Konjički sport

Konjički sport su razne vrste aktivnosti čoveka i konja u obliku manifestacija te sportske grane.

Istorijski razvoj

Pripitomljavanje konja uzgajanjem pojavilo se u primitivnim ljudskim zajednicama pre početka III. milenijuma. Oko 1700. godine konjske zaprege poznate su u svim zemljama Bliskog i Srednjeg istoka. U Evropi se pripitomljeni konji pojavljuju u bronzano doba, najpre u srednjoj Makedoniji.

Najstariji arheološki nalaz sa likom konja je nadgrobni spomenik iz Mikene 1550. p. n. e. Homer opisuje u Ilijadi (23 knjiga) konjske trke sa visokim nagradama za pobednika. Izgleda da su Grci upotrebljavali konje za vuču bornih kola, a tek onda za jahanje. Ksenofont (V. vek p. n. e.) je napisao prvo stručno delo o uzgajanju konja i jahanju (Περί ίππιχής). Može se reći da je konj antičkim Grcima mnogo više služio za ratne pohode i za razna takmičenja nego za poljoprivredu ili saobraćaj. U mnogim grčkim gradovima postojali su hipodromi, od kojih su mnogi mogli primiti na desetine hiljada gledalaca. Najpoznatiji od njih bio je hipodrom u Konstantinopolju 203—330, delimično sačuvan, mogao je da primi 80.000 gledalaca.

Kod starih naroda Asiraca, Vavilonaca, Grka, Rimljana i dr. održavale su se i bile vrlo omiljene trke bornih dvokolica sa dvopregom (lat. biga) i četvoropregom (lat. qvadriga). Na Olimpijskim igrama u Grčkoj 680. p. n. e. održane su prvi put trke bornih dvokolica sa četvoropregom, a 648. p. n. e. trke jašućih konja.

Upotrebom sedla i uzengija jahanje dobija se sve veći zamah i sve se više praktikuje. Konjica postaje glavna udarna snaga svih vojska, pa se jahanje sve više ceni. Posedovanje konja važilo je uvek kao znak relativnog bogatstva. U srednjem veku u Evropi jahanje je privilegija plemstva vezana za viteške turnire i karusele. Gradsko stanovništvo retko se služilo jahanjem u ratu i lovu.

Stvaranje sistema u obuci jahanja teče veoma sporo. Prva evropska škola jahanja osnovana je početkom XVI veka u Napulju. Nešto kasnije osnovane su slične škole u Versaju, Madridu i Beču. Sve ove škole bavile su se uglavnom dresurom konja, a tek u XVII veku, škole jahanja u Francuskoj počinju sa sistematskom obukom jahača. Konjske trke su starije od tih škola, pa se uzima da su prve konjske trke održane u Engleskoj 1174, u Francuskoj 1370, a u Nemačkoj 1448.

Istorijski razvoj u jugoslovenskim zemljama

Ergela "Ljubičevo", najstarija ergela u Srbiji

U srednjem veku bilo je pojava konjičkog sporta u vidu raznih viteških turnira. U narodu su se pored konjskih trka, počev od ratova sa Turcima negovale igre sa konjima (alka, džilit, štehovanje).

U novije vreme prve organizovanje konjičke trke održane su u Srbiji oko 1820. Godine 1892. donet je Zakon o pomaganju streljačkih i gimnastičarskih i pet kola jahača u Kraljevini Srbiji. Prvo od tih kola Drinosavsko kolo jahača osnovano je u Šapcu 1888. U Hrvatskoj, Bosni i Vojvodini bilo je konjičkih organizacija u mestima sa konjičkim garnizonima, a posle 1918. osnivaju se u Zagrebu, Varaždinu, Vinkovcima i Osijeku lokalna kola Jahača. U Ljutomeru u Sloveniji, postojala je od 1785, Dirkalno društvo, sa osnovnim zadatkom da radi na unapređenju kasačkih konja. Sistem obuke u veštini okuke počeo se razvijati posle osnivanja društva za unapređenje konjičkog sporta. Takva društva su osnovana u Beogradu 1833.. u Zagrebu i Novom Sadu 1934, Somboru 1935, a sva ova su 1938 ujedinjena u Jugoslovenski jahački savez. Posle oslobođenja osnovan je 26. februara 1949 u Beogradu Savez za konjički sport Jugoslavije. Sačinjavali su ga konjički savezi republika i pokrajina, sa oko 80 osnovnih konjičkih organizacija — klubova, društava i sekcija.

