Severna Amerika

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe pogledajte stranicu Severna Amerika (regija).
Severna Amerika
Severna Amerika
Površina24.230.000 km²
Stanovništvo529.024.000 (2016)
Regija Severna Amerika bez Centralne Amerike na mapi sveta

Severna Amerika je po veličini treći, a po broju stanovnika četvrti kontinent na Zemlji. Ukupna površina ovog kontinenta je 24.230.000 km². Njene severne obale zapljuskuje Arktički okean, istočne Atlantski okean, južne Karipsko more, a zapadne Tihi okean. Procenjeno je da je 2016. godine imala 529.024.000 stanovnika. Prvi oblakoderi na svetu su sagrađeni na tlu Severne Amerike.[1]

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Mapa Severne Amerike iz 1621. godine

Amerike (Severna i Južna) dobile su ime po italijanskom istraživaču Amerigu Vespučiju, a ime su dali nemački kartografi Martin Valdzemiler i Matijas Ringman.[2] Vespuči, koji je istraživao Južnu Ameriku između 1497. i 1502. godine, bio je prvi Evropljanin koji je verovao da Amerika nije bila Istočna Indija, već drugo kopno dotad nepoznato Evropljanima. Godine 1507. Valdzemiler je napravio mapu sveta na kojoj je bilo napisano ime Amerika preko kontinenta Južne Amerike, usred današnje države Brazil. On je objasnio to ime u svojoj knjizi Cosmographiae Introductio.[3]

Po Valdzemileru, niko ne bi trebalo da uloži prigovor na ime zemlje nakon njenog pronalazača. On je koristio latinsku verziju Vespučijevog imena (Americus Vespucius), ali u ženskom obliku, sledeći primere Evropa, Azija i Afrika.

Kasnije, drugi kartografi su proširili ime Amerika i na severni kontinent, a od 1538. godine Gerhard Merkator je na svojoj mapi sveta iskoristio ime Amerika za čitavo kopno zapadne hemisfere.[4]

Neki tvrde da je uobičajeno da se koristi prezime za imenovanje otkrića, osim u slučaju plemstva, tako da bi ime kontinenta nastalo po imenu Ameriga Vespučija moglo da bude problematično.[5] Rikardo Palma predložio je 1949. godine izvođenje imena iz planina Amerika u Srednjoj Americi - Vespuči je prvi otkrio Južnu Ameriku i planine Amerika u Srednjoj Americi, koje povezuju njegova otkrića sa otkrićima Kristifora Kolumba.

Alfred Hud je 1908. godine predložio teoriju da se kontinenti nazovu po velškom trgovcu iz Bristola - Ričardu Amerikeu, za koga se veruje da je finansirao istraživačko putovanje Džona Kabota od Engleske do Njufaundlenda 1497. godine. Neki veruju da je Amerika dobila ime po španskom moreplovcu koji je imao drevno vizigotsko ime Amairik, dok drugi veruju da koreni imena potiču iz indijanskog jezika.[4]

Fizičke odlike[uredi | uredi izvor]

Stenovite planine

Za Severnu Ameriku karakteristično je meridijansko pružanje velikih reljefnih celina. To su visoki i geološki mladi planinski lanci s velikim međuplaninskim kotlinama na zapadu i starije i niže Apalačke planine na istoku. Centralnim delom kontinenta, od Severnog ledenog okeana do Meksičkog zaliva, pruža se prostrano nizijsko i ravničarsko područje. Na severoistoku je staro i ravno kopno Kanadski štit. Najveći deo Srednje Amerike čine mlađe venačne planine s visoravnima, prirodni nastavak Kordiljera na severu.[6] Reljefna struktura uveliko određuje dužinu rečnih tokova i veličinu porečja i slivova. Pritoke Tihog okeana uglavnom su kraće, osim reka Kolumbije i Kolorada koje odvodnjavaju najveći deo međuplaninskih basena i koje su se probile do pacifičke obale. Od velikih reka na severu ističu se Makenzi i Jukon, a na istoku Sen Loren i Hadson. Velike reke su Ohajo i Tenesi, ali one ne teku u Atlantski okean, već prema zapadu do Misisipija. Misisipi je, pored Misurija, najveća reka koja prikuplja manje reke s trećine površine SAD, a uliva se u Meksički zaliv. U taj zaliv uliva se i Rio Grande (meksički Rio Bravo). Izvire u Stenovitim planinama, a u donjem delu toka granica je između SAD i Meksika, odnosno Angloamerike od Latinske Amerike. Velika jezera (Gornje jezero, Mičigen, Hjuron, Iri i Ontario) imaju najveću zapreminu slatke vode na svetu, iako su po površini manja od Kaspijskog jezera. Zajedno sa rekom Sen Lorens čine važan plovni put iz srca kontinenta prema Atlantskom okeanu. Na planinskom zapadu ističe se Veliko slano jezero u endoeičkom delu kontinenta, a u Srednjoj Americi najveće jezero je Nikaragva. Manja ili veća jezera širom Kanade ostaci su velike ledene kape pleistocenske glacijacije.[7]

