Viktor Bubanj

viktor bubanj
Viktor Bubanj
Lični podaci
Datum rođenja	(1918-12-03)3. decembar 1918.
Mesto rođenja	Fužine, kod Delnica, Kraljevstvo SHS
Datum smrti	15. oktobar 1972.(1972-10-15) (53 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Profesija	vojno lice-pilot
Porodica
Supružnik	Marija Car
Delovanje
Član KPJ od	1939.
Učešće u ratovima	Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1940 — 1941. 1941 — 1972.
Čin	general-pukovnik JNA
Komandant RV i PVO JNA
Period	1965 — 1970.
Prethodnik	Zdenko Ulepič
Naslednik	Milan Simović
Načelnik Generalštaba JNA
Period	1970 — 1972.
Prethodnik	Miloš Šumonja
Naslednik	Stane Potočar
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja	jugoslovenska odlikovanja: inostrana odlikovanja: Orden Grunvaldov krst drugog reda Velika lenta etiopske zvezde

Viktor Bubanj (Fužine, kod Delnica, 3. decembar 1918 — Beograd, 15. oktobar 1972) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik avijacije-pilot JNA i narodni heroj Jugoslavije. Od 1965. do januara 1970. godine obavljao je dužnost komandanta Ratnog vazduhoplovstva i protivvazdušne odbrane SFRJ. U periodu od 1970. do 1972. obavljao je funkciju Načelnika Generalštaba Jugoslovenske narodne armije.

Biografija

Rođen je 3. decembra 1918. godine u selu Fužine, kod Delnica. Osnovnu školu završio je u Delnicama, a građevinski odsek Srednje tehničke škole u Zagrebu, 1937. godine. Kao građevinski tehničar, radio je na izgradnji puteva i hidroelektrane „Vinodol“. Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) je od 1936, a Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) od 1939. godine. Krajem 1940. godine završio je Školu rezervnih oficira (pilota) u Pančevu, i u sastavu izviđačke eskadrile učestvovao je u Aprilskom ratu 1941. godine.

Narodnooslobodilačka borba

Na partijskom sastanku u Crikvenici, avgusta 1941. godine, izabran je za sekretara partijske ćelije, a sredinom septembra za člana Okružnog komiteta KP Hrvatske za Hrvatsko primorje. Dobio je veoma odgovoran zadatak, da u uslovima ilegalnog rada, rukovodi tehnikom Okružnog komiteta. Bubanj je ovaj zadatak, s uspehom, obavljao četiri meseca, šaljući preko partijskih kanala biltene i ostali materijal partijskim organizacijama. Ovaj ilegalni rad je prekinut početkom novembra 1941. godine, zbog italijanske provale u partijsku organizaciju u Kraljevici, kada su saznali da se tehnika Okružnog komiteta nalazi u Crikvenici i da njom rukovodi Viktor Bubanj. Tehnika je sklonjena u Novi Vinodolski, a Viktor je otišao u partizane, u Ličku četu.

Kao vođa diverzantske grupe, Viktor je sa svojim drugovima uspeo da, krajem 1941. i početkom 1942. godine, ošteti tri italijanske kompozicije, pri čemu se istakao kao vrlo hrabar i snalažljiv borac. Ubrzo je postao komandir voda, pa čete, a u maju 1942. godine postavljen je za komandanta Prvog primorsko-goranskog partizanskog odreda. U zasedi koju je sa Odredom postavio kod Brinja, uspeo je da uništi jaku italijansku motorizovanu kolonu, a zatim je, posle dvodnevnih borbi, s Odredom zauzeo i ustaško uporište Modruš. Po naređenju Glavnog štaba NOP odreda Hrvatske, Bubanj je sa Prvim i Drugim udarnim bataljonom i sa kordunaškim partizanima, učestvovao u čišćenju ustaških garnizona na Kordunu. Njegovi bataljoni su napali ustaško uporište Blagaj, kod Veljuna i uništili ga, a zatim, pri povratku u Gorski kotar, usred dana iznenada napali Italijane kod Tisovca. U toj borbi poginulo je oko 300 italijanskih vojnika, a oko 40 zarobljeno.

Kada je, 12. oktobra 1942. godine, u Drežnici formirana Šesta primorsko-goranska brigada, postavljen je za njenog komandanta. Na toj dužnosti je ostao do kraja 1942. godine, kada je određen za zamenika Pete operativne zone Hrvatske, 17. marta 1943. godine postavljen je za komandanta Četrnaeste primorsko-goranske brigade. Sa ovom brigadom vodio je uporne borbe sa italijanskom divizijom „Murđe“, ustašama i četnicima, kod Žute Lokve, a zatim se, kao vešt i samostalan komandant, istakao u bici za Senj, septembra 1943. godine, kada je potisnuo diviziju „Murđe“ i oslobodio Senj. U toku Četvrte neprijateljske ofanzive uspeo je sa brigadom da se izvuče iz neprijateljskog okruženja u pravcu Gorskog kotara, a u toku zime 1943/44. vodio je uporne borbe s neprijateljem u Lici i ugrožavao ustaško uporište u Gospiću, sprečavajući njegovo snabdevanje.