Istorijski razvoj u Srbiji

Najstarija ergela u Srbiji je Ergela Ljubičevo, osnovana 1858. godine. Od 1964. godine u ergeli se održavaju Ljubičevske konjičke igre.

Discipline

Konjičke trke

Kasačka trka u sulkama

Kasačke trke

Trke kasača se dele u dve kategorije:

• Kasačke trke u sulkama: vozač sedi na sulkama koje vuče konj.
• Kasačke trke monte: konjanik (džokej) sedi na leđima svog konja.

U kasačkim trkama konj treba da kasa što je brže moguće i stigne na cilj bez prelaska u galop. Ako konj pređe u galop, konj i vozač-džokej se diskvalifikuje. Kasačke trke se razlikuju po dužini i po uzrastu konja.

Galopske trke

Galopska trka

Trke galopera se dele u dve kategorije:

• Trke na ravnoj stazi: dužina staze iznosi 800 do 4 000 metara. Klasična distanca iznosi 2 400 metara, a značajna je i istorijska trka na jednu englesku milju (1609 metara).
• Trka preko prepreka: dužina staze je između 2 800 i 6 500 metara. Trkačke staze mogu biti sa preprekama u obliku živica (sve prepreke su identične), stiplčez (na stazi su bar četiri različita tipa prepreka), ili kroskantri (prirodne prepreke, najduže staze).

Grupne trke

U grupnim trkama učestvuju najbolja međunarodna ždrebad i pastuvi. Kastriranim konjima u pravilu nije dozvoljeno da se takmiče. Ove trke se dele u grupe, pri čemu je Grupa I najbolja kategorija.

Konjički sportovi

Staza za preskakanje prepreka

Pogled na beogradski hipodrom iz aviona

Konjički sport obuhvata sve discipline sportova sa konjima. Postoji još mnogo vrsta konjičkih disciplina koje se praktikuju u svetu, neke od njih reguliše Međunarodna konjička federacija (FEI), dok druge imaju samo lokalni značaj.

Međunarodna konjička federacija organizuje međunarodna takmičenja u sedam disciplina koje su najpopularnije u svetu:

• Vožnja zaprega: u ovoj disciplini konji vuku zapregu na kojoj sedi vozač.
• Konjički višeboj: sastoji se od kombinacije dresaže, preskakanja prepreka i kroskantri trke.
• Dresura: konj i jahač treba da harmonično prikažu niz konjskih pokreta i koraka, koji će delovati spontano, vešto i bez očiglednog upliva jahača.
• Konjičke trke izdržljivosti: konji se testiraju na stazama dužine do 160 km.
• Disciplina vestern: sastoji se u tome da jahač treba da upravlja konjem onako kako su to radili kauboji na Američkom zapadu.
• Preskakanje prepreka: konji i jahači preskaču mobilne barijere. Atraktivnost ove discipline je doprinela da ovo bude najzastupljeniji konjički sport u svetu.
• Akrobatika na konju: to je sport koji kombinuje jahanje, gimnastiku i akrobacije. Dok konj kasa u krug, sportista na njemu izvodi gimnastički program.