Klima[uredi | uredi izvor]

Dok je najveći deo Evrope pod jakim klimatskim uticajem okeanskih vazdušnih masa s Atlantika, na severnoameričkom kontinentu planinski lanci sprečavaju jače prodore okeanskog vazduha prema unutrašnjosti. Stoga je najveći deo Severne Amerike izloženiji hladnom severu i vrućem jugu. Klima je na severu hladna, polarna i u umerenim širinama snežno-šumska, umereno topla i vlažna ili suva stepska, a u Srednjoj Americi topla i vlažna suptropska. Hladni severni vetrovi često donose hladnoću na jug, dok su priobalna područja na jugoistoku kontinenta sezonski izložena vetrovima razorne snage (harikeni i uragani). Veći deo Severne Amerike ima vegetaciju sličnu evropskoj. Na krajnjem severu pojas tundre znatno je širi od takvog pojasa u Evropi, južnije su prostrane četinarske i listopadne šume, a sušniji krajevi prirodno su stanište trave (prerije koje odgovaraju evropskim stepama) ili vegetacije slične onoj u evropskom Sredozemlju. U nizijama Srednje Amerike raširene su tropske kišne šume i suptropsko bilje. U reljefno vertikalno raščlanjenim krajevima karakteristični su visinski vegetacijski spratovi: tierra caliente(vruća zemlja, do 600 metara), tierra templada (umerena zemlja, 600-1.800 metara) i -{tierra fría}- (sveža zemlja, iznad 1.800 metara). Najviši planinski vrhovi, koji su veći deo godine pokriveni snegom, čine najhladniji pojas (tierra helada).[7][8]

Pleistocena glacijacija[uredi | uredi izvor]

Tokom pleistocena teritorija Severne Amerike bila je pokrivena ledenim pokrivačem. Njegova površina iznosila je 11,5 miliona km². Ovaj ledeni pokrivač bio je tipski inlandajs velikog prostranstva i debljine. Protezao se od obala Atlantskog okeana do obala Tihog okeana. Njegova granica počinjala je od rta Koda, na obali Atlantika, išla je preko ostrva Long Ajlenda, današnjih saveznih država Nju Džerzija, Njujorka, Pensilvanije, Ohaja, Indijane, Ilionisa, Misurija, Kanzasa, Nebraske, Dakote i izbijala na Tihi okean u blizini ostrva Vankuvera. Najužnija tačka granice bila je u Ilionisu na 37° 30' severne geografske širine.

Tri glavne glacijalne oblasti glacijacije bile su: labradorska (na poluostrvu Labrador), kivatinska (zapadno od Hadsonovog zaliva, na teritoriji današnje Kanade) i kordiljerska (na Stenovitim planinama). Glacijali na teritoriji Severne Amerike nose imena: Nebraska, Kanzas, Ilionis i Viskonzin. Ova četiri glacijala odgovaraju gincu, mindelu, risu i virmu na Alpima. Interglacijali koji su ih odvajali zovu se: aftonski, jarmutski i sangamonski.[9]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Karta Severne Amerike

