Korisnik:Markoswikis/pesak

.

Gamzigradska Banja
Gamzigradska Banja Gamzigradska Banja
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Zaječarski
Grad	Zaječar
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 54′ 00″ S; 22° 12′ 00″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Gamzigradska Banja Gamzigradska Banja na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	19228
Pozivni broj	019
Registarska oznaka	ZA

Gamzigradska Banja je banja u istočnoj Srbiji, blizu Zaječara.

Geografski položaj

Gamzigradska Banja se nalazi u istočnoj Srbiji, 220 km jugoistočno od Beograda, a 11 km zapadno od Zaječara. Leži na 160 m nadmorske visine u meandarskoj dolini donjeg toka Crnog Timoka, na samim njegovim obalama, nedaleko od magistralnog puta Zaječar – Paraćin , kojim se ostvaruje dobra saobraćajna veza u svim pravcima.

Klima

Gamzigradska Banja je pod uticajem kontinentalne klime, a mikroklima je složena, sa odlikama kontinentalnog i podplaninskog podneblja. Okružena je šumovitim brežuljcima i predstavlja vrlo ugodan i tih kutak za lečenje, odmor, rekreaciju, sport i ribolov, sa uvek svežim i čistim vazduhom, nedirnute prirode, pun zelenila i cveća, uređenim parkom, udaljen od urbane sredine.

Istorijat Gamzigradske Banje

Tragovi materijalne kulture iz doba Rimljana na tlu Srbije su brojni i raznovrsni. Neki od njih vezani su za nalazišta ruda, strateški važne lokacije i termomineralne izvore. Na primeru Gamzigradske Banje i carskog grada Feliks Romulijane to je jasno potvrđeno. Gamzigradska Banja spada u najstarije balneološke centre Srbije ali je tokom vremena menjala značaj i funkcije. U naše vreme, posle ustanovljenja Zavoda za specijalizovanu rehabilitaciju, ubraja se u grupu od 10 najposećenijih u Srbiji. Pisani podaci o Gamzigradskoj Banji potiču iz 1835. godine kada je ovde boravio baron Harder, koji je ukazao na lekovitu vodu kod sela Gamzigrad na Crnom Timoku, 10 km severnije od Zaječara, pored puta za Bor,odnosno Paraćin. Od interesa su i terenske beleške iz 1863. godine grupe profesora Liceja, koji su ekskurzirali po istočnoj Srbiji. Prva terapijska kupanja datiraju iz 1890. godine i vezuju se za boravak Josifa Pančičća i njegovih učenika. Za lekovite izvore je znao i doktor medicine Stevan Mačaj, sreski fizikus, koji je izvesno vreme službovao u Zaječaru. Detaljne hemijske analize izvršio je Sima Lozanić 1922. godine i svrstao je u indiferentne hipoterme sa zemnoalkalnom vodom. Godine 1925. godine izvršena je prva solidnija kaptaža izvora tople vode na mestu današnjih bazena 2 i 3, koji su gotovo u koritu Crnog Timoka. Planski razvoj Gamzigradske Banje počeo je 1954. godine kada je Narodni odbor sreza Zajčara doneo odluku o uređenju i zaštiti banje. Uz hidrogeološka istraživanja terena obavljene su nove hemijske analize vode i definisane indikacije i kontra indikacije. Godine 1962. godine izgrađen je hotel Kastrum sa depandensom. Preko Crnog Timoka, u centru banje, izgrađen je most. Tada je uređen park, obnovljena su kupatila, nešto kasnije donet Generalni urbanistički plan, određena lokacija nekoliko vila i rezervisan prostor za izradu vikend-naselja. Korito Crnog Timoka, u čijem se priobalju nalaze banjski objekti, regulisan je 1992. godine. Značajan događaj za razvoj banje bio je osnivanje Zavoda za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju bolesti perifernih krvnih sudova i vibracione bolesti, koji datira iz 1976.godine.

Geološke i geomorfološke karakteristike

Gamzigradska banja se razvila na nadmorskoj visini od 160m na prostoru antiklinalno-sinklinalne geološke strukture pravca sever-jug. U geološkoj građi terena dominiraju krečnjačke tvorevine, vulkaniti, tufovi, liskunoviti peščari, glinci i laporci. Vojslav Vujanović i Milorad Teofilović zaključuju da se „U genetskom pogledu mineralna voda može okarakterisati kao infiltraciona, s tim što se pretpostavlja da sadrži i manje količine juvenilne vode. Ovu zadnju treba vezati za dacitsko-andezitski vulkanizam istočne Srbije ili za njegove najmlađe faze. S obzirom da se mineralna voda ne javlja u vidu površinske akumulacije , ne pretpostavlja se da se ona značajnije meša sa atmosverskim vodama. Samim tim ni razblaživanje mineralne vode na gornji način ne može da dođe do jačeg izražaja”

