Bojan Polak

bojan polak
Bojan Polak Stjenka
Lični podaci
Datum rođenja	(1919-11-28)28. novembar 1919.
Mesto rođenja	Ormož, kod Ptuja, Kraljevstvo SHS
Datum smrti	4. jul 2004.(2004-07-04) (84 god.)
Mesto smrti	Ljubljana, Slovenija
Profesija	vojno lice, diplomata, društveno-politički radnik
Delovanje
Član KPJ od	januara 1942.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1957.
Čin	potporučnik JV u rezervi general-major JNA
Poslanik i ambasador SFRJ u Nemačkoj DR
Period	1964 — 1969.
Prethodnik	Đuro Jović
Naslednik	Nikola Milićević
Predsednik SUBNOR Jugoslavije
Period	1983 — 1984.
Prethodnik	Vladimir Šćekić
Naslednik	Ilija Đukić
Heroj
Narodni heroj od	13. septembra 1952.
Odlikovanja	jugoslovenska odlikovanja: inostrana odlikovanja:

Bojan Polak — Stjenka (Ormož, kod Ptuja, 28. novembar 1919 — Ljubljana, 4. jul 2004), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-major JNA, ambasador i društveno-politički radnik SFRJ i Socijalističke Republike Slovenije i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 28. novembra 1919. godine u Ormožu, kod Ptuja. Njegov otac Franc je bio činovnik, a nakon preseljenja porodice u Ljubljanu 1926. godine, radio je u Gradskoj upravi. Za vreme rata je bio zatvoren u logoru Dahau, gde je umro.

Osnovnu školu i gimnaziju, Bojan je završio u Ljubljani. Za vreme školovanja je bio član „Sokola”, jer je bio vaspitan u nacionalističkom duhu. Kada je porodica zapala u materijalne teškoće, morao je da se sam izdržava davanjem dopunskih časova deci. Tada je počeo da kritički razmišlja o odnosima u društvu, a već tada je imao kontakte sa levičarima i simpatizerima Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), ali se nije uključivao u partijski rad.

Nakon odsluženja vojnog roka u Đačkom bataljonu u Sarajevu, gde je postao rezervni pešadijski potporučnik, a na vojnoj vežbi se osposobio za vodnika mitraljeskog voda. Tokom služenja vojnog roka u Jugoslovenskoj vojsci, došao je u dodir s vojnicima-komunistima i preko njih se, nakon povratka u Ljubljanu, kao student Tehničkog fakulteta, angažovao u radu u Akademskom klubu, kojim su rukovodili studenti-komunisti. Do početka Aprilskog rata je završio dva semestra.

Narodnooslobodilačka borba

Posle okupacije Jugoslavije je napustio studije i zaposlio se kao fizički radnik u hemijskoj fabrici, a potom na železničkoj stanici u Ljubljani. Ubrzo nakon formiranja Osvobodilne fronte (sloven. Osvobodilna fronta Slovenije), postao je njen član i u oktobru 1941. godine zatražio da ga, kao rezervnog oficira, pošalju u partizane. Početkom decembra je dobio dozvolu za odlazak, ali je morao da se vrati, jer su veze bile provaljene. Ponovo je pokušao, i stigao u partizane 1. januara 1942. godine. Istog meseca je bio primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).

Ubrzo po dolasku u partizane, 10. januara 1942. godine postao je komandir voda u bataljonu „Ljubo Šercer”, a 22. januara zamenik komandira čete. Sredinom februara je bio postavljen za komandanta polubataljona. Kad su Italijani, 18. marta 1942, napali partizanski logor, uspešno se s jedinicom probio kroz obruč i naneo napadačima gubitke. U aprilu 1942. je kao komandant Južnodolenjskog bataljona delovao na terenu oko Kočevja. Krajem istog meseca je bio postavljen za komandanta Notranjskog odreda. Za uspehe odreda, kojim je komandovao, bio je pohvaljen 16. maja 1942. godine, a Aleš Bebler, politički komesar Treće grupe odreda, ga je 17. jula 1942. godine u izveštaju Glavnom zapovedništvu SNOV i POS naveo kao „najtalentovanijeg komandanta”.