Naseljenost Severne Amerike vrlo je neujednačena. Arktički arhipelag i veći deo kopnene Kanade na severu gotovo je pust. Među slabo naseljena područja kontinenta ubrajaju se i centralni i zapadni delovi Kanade i planinski zapad u SAD gde je prosečna gustina naseljenosti gotovo sibirskih razmera (manje od 10 stanovnika po km²). Najgušće su naseljeni severoistok SAD, delovi oko Velikih jezera, delovi Starog juga i Kalifornija, primorje Meksičkog zaliva, Meksička visoravan i Antili. SAD je zemlja s najvećim brojem milionskih urbanih aglomeracija. Posebno se ističe urbanizovani severoistok s megalopolisom Boston-Vašington, gde u pojasu dugom 800 kilometara, u međusobno gotovo sraslim gradovima, živi blizu 50.000.000 stanovnika. Najveći deo stanovništva Severne Amerike čine potomci evropskih doseljenika.[1] Od starosedelaca u Angloamerici žive vrlo proređeni Indijanci (oko 3.000.000). Eskimi su narodi arktičkog i subarktičkog područja, na Grenlandu ih ima oko 45.000, na Aljasci 40.000, a u Kanadi 30.000. U Srednjoj Americi Indijanaca ima mnogo više nego na severu, a zbog dugog suživota s doseljenim Evropljanima (pretežno Špancima) i dovedenim crncima znatno su zastupljeni mulati (mešanci belaca i crnaca) na ostrvima i mestici (mešanci belaca i Indijanaca) u kopnenom delu regiona. U SAD živi približno 35.000.000 crnaca ili 12% stanovništva te države. Za države Severne Amerike karakteristična je prilično visoka stopa demografskog rasta. U latinoameričkim državama razlog za to je vrlo visok prirodni priraštaj i imigracija.[7]

Država Glavni grad Državno uređenje Površina (km²) Stanovnika (01. 07. 2002. pribl.) Gustina naseljenosti (po km²)
Antigva i Barbuda Antigva i Barbuda Sent Džons Parlamentarna monarhija 443 67.448 152
Barbados Barbados Bridžtaun Parlamentarna monarhija 431 276.607 642
Bahami Bahami Nasau Parlamentarna monarhija 13.940 300.529 22
Belize Belize Belmopan Parlamentarna monarhija 22.966 262.999 11
Gvineja Gvatemala Gvatemala Republika 108.890 13.314.079 122
Grenada Grenada Sent Džordž Parlamentarna monarhija 344 89.211 259
Dominika Dominika Rozo Republika 754 70.160 93
Dominikanska Republika Dominikanska Republika Santo Domingo Republika 48.730 8.721.594 179
Salvador Salvador San Salvador Republika 21.040 6.353.681 302
Jamajka Jamajka Kingston Parlamentarna monarhija 10.991 2.680.029 244
Kanada Kanada Otava Konfederacija 9.976.140 31.902.268 3,2
Kostarika Kostarika San Hose Republika 51.100 3.834.934 75
Kuba Kuba Havana Republika 110.860 11.224.321 101
Meksiko Meksiko Meksiko siti Savezna republika 1.972.550 103.400.165 52
Nikaragva Nikaragva Managva Republika 129.494 5.023.818 39
Panama Panama Panama Republika 78.200 2.882.329 37
Sveta Lucija Sveta Lucija Kastris Ustavna monarhija 616 160.145 260
Sveti Vinsent i Grenadini Sveti Vinsent i Grenadini Kingstaun Ustavna monarhija 389 116.394 299
Sveti Kristofer i Nevis Sveti Kristofer i Nevis Baster Ustavna monarhija 261 38.736 148
Sjedinjene Američke Države Sjedinjene Američke Države Vašington Federalna republika 9.629.091 280.562.489 29
Trinidad i Tobago Trinidad i Tobago Port ov Spejn Republika 5.128
Haiti Haiti Port o Prens Republika 27.750 7.063.722 255
Honduras Honduras Tegusigalpa Republika 112.090 6.560.608 59

Zavisne teritorije[uredi | uredi izvor]

