Brčko Distrikt
| Брчко Дистрикт Босне и Херцеговине Brčko Distrikt Bosne i Hercegovine | |
|---|---|
 Položaj Brčko Distrikta u okviru BiH | |
| Glavni grad | Brčko 44° 52′ N 18° 48′ E / 44.867° S; 18.800° I |
| Službeni jezik | srpski, bošnjački i hrvatski |
| Vladavina | |
| — Predsednik Skupštine | Siniša Milić (SNSD) |
| — Međunarodni supervizor | Majkl Skenlan (suspendovan) |
| Istorija | |
| Uspostavljanje | 8. mart 2000. |
| — Konačna odluka međunarodne arbitraže | 5. mart 1999. |
| Geografija | |
| Površina | |
| — ukupno | 493 km2 (—) |
| Stanovništvo | |
| — 2013.[1] | 83.516 (—) |
| — gustina | 169,4 st./km2 |
| Ekonomija | |
| Valuta | Konvertibilna marka |
| — kod valute | BAM |
| Ostale informacije | |
| Vremenska zona | UTC +1 (CET) UTC +2 (CEST) |
| Pozivni broj | +(+387) 49 |
| Poštanski kod | 76100 |
| ISO 3166 kod | BA-BRC |
Brčko Distrikt, službeno Brčko Distrikt Bosne i Hercegovine, jedinica je lokalne samouprave pod suverenitetom Bosne i Hercegovine, koja je formalno pod zajedničkom upravom Republike Srpske i Federacije BiH[2] kao kondominijum, ali sa vlastitim institucijama. Prema konačnim podacima Popisa stanovništva BiH 2013. godine, u Distriktu Brčko je popisano 83.516 lica.[1] Administrativno sedište Brčko Distrikta je grad Brčko.
Brčko Distrikt je zvanično uspostavljen 8. marta 2000. godine, godinu dana nakon konačne odluke međunarodne arbitraže za Brčko (oblast je bila predmet međuentitetskog spora nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma). Distrikt Brčko je proglašen na celoj teritoriji predratne opštine Brčko, od koje je po Dejtonskom sporazumu 48 % pripalo RS (uključujući i grad Brčko), a 52 % FBiH.
Vlasti Republike Srpske nisu nikada zvanično prihvatile odluku međunarodne arbitraže od 5. marta 1999. godine, kojom joj je ovaj grad oduzet. Tom odlukom Republika Srpska je izgubila teritorijalni kontinuitet i fizički je presečena na zapadni i istočni deo. Vlada Republike Srpske i dalje smatra da je uspostavljanjem Brčko Distrikta narušena osnovna struktura Dejtona, kojim je BiH uređena kao država sa dva entiteta u teritorijalnom razmeru 49 % — 51 %. Zvanični stav Republike Srpske formulisan od strane arbitra RS je i dalje na snazi.[traži se izvor]
Istorija[uredi | uredi izvor]
U starom veku su područje današnjeg Brčko Distrikta naseljavali Iliri, da bi ga potom osvojili Rimljani. Ovaj prostor se, u okviru Rimskog carstva, nalazio na granici provincija Panonije i Dalmacije. Na mestu današnjeg grada Brčko nalazio se rimski grad Salde.[traži se izvor]
U doba seobe naroda i srednjem veku, ovaj prostor ulazi u sastav Hunskog kaganata, Ostrogotske kraljevine, Langobardske države, Avarskog kaganata, Kneževine Srbije, Kraljevine Hrvatske, Samuilovog Makedonskog carstva, Vizantije, Kraljevine Ugarske, Banovine Bosne, Sremske kraljevine Stefana Dragutina, Kraljevine Bosne i, početkom novog veka, u sastav Osmanskog carstva.[traži se izvor]
