74.7 (2016): 310-322. online
  • Ihalainen, Simo, et al. "Relation of elite rifle shooters’ technique-test measures to competition performance." International journal of sports physiology and performance 11.5 (2016): 671-677.
  • Ihalainen, Simo, et al. "Which technical factors explain competition performance in air rifle shooting?" International Journal of Sports Science & Coaching 13.1 (2018): 78-85.
  • Reeves, W. P. "The Adoption of Military Rifle Shooting as an Intercollegiate Sport." American Physical Education Review 23.3 (1918): 157-159.
  • Spancken, Sina, Hannah Steingrebe, and Thorsten Stein. "Factors that influence performance in Olympic air-rifle and small-bore shooting: A systematic review" PLOS ONE 16.3 (2021): e0247353 online.
  • Wadge, Richard. Archery in Medieval England: Who Were the Bowmen of Crecy? (The History Press, 2012).
  • Wallace, Lacey N. "College Student Involvement in Hunting and Shooting Sports: What Drives Participation?" Recreational Sports Journal 44.2 (2020): 126-138.
  • „Australian Sports Minister believes ISSF should remove Lisin as President”. www.insidethegames.biz. 21. 4. 2022. Arhivirano iz originala 21. 4. 2022. g. 
  • Mihir Vasavda (26. 3. 2023). „Russian shooters likely to feature in Asian events, pathway to Olympics could open up, says International Shooting Federation president”. The Indian Express (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 26. 3. 2023. g. Pristupljeno 9. 5. 2023. 
  • Yaroslav Shovkoplyas (25. 3. 2023). „Prezident Meždunarodnoй federacii sportivnoй strelьbы – o rossiяnah i belorusah: «Mы dvigaemsя k tomu, čtobы postepenno otkrыvatьsя, potomu čto эto nehorošo, čto sportsmenы platяtsя za эtu situaciю»” (na jeziku: Ukrainian). Arhivirano iz originala 25. 3. 2023. g. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Стрељаштво&oldid=27553446”