Pol Njuman
| Pol Njuman | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Njuman 1958. godine | |||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||
| Puno ime | Pol Lenard Njuman | ||||||||||
| Datum rođenja | 26. januar 1925. | ||||||||||
| Mesto rođenja | Šejker Hajts, Ohajo, SAD | ||||||||||
| Datum smrti | 26. septembar 2008. (83 god.) | ||||||||||
| Mesto smrti | Vestport, Konektikat, SAD | ||||||||||
| Porodica | |||||||||||
| Supružnik | Džeki Viti (1949—1958) Džoana Vudvard (1958—2008) | ||||||||||
| newmansown | |||||||||||
| Veza do IMDb-a | |||||||||||
| |||||||||||
Pol Lenard Njuman (engl. Paul Leonard Newman; Šejker Hajts, 26. januar 1925 — Vestport, 26. septembar 2008) bio je američki glumac, režiser, producent, preduzetnik, vozač auto-trka i humanitarac. U svojoj karijeri nagrađivan je nagradama kao što su Oskar, Zlatni globus, Udruženje filmskih glumaca, Emi, kao i mnogim počasnim nagradama i priznanjima. Osnivač je kompanije Newman's Own, iz koje donira celi profit i priloge u dobrotvorne svrhe. Do maja 2007. godine ove donacije su premašile 220.000.000 dolara. Njuman je preminuo od raka pluća u svom domu u Vestportu (Konektikat).
Detinjstvo i mladost[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Šejker Hajtsu (predgrađe Klivlenda), kao sin Tereze (rođene Fecer ili Fecko; slč. Terézia Fecková)[1][2] i Artura Samjuela Njumana koji je vodio prodavnicu sportske opreme.[3][4] Njegov otac je bio jevrejske a majka katoličke veroispovesti. Majka mu je bila Slovakinja, rođena u Ptičju (bivši Peticse) u tadašnjoj Austrougarskoj (sadašnja Slovačka).[5][6][2] Njuman se izjašnjavao kao jevrej, navodeći da je to „veći izazov”.[7] Njegova majka Tereza je radila u prodavnici svog muža Artura dok je odgajala Pola i njegovog brata Artura mlađeg (koji je kasnije postao producent).[8]
Njuman je pokazao rani interes za glumu, u čemu ga je njegova majka ohrabrivala. Sa sedam godina je imao svoj glumački debi u školskoj produkciji koja se zvala Robin Hud. Maturirao je na Srednjoj školi Šejker Hajts 1943. godine, a kasnije je pohađao Univerzitet Ohajo u Atensu (Ohajo) gde se pridružio bratstvu Fi kapa tau.[8]
Filmska karijera[uredi | uredi izvor]
Na Brodveju je debitovao u komadu Vilijama Indža Пикник zajedno sa glumicom Kim Stenli. Potom je nastupao u dramama Сати очаја i Slatka ptica mladosti sa glumicom Džeraldinom Pejdž. Godine 1962. zaigrao je i u filmskoj verziji Slatke ptice mladosti ponovo sa Džeraldinom Pejdž.
Njegov prvi film je bio Srebrni putir (1954), da bi kasnije usledile kritičarski hvaljene uloge u filmovima: Неко тамо горе ме воли (1956), kao bokser Roki Grazijano; Mačka na usijanom limenom krovu (1958), gde je igrao sa Elizabet Tejlor; i Млади из Филаделфије (1959), sa Barbarom Raš i Robertom Vonom.
Njuman se pojavio na audiciji zajedno sa Džejmsom Dinom za film Istočno od raja (1955). Din je dobio ulogu Kala Traska dok je uloga Arona Traska, prvobitno namenjena Njumanu, dodeljena Ričardu Davalosu. Iste godine igrao je zajedno sa Evom Mari Sejnt i Frenkom Sinatrom u predstavi Torntona Vajldera Naš grad. Predstava je prikazana uživo i u boji preko televizije.