Države Severne Amerike se međusobno znatno razlikuju po veličini teritorija. Neke su kontinentalnih dimenzija (Kanada i SAD), a neke po površini nisu veći od gradova srednje veličine. Slično je i s brojem stanovnika. SAD je treća država sveta, Meksiko ima približno 104 miliona stanovnika, dok u većini država Antila živi manje od milion stanovnika. Iako je ceo kontinent do druge polovine 18. veka bio podeljen na kolonijalne posede Velike Britanije, Španije i Francuske, severnoameričke države izborile su nezavisnost mnogo ranije nego većina azijskih, a pogotovu afričkih zemalja. Putem samostalnosti prvo je krenula SAD (1776. godine), a tokom prve polovine 19. veka sledile su je sve države kopnenog dela Srednje Amerike osim Paname i Beliza. U prvoj polovini 19. veka nezavisne su postale i ostrvske države Haiti i Dominikanska Republika, a 1867. godine Kanada. Početkom 20. veka nezavisne države postale su Kuba i Panama, dok je šezdesetih godina 20. veka nezavisnost izborilo desetak ostrvskih država. Danas je samo nekoliko manjih ostrva i arhipelaga ostalo pod vlašću Velike Britanije, Francuske, SAD i Holandije. Najveći među njima - Portoriko, ima sopstvenu samoupravu, ali su njegovi stanovnici američki državljani. Sve su severnoameričke države po obliku vladavine republike, osim Beliza i nekoliko ostrvskih državica koje za formalnog šefa države priznaju britansku kraljicu, i Kanade, savezne države u formalnoj personalnoj uniji s Ujedinjenim Kraljevstvom.[7]

Zavisne teritorije Glavni grad Suverena država Površina (km²) Stanovnika (01. 07. 2002. pribl.) Gustina naseljenosti (po km²)
Angvila Veli  Ujedinjeno Kraljevstvo 102 12.446 122
Aruba Oranjestad  Holandija 193 70.441 365
Bermudi Hamilton  Ujedinjeno Kraljevstvo 53 63.960 1.200
Britanska Devičanska ostrva Roud Taun  Ujedinjeno Kraljevstvo 153 21.272 139
Američka Devičanska ostrva Šarlota Amalija  SAD 352 123.498 351
Gvadelup Bas-ter  Francuska 1.780 401.784[10] 245
Grenland Nuk  Danska 2.166.086 56.376 0,03
Kajmanska ostrva Džordžtaun  Ujedinjeno Kraljevstvo 262 36.273 138
Martinik For de Frans  Francuska 1.100 397.693[11] 384
Monserat Plimut  Ujedinjeno Kraljevstvo 102 8.437 83
Navasa Lulutaun  SAD 5[12] 0[13] n/a
Portoriko San Huan  SAD 9.104 3.957.988 435
Sveti Bartolomej Gustavija  Francuska 21 6.852 326
Sen Marten Marigot  Francuska 53 33.102 622
Sen Pjer i Mikelon Sen Pjer  Francuska 242 6.954 29
Ostrva Turks i Kaikos Kobern Taun  Ujedinjeno Kraljevstvo 430 18.738 44
Holandski Antili Vilemstad  Holandija 960 214.258 223

Ekonomija[uredi | uredi izvor]

Pozicija Država BDP (2014)
u milionima američkih dolara
1  SAD[14] 17,419,000
2  Kanada[15] 1,786,655
3  Meksiko[16] 1,291,062
4  Porto Riko 103,135
5  Kuba 77,150
6  Dominikanska Republika 64,058
7  Gvatemala 58,728
8  Kostarika 49,553
9  Panama 46,213
10  Trinidad i Tobago 28,874

Severna Amerika je u ekonomskom pogledu neravnomerno razvijena. Postoje velike razlike između država Angloamerike (SAD i Kanada), koje su s Evropskom unijom i Japanom najrazvijeniji deo sveta,[17] i zemalja Srednje Amerike koje su većinom na granici siromaštva, mada među njima ima znatnih razlika. U najsiromašnijoj zemlji, Haitiju, BDP po stanovniku na nivou je najnerazvijenijih afričkih država.[18] U SAD i Kanadi živi samo 5% čovečanstva koje stvara čak trećinu BDP sveta. Obe zemlje imaju velika prirodna bogatstva, visokorazvijenu poljoprivredu s proizvodnjom znatnih viškova hrane, i raznovrsnu industriju. Ostale zemlje obeležava monokulturna poljoprivreda s orijentacijom na jednu ili nekoliko kultura koje se često uzgajaju na plantažama. Većina tih država ekonomski je zavisna od američkog kapitala što uslovljava i znatnu političku potčinjenost. Velika ekonomska povezanost najvećih severnoameričkih država - SAD, Kanade i Meksika - odražava se u obimu i tokovima njihovih spoljnotrgovinskih razmena, Kanada i Meksiko čak 7/10 svoje robne razmene sa svetom obavljaju sa SAD. S druge strane, SAD razmenjuje više robe s Kanadom nego s Evropskom unijom i više s Meksikom nego s Japanom. SAD, Kanada i Meksiko udružile su se 1994. godine u bescarinsku zonu koja je uz EU najveća na svetu. To je NAFTA (North American Free Trade Agreement) koja obuhvata područje na kome živi više od 430 miliona stanovnika i kojoj je cilj da u roku od petnaest godina ukloni prepreke nesmetanom protoku robe i radne snage radi podsticanja ravnomernijeg ekonomskog razvoja i ravnopravnijeg pristupa tržištu njenih članica.[7]

