25. srpska divizija NOVJ

**Dvadesetpeta srpska udarna divizija**
Dvadesetpeta srpska udarna divizija
	Jugoslovenska partizanska zastava
Postojanje	od 21. juna 1944. do kraja rata Mesto formiranja:; Jošanica
Formacija	16. srpska brigada ; 18. srpska brigada ; 19. srpska brigada
Jačina	2.000 boraca
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Topličko-jablanička operacija 1944 ; Bitka za Srbiju 1944. ; Završne operacije JA
Komandanti
Komandant	Radivoje Jovanović
Politički komesar	Radoš Jovanović Selja

Dvadeset peta srpska udarna divizija bila je divizija Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije formirana 21. jun 1944. kod sela Jošanice, u Pustoj reci naredbom Glavnog štaba NOV i PO Srbije kao Četvrta srpska divizija. Prilikom formiranja u njen sastav ušle su Šesnaesta, Osamnaesta i Devetnaesta srpska brigada NOVJ, ukupno oko 2.000 boraca.^[1]^[2]

Pod komandom Glavnog štaba NOV i PO Srbije divizija je bila do 6. septembra 1944, a potom do 3. decembra u sastavu 13. srpskog korpusa, kada je ponovo vraćena u pod komandu Glavnog štaba Srbije. Od marta 1945. bila je rezerva Generalštaba JA.^[1]^[2]

Borbeni put divizije[uredi | uredi izvor]

Juna 1944. godine, divizija je učestvovala u borbama protiv delova Rasinko-topličke i Južnomoravske grupe korpusa JVuO u Toplici i Jablanici, jula protiv delova bugarske 27. divizije i Četvrte grupe jurišnih korpusa JVuO u topličko-jablaničkoj operaciji, a avgusta u dolini Južne Morave i na Babičkoj gori protiv četničkih, bugarskih i nemačkih jedinica.

Iz rejona Boljevca početkom septembra 1944, divizija je po naređenju Štaba Četrnaestog srpskog korpusa NOVJ nastupala preko Golog vrha kod Plavne i Klokočevca prema Donjem Milanovcu, na koji je 11. septembra izvršila neuspešan napad.

U očekivanju jedinica Crvene armije, divizija je 21. septembra u borbi protiv četnika oslobodila Kučevo, a zatim je u rejonu sela Miroča stupila 24. septembra u vezu sa 109. streljačkim pukom 113. divizije Crvene armije. Od 1. do 12. oktobra je sa ostalim jedinicama 14. korpusa učestvovala u borbama za oslobođenje istočne Srbije u sadejstvu s jedinicama 75. i 68. streljačkog korpusa Crvene armije, vodila teške borbe kod Klokočevca, Miloševe kule, Rudne glave, protiv delova nemačke korpusne grupe „Štetner“. Zatim je u istočnoj Srbiji čistila teren od ostataka razbijenih jedinica JVuO. U rejon Kraljeva bila je upućena 10. novembra radi zajedničkih operacija s Drugom proleterskom divizijom NOVJ protiv nemačke korpusne grupe „Miler“. Reku Ibar prešla je 29. novembra kod Mataruga i, u nastupanju, zauzela selo Kaonu i Arilje, zatim sa Drugom proleterskom divizijom 13. decembra oslobodila Požegu, a 16. decembra Užice.

Od januara 1945. godine, 25. divizija je učestvovala u operacijama Druge jugoslovenske armije i posebno se istakla polovinom marta na položajima kod Srebrenika, na SZ padinama Majevice, kad je uništila nemački bataljon, a potom u razbijanju četnika na planini Trebavcu, čime je obezbedila desni bok glavnine Druge armije JA pri forsiranju reke Bosne.

Pošto je 18. aprila forsirala Drinu, divizija je 19. aprila prešla na područje planine Vučijaka u napad na jaču grupaciju četnika, ustaša i domobrana koji su ugrožavali bok i pozadinu Druge armije JA. Od 29. aprila do 8. maja prešla je peške od Odžaka do Zagreba (preko 300 km) i odmah iz marša angažovana u završnim borbama u širem rejonu Zagreba.

Komandni sastav divizije[uredi | uredi izvor]

Komandanti divizije:
- Radivoje Jovanović — od formiranja divizije do septembra 1944.
- Uroš Kukolj — od septembra 1944. do marta 1945.
- Rajko Tanasković — od marta 1945. do kraja rata

Politički komesari divizije:
- Radoš Jovanović Selja — od formiranja divizije do septembra 1944.
- Milojica Pantelić — od septembra 1944. do kraja rata