Njuman je bio jedan od nekoliko glumaca koji je uspešno nastavio karijeru iz 50-ih u 60-im i 70-im. Njegova buntovnička ličnost bila je prihvaćena i u sledećim generacijama. Njegovi poznatiji filmovi 60-ih i 70-ih su: Egzodus (1960), Hazarder (1961), Had (1963), Pokretna meta (1966), Hombre (1967), Hladnoruki kažnjenik (1967), Pakleni toranj (1974), Surova igra (1977) i Presuda (1982). Sarađivao je sa glumcem Robertom Redfordom i režiserom Džordžom Rojom Hilom u filmovima Buč Kasidi i Sandens Kid (1969) i Žaoka (1973). Najviše je sarađivao sa suprugom, glumicom Džoanom Vudvard i to u filmovima Dugo toplo leto (1958), Okupite se oko zastave, momci! (1958), S terase (1960), Pariski bluz (1961), A New Kind of Love (1963), Winning (1969), WUSA (1970), The Drowning Pool (1975), Hari i sin (1984) i Gospodin i gospođa Bridž. Takođe, zajedno su igrali i u mini-seriji Empire Falls, ali nisu imali zajedničkih scena.
Dvadesetpet godina nakon filma „Hazarder” (1961), u kome je igrao Edija Felsona, reprizirao je istu ulogu u filmu Martina Skorsezea Boja novca. Za ulogu u ovom filmu je nagrađen Oskarom za najboljeg glavnog glumca.
Godine 2003. je ponovio ulogu u predstavi Our Town pa je nominovan za nagrade Toni i Emi. Njegova poslednja filmska uloga na ekranu je bila uloga šefa mafije Džona Runija u filmu Put bez povratka gde je igrao zajedno sa Tomom Henksom. Nakon toga je pozajmio glas u animiranom filmu Cars a bio je i narator u filmu Dejl, koji govori u legendarnom NASCAR vozaču Dejlu Ernhartu.
Njuman se povukao iz glumačkog posla 25. maja 2007. godine sa obrazloženjem da ne može da nastavi da glumi na nivou na kojem bi on hteo.
Brakovi i porodica[uredi | uredi izvor]
Njuman se ženio dva puta. Njegov prvi brak je bio sa Džeki Viti sa kojom je bio u braku od 1949. do 1958. godine. Sa Viti je imao sina Skota i dve kćerke Suzanu Kendal i Stefani. Njegov sin, Skot Njuman, koji se pojavio u filmovima Breakheart Pass, Pakleni toranj i Fraternity Row, preminuo je od predoziranja drogom. Nakon toga, Pol Njuman je u sećanje na svog sina osnovao Centar Skota Njumana za zavisnike od droge. Suzana pravi dokumentarne filmove, a i glumica je, kako u pozorištu tako i na filmu. Bila je koproducent u Njumanovam filmu The Shadow Box, za koga je nominovana za nagradu Emi.
Njegov drugi brak je bio sa glumicom Džoanom Vudvard s kojim se venčao 29. januara 1958. godine. Sa njom ima tri kćerke Elenor „Nel” Terezu (1959), Melisu „Lizi” Stjuart (1961) i Kler „Kleu” Oliviju (1965). Njegova kćerka Elenor (u filmu potpisana kao Nel Pots) je igrala jednu od glavnih uloga pored svoje majke u filmu koga je Njuman režirao, film se zvao Uticaj gama-zraka na sablasne nevene.
Živeo je daleko od holivudskog okruženja u Vestportu (Konektikat), gde je bio posvećen svojoj supruzi i porodici. Kada su ga pitali kako uspeva da bude veran supruzi, odgovorio je: „Zašto ići napolje po hamburger, kada možeš imati odrezak kod kuće.”
Filmografija[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Lax 1996.
- ^ a b Morella 1988
- ^ Paul Newman Biography (1925–). - FilmReference.com.
- ^ Ancestry of Paul Newman Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. октобар 2008). Genealogy.com.
- ^ Hamill, Denis (7. 3. 1998). „Paul Newman, A Big Gun at 73”. Buffalo News. Приступљено 8. 3. 2008.
- ^ Ptičie Resumé Архивирано на сајту Wayback Machine (17. март 2008). Obecný úrad Ptičie.
- ^ Skow, John (6. 12. 1982). „Verdict on a Superstar” Архивирано на сајту Wayback Machine (22. decembar 2010). TIME.
- ^ a b Paul Newman biography Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. oktobar 2007). Tiscali.co.uk.com.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Morella, Joe; Epstein, Edward Z. (1988). Paul and Joanne: A Biography of Paul Newman and Joanne Woodward. Delacorte Press. ISBN 978-0-440-50004-9.
- Lax, Eric (1996). Paul Newman: A Biography. Atlanta, Georgia: Turner Publishing. ISBN 978-1-57036-286-6.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Pol Njuman na sajtu IMDb (jezik: engleski)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Akademske | |
| Umetničke | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