Hidrološke karakteristike

Gamzigradska Banja ima 5 izvora, od kojih su 2 u koritu Crnog Timoka, a 3. u priobalju. Ukupna izdašnost im je 2,5-5,5 l/s, a temperatura 37-40°C. Voda je hidrokarbonatno-hlorno-natrijumskog tipa, ukupe mineralizacije 0,65 g/l i pH reakcije 7,4. U gasnom sastavu dominira azot. Povišena radioaktivnost potiče od radijuma i radona. Pored prirodnih izvora ovde postoji i nekoliko hidrogeoloških bušotina. „Bušotinom BG-1 dobija se oko 20 l/s vode uz sniženje nivoa za 33 m. Duže crpljenje je dovelo do presušivanja termalnih izvora u starom kupatilu, a sa promenama količine crpljenja menjaju se i ostali parametri režima izdani- temperatura, hemijski sastav, nivo izdani. Tako se koncentracija sulfata u termalnoj vodi permanentno smanjuje: od 41 mg/l (12.1983) do 33 mg/l (11.1984), odnosno 26,1 mg/l (u 1985. godini)”, ističe D. Šarčević 1986.godine u Elaboratu o rezervama termomineralne vode Gamzigradske Banje i ukazuje na visok sadržaj silicijum-dioksida.

Lečenje (Balneo terapija)

Korišćenje prirodnih lekovitih faktora termomineralne vode i peloida za lečenje raznih bolesti i povreda u Gamzigradskoj Banji je prva, najstarija i najvažnija funkcija. Intenzivno se, stučno i profesionalno razvija u pomenutom Zavodu koji ima vise od 70 zaposlenih (lekari, fizioterapeuti, medicinske sestre...) Ovde se obavlja specijalizovana rehabilitacija oboljenja perifernih krvnih sudova, kao i opšta rehabilitacija. Prva obuhvata organske i funkcionalne poremećaje arterijskih krvnih sudova i limfnog sistema, a druga bolesti vezivnog tkiva , zglobne i vanzglobne oblike reumatizma, ortopedske bolesti posttraumatska stanja, neurološka oboljenja, ginekološke poremećaje i anomalije dečjeg uzrasta. U Zavodu se realizuje program lečenja profesionalnih oboljenja vibracione bolesti, kao posledica rada naodgovarajućim mašinama. Često se ističe da je na višedecenijskoj tradiciji Gamzigradksa Banja izrasla u modernu Specijalizovanu bolnicu za rehabilitaciju obolelih perifernih krvnih sudova. Reč je o organskim poremećajima arterija, oboljenjima perifernih venskih krvnih sudova i limfnog sistema. Ovde se leči vibraciona bolest i uspešno sprovodi rehabilitacija bolesti vezivnog tkiva. Više vrsta terapijskih kupki i savremeni aparati (hiperbarična komora), uz sveukupnu medicinsku pomoć iskusnih lekara, daju dobre rezultate. Posebno se naglašava značaj hiperbarične oksigenacije kao način lečenja poremećenog snabdevanja ćelija kiseonikom, naročito u ranim fazama bolesti. Zavod ima specijalistiške fizijatrijske ambulante, dijagnostički kabinet, kardio-pulmološki kabinet, biohemijsku laboratoriju i terapijski blok, koji obuhvata sledeće vrste terapija: hidro, kinezi, radnu, elektro, foto, vaskularnu, vakuum, parafin, ekstenziju kičme i dijetalnu ishranu. Koriste se blatne obloge za lečenje reumatizma zglobova i mišića, išijasa, posledica povreda i nekih kožnih bolesti. Postoje dva bazena, kad se mineralnom vodom i galvanskim elementima, aparati za podvodnu masažu, mikromasažu, četvoroćelične i Hauferove kupke.

Turizam

U svim objektima za smeštaj, računajući i privatne kuće ima oko 1000 ležaja.

Godina	Turisti	Noćenja	Godine	Turisti	Noćenja
1960.	2.655	29.273	1985.	6.840	41.192
1965.	3.216	30.038	1990.	7.479	94.254
1970.	3.105	27.308	1995.	4.145	76.605
1975.	5.807	47.953	2000.	2.400	76.800
1980	5.156	41.664	2005.	4.865	64.293

Zdravstveno-lečilišna funkcija Gamzigradske Banje je najstarija i najznačajnija. To potvrđuje odnos broja posetilaca i noćenja, koji ukazuje na dug boravak radi lečenja. Uz osnovnu funkciju, ovde je razvijen izletnički turizam, tranzit putnika, praktikuju se pripreme sportista, održava slikarska kolonija i organizuju neke manifestacije. U banji radi jedna od najstarijih hidroelektrana u Srbiji a nedaleko od nje je istorijski značajno i zakonom zaštićeno arheološko nalazište rimskog carskog grada Feliks Romulijana,objekat svetske baštine sa liste UNESKO-a.

Feliks Romulijana

Spoljašnje veze

Specijalna bolnica za rehabilitaciju Gamzigrad- Gamzigradska Banja