Jošo Durbaba

jošo durbaba
Jošo Durbaba
Lični podaci
Datum rođenja	(1920-04-01)1. april 1920.
Mesto rođenja	Kovačić, kod Knina, Kraljevstvo SHS
Datum smrti	2. april 2012.(2012-04-02) (92 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija
Profesija	vojno lice
Porodica
Supružnik	Anđelka Durbaba
Delovanje
Član KPJ od	1942.
Učešće u ratovima	Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1972.
Čin	general-major
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Jošo Durbaba (Kovačić, kod Knina, 1. april 1920 — Beograd, 2. april 2012) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-major JNA i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 1. aprila 1920. godine u selu Kovačiću, kod Knina. Pošto mu je otac Jovan umro dok je još bio mali, odrastao je s majkom. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a zbog nedostatka materijalnih sredstava za dalje školovanje, u petnaestoj godini je otišao od kuće u potrazi za poslom. Godine 1936. se, kao fizički radnik, zaposlio se na izgradnji Unske pruge i na tom poslu je radio dve godine. Tokom rada na pruzi družio se sa ostalim radnicima, preko kojih se uključio u radnički pokret i postao član URSS-ovih sindikata.

Odmah po izbijanju Aprilskog rata, 1941. godine, Jošo je kao dobrovoljac stupio u 54. pešadijski puk, koji je iz Knina upućen na Zadarski front. Učestvovao je u borbi koju su delovi ovog puka vodili s Italijanima, kod sela Oćestova i na Staroj Straži. Posle kapitulacije Jugoslovenske kraljevske vojske, Jošo je izbegao zarobljavanje i s pedesetak ljudi pod oružjem se vratio u rodno selo.

Narodnooslobodilačka borba

Kada je u julu mesecu 1941. godine, izbio ustanak u Lici, Jošo se priključio ustanicima i 1. avgusta učestvovao u napadu na ustaše u selu Polači, oko Knina i Strmice. Kao izuzetno hrabar borac, bio je veoma poštovan i cenjen od svojih ratnih drugova. Posle podele ustaničkih snaga na — partizane i četnike, krajem leta 1941. godine, Jošo je prišao partizanima. Kada su četnici počeli otvoreno da sarađuju sa Italijanima, Jošo je upadao na njihove zborove, koje je držao četnički vojvoda pop Momčilo Đujić, inače njegov dalji rođak, i otvoreno istupao protiv njih. Septembra 1941. godine, je sa 12 boraca, uništio jednu veću ustašku grupu u selu Krčiću.

Januara 1942. godine postavljen je za komandira Kninske partizanske čete. Sa ovom četom je učestvovao je u mnogim borbama protiv četnika i Italijana na sektoru Knina i Bosanskog Grahova. Kada je krajem 1942. godine formirana Druga dalmatinske udarna brigada, Jošo je postavljen za komandira Treće čete Drugog bataljona. Tih da je i primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).

Posle nekoliko uspešnih akcija koje je izveo, novembra 1942. godine je postavljen je za komandanta Drugog bataljona. Posle borbi za oslobođenje Livna, decembra 1942, u kojima je razbio ustaše na Borovoj glavi, Jošo je upućen u Kninsku Krajinu sa zadatkom da radi na formiranju partizanskih jedinica i da suzbijanju četnike organizacije. Po dolasku, za veoma kratko vreme je uspeo da formira Kninski partizanski bataljon, čiji je bio komandant. Sa ovom svojom jedinicom, uspeo je da potisne četnike iz znatnog dela Kninske Krajine.

Januara 1943. godine, razbio je napad oko 1.400 hercegovačkih četnika, pod komandom vojvode Petra Baćevića, koje su tokom Četvrte neprijateljske ofanzive, Italijani prebacili u Kninsku Krajinu. Posle ove borbe, Kninski partizanski bataljon je ušao u sastav Pete dalmatinske brigade i učestvovao u borbama u dolini Neretve, a zatim u prenošenju nepokretnih ranjenika preko Prenja. Iako je, tokom ovih borbi bio ranjen, od neprijateljske avijacije, nije hteo da napušta bataljon.