Religija[uredi | uredi izvor]

Prema istraživanju iz 2012. godine, dominantna religija SAD, Kanadi i Meksiku je hrišćanstvo, gde čak 77,4% stanovništva sebe smatra hrišćanima.[19] Hrišćanstvo je takođe dominantna religija u 23 zavisne teritorije Severne Amerike.[20] Sjedinjene Države imaju najveću populaciju hrišćana na svetu, čak 247 miliona hrišćana (70%), iako druge zemlje imaju veći procenat hrišćanskog stanovništva.[21] Meksiko je druga država na svetu po broju katolika, odmah posle Brazila.[22]

Prema istom istraživanju nevernici (uključujući agnostike i ateiste) čine 17,1% stanovništva Kanade i Sjedinjenih Američkih Država.[23] Nereligiozno stanovništvo čini 22,8% od ukupne populacije SAD, a 23,9% ukupnog stanovništva Kanade.[24]

U SAD, Kanadi i Meksiku žive i Jevreji (6 miliona ili oko 1,8%),[25] budisti (3,8 miliona ili oko 1,1%)[26] i muslimani (3,4 miliona ili oko 1,0%).[27] Najveći broj jevrejskih pojedinaca može se naći u SAD (5,4 miliona),[28] Kanadi (375.000)[29] i Meksiku (67.476).[30] Najviše muslimanskog stanovništva živi u SAD, čak 2,7 miliona ili 0,9%,[31][32] dok je Kanada dom za oko milion muslimana ili oko 3,2% njenog ukupnog stanovništva.[33] Meksiko ima svega 3.700 muslimanskog stanovištva.[34] Prema podacima iz 2012. godine, procenjuje se da broj budista iznosi oko 1,2 miliona, od kojih 40% živi u Kaliforniji.[35]

Jezici[uredi | uredi izvor]

Jezici koji se govore u Amerikama

Dominantni jezici u Severnoj Americi su engleski, španski i francuski. Danski jezik preovladava na Grenlandu, a holandski jezik se govori podjednako kao i lokalni jezici na holandskim karibima, holandskim kolonijama u Srednjoj Americi. Termin Angloamerika koristi se da označi anglofone zemlje Amerike: prvenstveno Kanadu (gde su zajedno zvanični engleski i francuski jezik) i SAD, ali ponekad i Belize i trope, posebno karipske zemlje koje su članice Komonvelta. Latinska Amerika se odnosi na druge oblasti Amerike (uglavnom južno od SAD) gde preovlađuju romanski jezici, izvedeni iz latinskog - španski i portugalski (ali zemlje francuskog govornog područja uglavnom nisu uključene). To su ostale republike Srednje Amerike (bez Beliza), deo Kariba (bez zemalja holandskog, engleskog i francuskog govornog područja), Meksiko i veći deo Južne Amerike (osim Gvajane, Surinama, Francuske Gvajane (Fr) i Foklandskih ostrva (UK)).

Francuski jezik je istorijski odigrao značajnu ulogu u Severnoj Americi, a sada zadržava karakteristično prisustvo u pojedinim regionima. Kanada je zvanično dvojezična zemlja. Francuski je zvaničan jezik u provinciji Kvebek, gde 95% stanovništva govori francuski bilo kao svoj prvi ili drugi jezik. Druge provincije u kojima se govori francuski jezik su provincija Ontario (zvanični jezik je engleski, ali se procenjuje da u Ontariju živi približno 600.000 francuskih govornika), provincija Manitoba (dejure zvaničan sa engleskim), Francuski Antili i Sen Pjer i Mikelon, kao i američka država Luizijana, gde je francuski jedan od zvaničnih jezika. Haiti pripada ovoj grupi na osnovu istorijskog udruženja, ali Haićani, pored francuskog, govore i kreolski.