Tokom vizantijske uprave, ovaj prostor je bio deo Teme Sirmijum, čije se sedište nalazilo u Sirmijumu (današnjoj Sremskoj Mitrovici), a tokom ugarske uprave, ulazio je u sastav Banovine Soli i Srebreničke banovine. Tokom osmanske uprave, područje današnjeg Brčko Distrikta je bilo u administrativnom okviru Zvorničkog sandžaka i Bosanskog pašaluka, a u crkvenom pogledu, pod jurisdikcijom Pećke patrijaršije.[traži se izvor]
Između 1718. i 1739. godine, područje je bilo pod habzburškom upravom u okviru habzburške Kraljevine Bosne, ali 1739. ponovo dolazi pod upravu Osmanskog carstva. Od 1878. ovaj prostor je bio pod okupacijom Austrougarske, da bi ga ova država anektirala 1908. godine i uključila u sastav Kondominijuma Bosna i Hercegovina.[traži se izvor]
| Istorija Bosne i Hercegovine |
|---|
 |
Nakon Prvog svetskog rata, područje današnjeg Brčko Distrikta ulazi u sastav Države Slovenaca, Hrvata i Srba, a potom i u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (Jugoslavije). Od 1918. do 1922. godine, područje je bilo u sastavu pokrajine Bosne i Hercegovine, od 1922. do 1929. u sastavu Tuzlanske oblasti, od 1929. do 1939. u sastavu Drinske banovine i od 1939. do 1941. u sastavu Banovine Hrvatske. Između 1941. i 1944. godine, ovaj prostor je bio pod okupacijom Nezavisne Države Hrvatske, da bi nakon toga postao deo SR Bosne i Hercegovine, jedne od republika SFR Jugoslavije.[traži se izvor]
Tokom rata u Bosni (1992—1995), na ovom prostoru se nalazio Srpski koridor, koji je povezivao istočni i zapadni deo Republike Srpske i koji je bio jedina veza zapadnih delova Republike Srpske i Republike Srpske Krajine sa Srbijom. Dejtonskim sporazumom iz 1995. godine, područje današnjeg Distrikta Brčko je podeljeno između Republike Srpske i Muslimansko-hrvatske federacije (Federacije BiH), da bi, nakon arbitražne odluke od 5. marta 1999, Brčko Distrikt bio uspostavljen 8. marta 2000, kao posebna teritorijalna jedinica u sastavu Bosne i Hercegovine.[traži se izvor]
Arbitar u Arbitražnom tribunalu za spor u vezi sa međuentitetskom granicom u oblasti Brčkog ispred Republike Srpske je prof. dr Siniša Karan (a ranije akademik prof. dr Vitomir Popović).
Demografija[uredi | uredi izvor]
Prema konačnim podacima popisa stanovništva BiH 2013. godine, u Distriktu Brčko je popisano 83.516 lica.[1]
| Nacionalnost (distrikt / nekadašnja opština)[1][3] |
2013. | 1991. | 1981. | 1971. |
| Muslimani/Bošnjaci[a] | 35.381 (42,36%) | 38.771 (44,39%) | 32.434 (39,19%) | 30.181 (40,36%) |
| Srbi | 28.884 (34,58%) | 18.133 (20,76%) | 16.707 (20,18%) | 17.709 (23,68%) |
| Hrvati | 17.252 (20,66%) | 22.163 (25,38%) | 23.975 (28,97%) | 24.925 (33,33%) |
| Jugosloveni | 67 (0,08%) | 5.621 (6,44%) | 8.342 (10,08%) | 1.086 (1,45%) |
| ostali i nepoznato | 1.932 (2,31%) | 2.644 (3,03%) | 1.310 (1,58%) | 870 (1,16%) |
| Ukupno: | 83.516 | 87.332 | 82.768 | 74.771 |
 |
| |||||||||||||||||||||||||||
Etnički sastav 2013.[uredi | uredi izvor]
Naseljena mesta[uredi | uredi izvor]
Naseljena mesta u Brčko Distriktu (ukupno 59):
- Bijela
- Boće
- Boderište
- Brčko
- Brezik
- Brezovo Polje
- Brezovo Polje (selo)