Konjički sport na Letnjim olimpijskim igrama

Konjički sport imao je svoj debi na Letnjim olimpijskim igrama 1900. godine u Parizu. Zatim ga nije bilo u programu takmičenja sve do 1912. godine, a od tada je u programu svakih Igara. Na Olimpijskim igrama organizuju se takmičenja u sledećim disciplinama konjičkog sporta: preskakanje prepreka, dresura i konjički višeboj . Sve tri discipline se organizuju u pojedinačnoj i ekipnoj konkurenciji. Žene i muškarci nadmeću se zajedno na ravnopravnim osnovama .

Piktogram konjičkih sportova na LOI

Jedna od disciplina modernog petoboja je kroskantri trka na 3000 metara. Konjičke discipline i moderni petoboj su takođe jedine olimpijske discipline u kojima učestvuju životinje. Konj se smatra atletom isto koliko i jahač.

Istorijat

Konjičke discipline prvi put su održane na Olimpijskim igrama u Parizu 1900. godine, iako nisu sadržale nijednu od disciplina koje se održavaju danas. Postojala su 4 različite olimpijske discipline. U takmičenju u polou učestvovala su 4 tima igrača iz Britanije, Francuske, Meksika, Španije i Sjedinjenih Država.

Za Veliku nagradu (Grand Prix) u preskakanju prepreka, koje je bilo slično današnjem preskakanju prepreka, bilo je prijavljeno 45 takmičara, od koji je samo 37 učestvovalo u takmičenju, a medalje su osvojili jahači iz Belgije (zlato i srebro) i Francuske (bronza) . U disciplinama skoka u vis prvo mesto podelili su Francuz Dominik Garder na Kaneli i Italijan Đan Đorđo Trisino na Orestu sa istovetnim rezultatom od 1.85 metara, dok je bronzu osvojio Konstan Langndonk čiji je konj, Ekstra Draj (Extra Dry), preskočio 1.70 metara. Belgijanac i njegov konj uspeli su da uzmu zlato u skoku u dalj sa dužinom od 6.10 metara, Tisino i Orest bili su srebrni sa 5.70 metara, a Belgard iz Francuske na svom konju Tola osvojio je bronzu rezultatom 5.30 metara.

Povratak konjičkih disciplina

Konjičke discipline izostavljene su sa Olimpijskih igara 1904. godine, a svoj povratak duguju grofu Klarensu fon Rosenu, kraljevskom konjušaru švedskog kralja. Godine 1906, Međunarodni olimpijski komitet prihvatio je njegov predlog da se preskakanje prepreka, dresura i konjički višeboj uvrste u program Olimpijskih igara u Londonu 1908. godine; međutim, usled izvesnih teškoća, one su počele da se održavaju tek 1912. godine, a u Londonu je održano samo takmičenje u polou. Ove tri discipline ostale su u programu Olimpijskih igara sve do danas.

Srpski predstavnici u konjičkim sportovima na Olimpijskim igrama

Zemlje prethodnice imale su svega dva učešća na Olimpijskim igrama u konjičkim disciplinama.

Na olimpijskim igrama 1924. godine u Parizu, Jugoslavija je imala jednog predstavnika, Vladimira (Valdemara) Seuniga (1887-1976) rodom iz Slovenije, koji se takmičio u disciplini dresure. Seunig je zauzeo poslednje mesto od 24 takmičara.

Posle punih 60 godina, Jugoslavija je po drugi put imala predstavnike u ovom sportu na Olimpijskim igrama u Los Anđelesu 1984. godine. To su bili Alojz Lah, Dušan Mavec i Stojan Moderc koji su 1983. godine na Evropskom prvenstvu osvojili šesto mesto u dresuri. Na Igrama u Los Anđelesu kao ekipa bili su pretposlednji zauzevši 10. mesto, a pojedinačno niko od njih nije ušao u finale.

Kao samostalna država, Srbija nije imala predstavnika na Olimpijskim igrama u konjičkim disciplinama.

Spoljašnje veze

• Najskuplji konj u Srbiji vredi 55000 evra („Blic“, 4. jun 2013)