Kultura[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Istorija Severne Amerike

Kanada i SAD bile su britanske kolonije, tako da postoji česta kulturna interakcija između SAD i engleskog govornog područja Kanade. Grenland deli neke kulturne veze sa domorocima u Kanadi, ali ipak nordijski i danski uticaj imaju prevagu zbog vekovne kolonizacije Grenlanda od strane Danske. Špansko govorno područje Severne Amerike deli zajedničku prošlost kao bivše španske kolonije. U Meksiku i centralnoameričkim zemljama gde su bile razvijene civilizacije poput Maja, domoroci se trude da čuvaju tradiciju uprkos modernoj kulturi. Centralnoamerički i karipski narodi španskog govornog područja su imali više istorijski zajedničkog, zbog svoje geografske blizine.

Severni Meksiko, naročito gradovi Monterej, Tihuana, Sijudad Huarez i Mehikali, pod snažnim je uticajem kulture i načina života Sjedinjenih Država. Od pomenutih gradova, Monterej se smatra najamerikanizovanijim gradom u Severnoj Americi.[36] Imigracija u SAD i Kanadu glavna je karakteristika mnogih nacija koje se nalaze u blizini južne granice SAD. Anglofone karipske države svedoci su prestanka britanskog i povećanja ekonomskog uticaja Severne Amerike. Ovo je delom zbog male populacije na engleskom govornom području karipskih zemalja, kao i zbog toga što mnoge od država sada imaju više ljudi koji žive u inostranstvu nego onih koji su ostali kod kuće.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Atlas nacija. ISBN 978-86-7712-046-7.
  2. ^ „Amerigo Vespucci”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 07. 07. 2011. 
  3. ^ Herbermann, Charles George, ur. (1907). The Cosmographiæ Introductio of Martin Waldseemüller in Facsimile. Translated by Edward Burke and Mario E. Cosenza, introduction by Joseph Fischer and Franz von Wieser. New York: The United States Catholic Historical Society. „lat. "Quarta pars per Americum Vesputium (ut in sequentibus audietur) inventa est, quam non video, cur quis jure vetet, ab Americo inventore sagacis ingenii viro Amerigen quasi Americi terram sive Americam dicendam, cum et Europa et Asia a mulieribus sua sortita sint nomina."” 
  4. ^ a b Cohen, Jonathan. „The Naming of America: Fragments We've Shored Against Ourselves”. Pristupljeno 03. 02. 2014. 
  5. ^ Lloyd & Mitchinson 2006, str. 95.
  6. ^ United States Geographical Survey (USGS)
  7. ^ a b v g d Denis Šehić, Atlas Amerike, Australije i Okeanije. Politika, 1. izd, Beograd, god. 2007. ISBN 978-86-86809-01-8.
  8. ^ Haberlin, Rita D. Colleges, Physical Geography. „Climates Regions of North America”. Peralta. 
  9. ^ Petrović, Dragutin; Manojlović, Predrag (2003). Geomorfologija. Beograd: Geografski fakultet, Beograd. str. 448. ISBN 978-86-82657-32-3. 
  10. ^ „Insee – Populations légales 2008 – 971-Guadeloupe” (na jeziku: French). Insee.fr. Pristupljeno 31. 10. 2011. 
  11. ^ „Insee – Populations légales 2008 – 972-Martinique” (na jeziku: French). Insee.fr. Pristupljeno 31. 10. 2011. 
  12. ^ Land area figures taken from „The World Factbook: 2010 edition”. Government of the United States, Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 31. 01. 2014. g. Pristupljeno 14. 10. 2010. 
  13. ^ These population estimates are for 2010, and are taken from „The World Factbook: 2010 edition”. Government of the United States, Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 14. 10. 2010. 
  14. ^ „United States, Economy”. U.S. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 06. 07. 2015. g. Pristupljeno 01. 06. 2011. 
  15. ^ „Canada, Economy”. U.S. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 30. 04. 2019. g. Pristupljeno 01. 06. 2011. 