- Brka
- Brod
- Bukovac
- Bukvik Donji
- Bukvik Gornji
- Buzekara
- Cerik
- Čađavac
- Čande
- Čoseta
- Donji Rahić
- Donji Zovik
- Dubrave
- Dubravice Donje
- Dubravice Gornje
- Gajevi
- Gorice
- Gornji Rahić
- Gornji Zovik
- Grbavica
- Gredice
- Grčica
- Islamovac
- Krbeta
- Krepšić
- Laništa
- Lukavac
- Maoča
- Marković Polje
- Ograđenovac
- Omerbegovača
- Palanka
- Popovo Polje
- Potočari
- Rašljani
- Ražljevo
- Repino Brdo
- Sandići
- Skakava Donja
- Skakava Gornja
- Slijepčevići
- Stanovi
- Brčko
- Štrepci
- Trnjaci
- Ulice
- Ulović
- Vitanovići Donji
- Vitanovići Gornji
- Vučilovac
- Vujičići
- Vukšić Donji i Vukšić Gornji[traži se izvor]
Privreda[uredi | uredi izvor]
Zbog svog geografskog položaja, Distrikt ima povoljne ekonomske uslove u poljoprivrednoj i prehrambenoj industriji kao i u trgovini, pogotovo zbog toga što poseduje najveću pijacu u ovom delu Evrope — „Arizonu”. Mnoge velike državne fabrike su prošle fazu privatizacije, a paralelno s tim povećava se i broj privatnih preduzeća.[traži se izvor]
Turizam[uredi | uredi izvor]
Distrikt Brčko, pored tradicionalnog lovnog, ima dobre mogućnosti i za razvijanje kongresnog i seoskog turizma.[traži se izvor]
Zakonodavstvo[uredi | uredi izvor]
U Distriktu Brčko, od njegovog osnivanja do danas, usvojeno je preko 100 sopstvenih zakona. Sloboda izražavanja građana i javnost rada je zagarantovana.[traži se izvor]
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Osnovno obrazovanje je devetogodišnje, obavezno i besplatno u Distriktu Brčko. Distrikt ima 15 osnovnih škola, 4 srednje, te Ekonomski fakultet[traži se izvor], dislocirano odeljenje Prirodno-matematičkog fakulteta, kao i 2 privatna univerziteta.
Mediji[uredi | uredi izvor]
Distrikt ima svoj javni medij, oličen u instituciji JP Radio Brčko, a u perspektivi je i njegovo proširenje na pisani i TV segment. Takođe funkcioniše i nekoliko privatnih medija. Na području Brčko Distrikta deluju privatni mediji RTV Hit, Obiteljski radio Valentino, Radio bet Fratelo, Posavina TV, kao i nekoliko veb portala i stranica.[traži se izvor]
Kultura[uredi | uredi izvor]
Brčko ima bogatu narodnu biblioteku, gradsku galeriju, amatersko pozorište, dom kulture i nekoliko kulturno-umetničkih društava. U Distriktu su aktivna i tri nacionalna kulturna društva — „Prosvjeta”, „Preporod” i „Napredak”.[traži se izvor]
Brčko je poznato po svojim pozorišnim susretima koji se redovno održavaju svake godine, prve sedmice u mesecu novembru, a traju sedam dana.[traži se izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ Konačni rezultati Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. Agencija za statistiku BiH, Sarajevo. jun 2016. Pristupljeno 14. 5. 2017.
- ^ Brcko Chart. Pristupljeno 14. 4. 2013.
- ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični veb-sajt Vlade Brčko Distrikta
- Zvanični veb-sajt Skupštine Brčko Distrikta
- Zvanični veb-sajt Tužilaštva Brčko Distrikta
1 Pripada i jednom i drugom entitetu |
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