Marta 1944. godine po naređenju Vrhovnog štaba NOV i POJ, dužnost komandanta brigade prepušta Milanu Rustanbegu, i s grupom mladih pilota, odlazi u Sovjetski Savez, na obuku. Od 1. septembra do 16. decembra 1944, Bubanj se obučavao na školskom avionu i imao 141 let. Na praktičnoj obuci u Krasnodaru, od 16. decembra 1944. do 30. maja 1945. godine, obučavao se na vojnim borbenim avionima. Imao je ukupno 28 sati leta. Prvog maja 1945. godine postavljen je za političkog komesara novoformiranog 254. vazduhoplovnog lovačkog puka, koji je septembra 1945. godine preleteo u oslobođenu Jugoslaviju i ušao u sastav Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva (JRV).

Posleratni period

Kao pilot-lovac, Bubanj je ubrzo postavljen za komandanta avio-divizije u Zagrebu. U jesen 1946. godine postavljen je na dužnost Načelnika Štaba Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva, a maja 1954. godine, po završenoj Višoj vojnoj akademiji JNA, prelazi na dužnost komandanta 3. vazduhoplovnog korpusa u Zagrebu, a zatim septembra 1962. preuzima dužnost zamenika komandanta Ratnog vazduhoplovstva i protivvazdušne odbrane (RV i PVO) i pomoćnika Državnog sekretara za poslove narodne odbrane, Ivana Gošnjaka. Od 19. maja 1965. do januara 1970. godine obavljao je dužnost komandanta RV i PVO.

Paralelno sa ovim odgovornim komandnim dužnostima, general-pukovnik Viktor Bubanj je obavljao i mnoge partijske dužnosti. Bio je član Opunomoćstva CK SKJ za RV i PVO i član Konferencije SKJ za Jugoslovensku narodnu armiju (JNA). Kao istaknuti visoki vojni rukovodilac, Bubanj je 5. januara 1970. godine postavljen za Načelnika Generalštaba JNA. Bio je glavni planer i rukovodilac velikog manevra „Sloboda '71“, i član Saveta narodne odbrane Predsedništva SFRJ.

Prvi oficirski čin — majora, dobio je 1943. godine. 1944. je unapređen u potpukovnika, a 1946. u pukovnika. Čin general-majora dobija 1949, general-potpukovnika 1955, a general-pukovnika 1965. godine. Sa suprugom Mirom Car, venčao se krajem 1945. godine i imao troje dece: ćerku Dunju, rođenu 1946. u Zagrebu, ćerku Dubravku rođenu 1948. u Beogradu i sina Gorana rođenog 1956. godine u Zagrebu.

Preminuo je 15. oktobra 1972. godine, od srčanog udara, u Beogradu, na dužnosti. Sahranjen je uz vojne počasti u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

Podignute su mu biste na Novom Beogradu, u Trsatu kod Rijeke i u Aleji narodnih heroja gradskog parka u Delnicama. Po njemu je nazvana jedna ulica u Vranju.

Knjige i odlikovanja

Bavio se vojnom publicistikom i napisao veći broj stručnih radova. Objavio je knjige:

• Čovjek u prostoru, Zagreb, 1960;
• Treća dimenzija rata, Beograd, 1966, za koju je dobio nagradu Državnog sekretara za narodnu odbranu SFRJ;
• Doktrina pobjede, Beograd, 1972. i 1973, u kojoj je teorijski razrađena doktrina opštenarodne odbrane SFRJ.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih visokih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden ratne zastave, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden narodne armije sa lovorovim vencem, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem i Orden za hrabrost. Od inostranih odlikovanja, ističu se Orden Legije časti, Orden Grunvaldov krst drugog reda NR Poljske i Orden zvezde Etiopije velikog oficira. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.

Foto-galerija

• 
  Spomen-bista u Trsatu
• 
  Spomen-bista na Novom Beogradu
• 
  Spomen-bista u gradskom parku u Delnicama
• 
  Grob u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu
• 
  Orden narodnog heroja
• 
  Partizanska spomenica 1941.

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji. Beograd. 1957. 
• Vojna enciklopedija tom II. Beograd. 1971. 
• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. 
• Ivetić, Velimir (2000). Načelnici generalštaba 1876—2000. Beograd: Novinsko-informativni centar VOJSKA.