Krajem jula 1942. godine je bio postavljen je za komandanta Treće grupe odreda, sa kojima je uspešno rukovodio u vreme italijanske ofanzive na sektoru Notranjske. U oktobru 1942, kad je ukinuta Treća grupa odreda, postao je komandant novoformirane Druge slovenačke udarne brigade „Ljubo Šercer”. Sa ovom brigadom se istakao u mnogim borbama, kao i u uništavanju belogardističkih uporišta po selima. Brigada je, zbog napada jakih neprijateljskih jedinica, skoro celu zimu 1942/43. provela u šumi, pa se Bojan krajem januara 1943. godine teško razboleo.

Nakon ozdravljenja, vratio se u brigadu, ali je tada došao u sukob sa jednim pretpostavljenim starešinom, koji je nepoznavajući prilike u Sloveniji, izdao naređenje da brigada, po čistini i snegu, juriša uzbrdo na jako utvrđeno belogardističko uporište. Bojan je tada odbio da izvrši ovo naređenje, ne želeći da bude komandant brigade koju treba da povede u samoubistvo. Zbog njegove odlučnosti, napad nije izvršen, a on je ostao komandant brigade. U vreme ofanzive partizanskih brigada u Suhoj krajini, njegova brigada nije postigla uspeh u napadu na Korinj, pa je Bojan zajedno s grupom bombaša krenuo u napad na bunker. Tada je bio teško ranjen i dugo je morao da se leči.

Posle kapitulacije Italije, septembra 1943. godine bio je kratko vreme komandant mesta Dolenjske Toplice, ali se zbog nezaceljene rane ubrzo morao vratiti u bolnicu. Novembra 1943. je postao načelnik Operativnog odeljenja Glavnog štaba NOV i PO Slovenije, a marta 1944. godine komandant Slovenačke divizije Vojske državne bezbednosti (VOS), koja je, krajem godine, postala Druga slovenačka divizija Korpusa narodne odbrane Jugoslavije (KNOJ).

Posleratni period

Nakon oslobođenja Jugoslavije, nastavio je vojnu karijeru u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA). Završio je Višu artiljerijsku vojnu akademiju u Moskvi 1948, a 1957. godine je demobilisan i preveden u rezervu u činu general-majora JNA. Tada je postao član Izvršnog veća Narodne skupštine NR Slovenije i pomoćnik Republičkog sekretara, a zatim i Republički sekretar za saobraćaj. Od 1964. do 1968. godine je bio ambasador SFRJ u Nemačkoj Demokratskoj Republici (DDR). Godine 1968. je bio postavljen za načelnika Štaba, a naredne godine za komandant Republičkog štaba Opštenarodne odbrane SR Slovenije (prethodnica Teritorijalne odbrane). Ovu dužnost obavljao je do novembra 1973. godine.

Čin potpukovnika je dobio 1943, pukovnika 1945, a u čin general-majora je unapređen 1953. godine.

Na Četvrtom (1959) i Šestom (1968) kongresu SKS je bio biran za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Slovenije, gde je bio član Komisije CK SKS za opštenarodnu odbranu. Biran je za poslanika Veća naroda Savezne skupštine SFRJ.

Od 1983. do 1984. godine je obavljao dužnost predsednika Saveznog odbora SUBNOR-a Jugoslavije, a od 1982. do 1983. i od 1988. do 1990. godine je bio na dužnosti predsednika Republičkog odbora SUBNOR-a Slovenije.

Umro je 4. jula 2004. godine u Ljubljani.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — dva Ordena za hrabrost, Orden ratne zastave, Orden Republike sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva prvog reda, Orden rada sa crvenom zastavom, Orden za vojne zasluge prvog reda i Orden partizanske zvezde drugog reda. Ordenom narodnog heroja je odlikovan 13. septembra 1952. godine. Od inostranih odlikovanja, ističu se istočno-nemački Orden zastave rada drugog reda, sovjetska medalja za 40 godina od pobede u Velikom Otadžbinskom ratu 1941—1945. godine i italijanska medalja „Garibaldi”.

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji. Beograd. 1957. 
• Ko je ko u Jugoslaviji. Beograd: Hronometar. 1970. 
• Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982.