  16. ^ „Mexico, Economy”. U.S. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 29. 01. 2018. g. Pristupljeno 01. 06. 2011. 
  17. ^ Waugh 2000, str. 563, 576–579, 633, 640
  18. ^ „2010 Human development Report” (PDF). United Nations Development Programme. str. 148—151. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 11. 2010. g. Pristupljeno 06. 05. 2011. 
  19. ^ The Global Religious Landscape A Report on the Size and Distribution of the World’s Major Religious Groups as of 2010 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. septembar 2015) Pew Forum on Religion & Public Life. str. 18.
  20. ^ Global Christianity A Report on the Size and Distribution of the World’s Christian Population Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. avgust 2013) Pew Forum on Religion & Public Life. str. 15.
  21. ^ „America's Changing Religious Landscape”. Pew Research Center: Religion & Public Life. 12. 05. 2015. 
  22. ^ „The Largest Catholic Communities”. Adherents.com. Arhivirano iz originala 21. 03. 2020. g. Pristupljeno 10. 11. 2007. 
  23. ^ „Religiously Unaffiliated”. Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 18. 12. 2012. Pristupljeno 22. 02. 2015. 
  24. ^ „Religions in Canada—Census 2011”. Statistics Canada/Statistique Canada. 
  25. ^ „THE GLOBAL RELIGIOUS LANDSCAPE: Jews”. pewforum. Pristupljeno 18. 12. 2012. 
  26. ^ „THE GLOBAL RELIGIOUS LANDSCAPE: Buddhists”. pewforum. Pristupljeno 18. 12. 2012. 
  27. ^ „THE GLOBAL RELIGIOUS LANDSCAPE: Muslims”. pewforum. Pristupljeno 18. 12. 2012. 
  28. ^ World Jewish Population, 2012
  29. ^ DellaPergola, Sergio (2013). Dashefsky, Arnold; Sheskin, Ira, ur. „World Jewish Population, 2013” (PDF). Current Jewish Population Reports. Storrs, Connecticut: North American Jewish Data Bank. 
  30. ^ „Panorama de las religiones en México 2010” (PDF) (na jeziku: Spanish). INEGI. str. 3. Arhivirano iz originala (PDF) 21. 10. 2015. g. Pristupljeno 02. 03. 2015. 
  31. ^ „America's Changing Religious Landscape”. The Pew Forum on Religion & Public Life. Pristupljeno 12. 05. 2015. 
  32. ^ „Demographics”. Pristupljeno 02. 05. 2013. 
  33. ^ Muslims in Canada, Canada 2011 National Household Survey
  34. ^ Instituto Nacional de Estadística y Geografía (2010). „Censo de Población y Vivienda 2010 — Cuestionario básico”. INEGI. Pristupljeno 04. 03. 2011. 
  35. ^ Rowe, Peter (16. 04. 2012). „Dalai Lama facts and figures”. U-T San Diego. Pristupljeno 15. 01. 2015. 
  36. ^ Emmot, Robert (01. 06. 2011). „Special report: If Monterrey falls Mexico falls – Reuters”. Reuters. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Lloyd, John; Mitchinson, John (2006). The Book of General Ignorance. Harmony Books. str. 95. ISBN 978-0-307-39491-0. „New countries or continents were never named after a person's first name, but always after the second ...” 
  • Herbermann, Charles George, ur. (1907). The Cosmographiæ Introductio of Martin Waldseemüller in Facsimile. Translated by Edward Burke and Mario E. Cosenza, introduction by Joseph Fischer and Franz von Wieser. New York: The United States Catholic Historical Society. „lat. "Quarta pars per Americum Vesputium (ut in sequentibus audietur) inventa est, quam non video, cur quis jure vetet, ab Americo inventore sagacis ingenii viro Amerigen quasi Americi terram sive Americam dicendam, cum et Europa et Asia a mulieribus sua sortita sint nomina."” 
  • Waugh, David (2000). „Manufacturing industries (chapter 19), World development (chapter 22)”. Geography, An Integrated Approach (3rd izd.). Nelson Thornes Ltd. str. 563, 576–579, 633, and 640. ISBN 978-0-17-444706-1. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Северна_Америка&oldid=27555184”