Njegov bataljon je aprila 1943. godine, zbog popunjavanja brigade, prebačen u Treću dalmatinsku udarnu brigadu. U borbama tokom Pete neprijateljske ofanzive, Treća dalmatinska brigada je izgubila veliki broj boraca, pa je u junu mesecu bila rasformirana. Tada je Jošin bataljon ušao u sastav Druge dalmatinske udarne brigade. U borbi koju je septembra 1943. godine, na Čakoru Druga dalmatinska brigada vodila protiv delova 297. nemačke divizije i muslimanskih balista, Jošo je sa svojim Četvrtim bataljonom, uspeo da na položaju Sikirice, veštim manevrom uništi 220 nemačkih vojnika i 7 oficira i zaplijeni njihovo naoružanje. Sutradan je, na ponovljeni napad Nemaca, poveo čitav bataljon u protivnapad i ponovo ih razbio nanevši im velike gubitke.

Kada je početkom marta 1944. godine, Druga dalmatinska udarna brigada vodila borbu protiv nemačko-četničkih snaga oko Dragalja i Crnogorskog Grahova, neprijatelj je iz više pravaca koncentrisao oko 8.000 ljudi i napao partizanske pozadinske jedinice oko Čeva i Bate. U toj kritičnoj situaciji, u kojoj se našla partizanska bolnica, Joši je naređeno da sa svojim bataljonom, razbije neprijatelja. Pojačan sa još jednim bataljonom, Jošo je odlučnim napadom i manevrom razbio neprijatelja, koji je tada imao 150 poginulih i 130 zarobljenih vojnika.

U junu 1944. godine, Jošo je sa još nekoliko vojnih rukovodilaca upućen iz Crne Gore u Osmi dalmatinski korpus i tamo raspoređen za komandanta Kninskog partizanskog odreda, koji je imao tri bataljona. Kasnije je bio i zamenik komandanta brigade i istakao se u završnim operacijama za oslobođenje Jugoslavije, a posebno se istakao u borbama za oslobođenje Sušaka i Rijeke.

Posleratni period

Posle oslobođenja Jugoslavije, Jošo je nastavio profesionalnu karijeru u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA). Završio je Višu vojnu akademiju JNA i položio ispit za čin pukovnika. Nalazio se na dužnosti komandanta puka i brigade. U rezervu je preveden u činu general-majora. Od tada je bio aktivni društveno-politički radnik — bio je predsednik Opštinskog odbora SUBNOR-a Knin, član Predsedništva SUBNOR-a za Dalmaciju, član Saveznog odbora SUBNOR-a Jugoslavije, član Komiteta Saveza komunista opštine Knin i zastupnik u Saboru Socijalističke Republike Hrvatske.

U toku Narodnooslobodilačkog rata (NOR), 1943. godine mu je poginula majka, a tokom bitke na Sutjesci mu je ranjen tada jednogodišnji sin Ilija, koji je izgubio oko. Njegova supruga Anđelka (1921—2009), takođe je bila učesnica Narodnooslobodilačke borbe. Ima tri sina — Iliju, Radomira i Dušana. Živeo je na Novom Beogradu.

Umro je 2. aprila 2012. godine u Beogradu. Sahranjen je 6. aprila u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden narodne armije sa lovorovim vencem, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom, Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima, Orden bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem, Orden narodne armije sa zlatnom zvezdom, dva Ordena za hrabrost, Orden za vojne zasluge sa zlatnim mačevima i dva Ordena partizanske zvezde sa puškama. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975. 

Spoljašnje veze

• Ginuli su za slobodu nijemo (11. VII 2008)
• Najodlikovaniji Titov general („Večernje novosti“, 26. mart 2011)
• Ispovest narodnog heroja