Jevrem Obrenović
| Jevrem Obrenović | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Jevrem Obrenović u uniformi general-divizijara | |||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||
| Datum rođenja | 18. mart 1790. | ||||||||||||||
| Mesto rođenja | Gornja Dobrinja, Osmansko carstvo | ||||||||||||||
| Datum smrti | 20. septembar 1856. (66 god.) | ||||||||||||||
| Mesto smrti | Marašešti, Vlaška, Osmansko carstvo | ||||||||||||||
| Narodnost | Srbin | ||||||||||||||
| Religija | pravoslavac | ||||||||||||||
| Porodica | |||||||||||||||
| Supružnik | Tomanija Obrenović | ||||||||||||||
| Deca | Miloš Obrenović i Anka Konstantinović | ||||||||||||||
| Roditelji | Teodor Mihailović Višnja Urošević | ||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||
| Politička stranka | nestranačka ličnost | ||||||||||||||
| Čin | general-divizijar | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Jevrem Obrenović (Gornja Dobrinja, 18. mart 1790 — Marašešti, 8/20. septembar 1856) bio je obor-knez Šabačke nahije i general-divizijar. On je jedan od najznamenitijih Šapčana, najmlađi brat Miloša Obrenovića, deda kneza i kralja Srbije Milana Obrenovića.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Gornjoj Dobrinji (kod Požege) oko 1790. godine. U vreme Drugog srpskog ustanka, Turci su ga zatočili u Kulu Nebojša, ali je kasnije pušten na slobodu, što ga čini jedinim zatočenikom Nebojša kule koji je iz nje izašao živ. U martu 1816. godine, Miloš Obrenović ga je postavio za obor-kneza Šabačke nahije. Tada mu je bilo samo 26 godina.
U Šapcu se oženio Tomanijom, ćerkom Ante Bogićevića, s kojom je izrodio osmoro dece — sedam kćeri i jednog sina. Njegov sin Miloš bio je otac kralja Milana Obrenovića.
Jevremova kćerka Anka bila je udata za Aleksandra Konstantinovića, s kojim je izrodila četvoro dece, od kojih su Katarina i Aleksandar ostavili potomstvo, kako muško tako i žensko. Katarinom je hteo da se oženi knez Mihailo Obrenović. Valja spomenuti i Ankinu unuku Nataliju, kćerku pukovnika Aleksandra Konstantinovića, komandanta kraljeve garde, koja se udala za kneza Mirka Petrovića, sina crnogorskog kralja Nikole, s kojim je imala petoro dece od kojih je jedan od sinova, Mihailo, otac Nikole, aktuelnog pretendenta na presto Crne Gore[1].
Jevrem Obrenović umro je 10. septembra 1856. godine na svom imanju u Vlaškoj blizu Jašija (danas Rumunija tada Osmansko carstvo), posle duže bolesti, gde je i sahranjen.[2] Radi se o spahiluku Manasija (Jalomica), u kojem je Jefrem podigao dvorac i pravoslavnu crkvu. Dvorac Jefremov (salon!) je sačuvan u potpunosti i luksuzno opremljen, danas predstavlja turističko-ugostiteljsku atrakciju.[3]
Obor-knez Šabačke nahije[uredi | uredi izvor]
U Šabačkoj nahiji, Jevrem je imao brojna zaduženja: prikupljanje poreza, komunalno i urbanističko uređenje, osnivanje i ustrojstvo Magistrata, organizacija zdravstva i sprečavanje zaraza i epidemija, suzbijanje hajdučije, ušoravanje sela, gušenje buna, učešće u diplomatskim aktivnostima itd. Učestvovao je u gušenju Abuline (1821), Đakove (1825) i Čarapićeve (1826) bune i svojim rukama je, sramno i mučki, ubio Miloja Đaka kojeg je knez Miloš bio predao vojsci da mu sudi, a oni su odlučili da ga poštede.
U Šapcu je proveo 15 godina i svojim delima svrstao se u red znamenitih besmrtnika. Zato se njegov boravak u Šapcu naziva „Jevremovim zlatnim dobom“. Svojim vizionarskim delovanjem udario je temelje potonjeg „Malog Pariza“.
Godine 1829, Jevrem je iz Sombora doveo Josifa Šlezingera za učitelja muzike svojoj deci. Šlezinger je u Šapcu osnovao sopstvenu „muzičku kapelu“, ali ju je knez Miloš ubrzo odveo u Kragujevac (1. juna 1831. godine Josif Šlezinger postavljen je za kapelnika vojne muzike u Kragujevcu). Zahvaljujući Jevremovim naprednim shvatanjima, Šabac je, među prvim gradovima u Srbiji, imao: školu, učitelje, lekare, apotekare, „hudožestvenike“ itd. Šabačku varoš Jevrem je takođe po „evropejski“ uredio: glavne ulice su se sekle pod pravim uglom, a ostale „prema njima... izvedene lenjirom“[traži se izvor]. Za vreme Jevremove vlade, u Šapcu su počele da rade brojne značajne ustanove: Šabački magistrat (1823), Škola kod Crkve (koju je Jevrem podigao sopstvenim sredstvima), građanska bolnica sa dve prostorije (veća za bolesnike, manja za lekare, 1826. godine), dobro opremljena apoteka (1826), kasarna (zgrada sa četiri prostorije) sa 60 vojnika itd. Joakim Vujić svedoči da je, 1826. godine, u Šapcu zatekao solidno snabdevenu apoteku sa lekovima u vrednosti od 5000 groša.
Jevremov konak[uredi | uredi izvor]
Godine 1824. završena je gradnja Jevremovog konaka u Šapcu, skladne spratne građevine, koja je bila među najlepšim u Srbiji. U njemu se živelo po „evropejskim“ nazorima i manirima. Zdanje je bilo stecište školovanih i učenih ljudi, intelektualne i umetničke elite ondašnje Srbije, kojima je Jevrem bio mecena i potpora.
Jevrem i njegov Konak su po mnogo čemu značajni: po prvom klaviru u tadašnjoj Srbiji, dakle ne računajući tri kasnije prisajedinjene nahije Istočne Srbije (kneginja Sara Karapandžić imala je klavir u Negotinu ranije), prvom savremenom krevetu i drugom nameštaju i bečkom priboru za jelo, a imao je i prva pendžerska stakla u Srbiji (opet, ovo nisu prvi zastakljeni prozori uopšte, jer je fiksnih zastakljenih prozora bilo još u Srednjem veku, nego prozori koji se otvaraju).
Bila je u okviru Konaka i znamenita Jevremova biblioteka (sa delima Lafontena, Kupera, Skota, Šilera, i drugih) jedna od bogatijih u Srbiji. A u dvorištu Konaka, kao simbol statusa i moći, stajao je nacifrani fijaker (opet prvi u Srbiji), kupljen u tadašnjoj austrijskoj Vojvodini.
Gubernator beogradske varoši[uredi | uredi izvor]
U novembru 1831. godine, knez Miloš postavio je Jevrema za gubernatora varoši i Nahije beogradske. Polovinom 1835. godine unapređen je u čin general-majora, a nadalje je zauzimao mnoge značajne položaje: nadzornik javnih građevina, upravnik Vojno-policijske kancelarije, predsednik Državnog saveta, član Namesničke vlade itd.
Pod Jevremovim pokroviteljstvom, početkom 1832. godine, osnovana je u Beogradu javna Biblioteka kao „poludržavna“ ustanova. Prvi darodavac knjiga bio je upravo Jevrem.
Porodica[uredi | uredi izvor]
Roditelji[uredi | uredi izvor]
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti |
|---|---|---|---|
| Teodor Mihailović | 1802. | ||
| Višnja Urošević | 30. jun 1817. |
Supružnik[uredi | uredi izvor]
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti |
|---|---|---|---|
| Tomanija Bogićević |  |
1796. | 13. jun 1881. |
Deca[uredi | uredi izvor]
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti | supružnik |
|---|---|---|---|---|
| Jelena Obrenović | 6. maj 1818. | 188.. | Konstantin Hadija | |
| Simeona Simka Obrenović | 6. maj 1818. | 1837. | Janać (Jovan) German | |
| Anka Obrenović |  |
1. april 1821. | 10. jun 1868. | Aleksandar Konstantinović |
| Jekaterina Obrenović | 9. jul 1826. | 6. avgust 1848. | umrla u mladosti | |
| Stana Obrenović | 24. mart 1828. | septembar 1842. | umrla u mladosti | |
| Miloš Obrenović |  |
25. novembar 1829. | 20. novembar 1861. | Elena Marija Katardži |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Obrenovići
- Miloš Obrenović
- Šabac
- Ulica gospodar Jevremova, Šabac
- Ulica Gospodar-Jevremova
- Botanička bašta Jevremovac
- Prvo namesništvo (1839—1840)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Loza Obrenovića (objavljeno na forumu)”. Nadjisve.com. Arhivirano iz originala 17. 04. 2014. g. Pristupljeno 27. 12. 2011.
- ^ „Srpski kneževski grob u Rumuniji”. Czipm.org. Arhivirano iz originala 07. 06. 2011. g. Pristupljeno 27. 12. 2011.
- ^ „Salonul Efrem Obrenovici”. Arhivirano iz originala 28. 01. 2022. g. Pristupljeno 20. 06. 2019.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Biografija na sajtu SANU
- Nebojša Jovanović: Jevrem Obrenović - skica jedne političke karijere, Istorijski časopis, broj 50, 2003. godine
- Sećanje na Jevrema i šabačko „zlatno“ doba (RTS, 15. februar 2016)
- Bronzani Jevrem stiže na proleće („Politika”, 18. novembar 2019)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
