Bitka kod Šušnjara
| Bitka kod Šušnjara | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Drugog svetskog rata | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 NOVJ |
 Ustaše i Domobrani | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Josip Antolović | Tomislav Bosnić | ||||||
| Uključene jedinice | |||||||
| Dvanaesta slavonska brigada NOVJ | Ustaško-domobranski slavonski zdrug | ||||||
| Jačina | |||||||
| 800 | 1.200 | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| 2 poginula, 7 ranjenih[1] | 185 poginulih, 583 zarobljena[1] | ||||||
Bitka kod Šušnjara je bila borba između partizanske Dvanaeste slavonske brigade NOVJ i Ustaško-domobranskog slavonskog zdruga, koja se odvila 16. aprila 1943. godine, u završnim operacijama neprijateljske ofanzive „Braun“.[1] Borba je završila odlučnom pobedom partizana nad nadmoćčnijim neprijateljskim snagama i ostala zabeležena kao najveća pobeda Dvanaeste slavonske brigade, ali i slavonskih partizana uopšte tokom rata.
Pokret Slavonskog zdruga prema 12. brigadi[uredi | uredi izvor]
Zdrug je po zapovesti pukovnika Tomislava Bosnića 12. aprila u 7 časova krenuo iz Slavonske Požege pravcem Toranj–Oljasi–Lučinci, gde je prenoćio i sutradan nastavio prema Kamenskoj. Sačinjavale su ga četiri bojne i baterija topova 100 mm od tri topa, te ukupno 1.200 vojnika. Zdrug se kretao veoma oprezno i sporo zbog mogućeg nenadanog napada partizana, tako da je rastojanje od 17 km od Slavonske Požege do Šušnjara prešao tek posle puna četiri dana.[2]
U Biškupcima i Stražemanu Bosnić je dobio obaveštenje da su partizani 13. aprila pred zoru odstupili u pravcu sela Gornji Vrhovci. I pored toga Zdrug je nastavio marš i do 16 sati stigao u selo Veliku, gde je i prenoćio. Dana 15. aprila, Zdrug je produžio nadiranje prema zapadu pravcem Biškupci–Stražemen–Striježevica i istog dana dobio borbenu zapovest za dejstvo 16. aprila. U zapovesti je podvučeno da se ostaci partizanskih snaga, posle poraza u ofanzivi „Braun“, nalaze na prostoru Ravne Gore: Javornik-Metla-Gornji Borki-Zaile, zapadno od puta Striježevica-Zvečevo.[2]
Prema zapovesti, zdrug je nadirao opštim pravcem Striježevica-Zvečevo da bi se zadržao na prostoru Korlati-Velebit i Lipov vrh, 4 km južno od Zvečeva. Istovremeno s kretanjem Slavonskog zdruga, nadirala je i Prva gorska divizija u tri kolone (jedna iz Daruvara, druga pravcem Voćin-Zvečevo i treća iz Pakraca). Iako je zapovedništvo Drugog domobranskog zbora najavilo da će dostaviti zapovest za borbena dejstva 17. aprila, to naređenje nije nikad stiglo jer je Slavonski zdrug 16. aprila bio razbijen, a zatim zarobljen.[2]
Raspoređivanje 12. slavonske brigade NOVJ[uredi | uredi izvor]
Prema zapovesti Štaba Dvanaeste slavonske divizije Dvanaesta slavonska brigada dobila je zadatak da sa dva bataljona organizuje zasedu istočno od komunikacije Kamenska-Zvečevo kod Vučjaka-Vranovo, kota 333. Drugi bataljon Dvanaeste slavonske brigade nalazio se u zasedi južno od kote 648, na grebenu iznad potoka Vranovo. Prvi i treći bataljon pošto su noću 15/16. aprila prešli preko 30 km, dobili su zadatak da posle otvaranja vatre sa čela i desnog boka, zađu neprijatelju iza leđa od Gredine i izvrše napad sa jugoistočne strane. Pošto je prenoćio u Šušnjarima i Kruševu, Zdrug je u 8 sati 16. aprila krenuo pravcem: Striježevica-Mrkoplje-Zvečevo u sledećem borbenom rasporedu: Četvrta bojna u ulozi prethodnice, Druga bojna u ulozi leve pobočnice kretala se zapadno od komunikacije u pravcu Mrkoplja.[2]
Prva bojna nastupala je istočno od komunikacije Striježevica-Zvečevo u ulozi desne pobočnice, pravcem Kameni grad kota 612. Treća bojna nastupala je komunikacijom Striježevica-Zvečevo u ulozi zaštitnice (pozadi haubičke baterije i komore).
Bitka[uredi | uredi izvor]
Oko 9 časova došlo je do žestoke borbe, kada se čelo Prve bojne (koja je bila u ulozi desne pobočnice) sudarilo sa Četvrtim bataljonom Dvanaeste brigade kod Kamenog grada (kota 612). Borba se vodila sa prekidima od 9 do 17 časova. Posle sudara Prve bojne sa Četvrtim bataljonom, došlo je do borbe i kod sela Mrkoplja, gdje se Druga bojna u ulozi leve pobočnice sudarila sa Drugim bataljonom Sedamnaeste slavonske brigade. Bataljon, kojim je komandovao Milan Joka, odmah je prešao u protivnapad i odbacio neprijateljevu bojnu prema putu Vučjak-Zvečevo. Od 10 do 12 časova vodila se žestoka borba. Na desni bok Ustaško-domobranskog zdruga izvršen je silovit napad od Drugog i Četvrtog bataljona Dvanaeste slavonske brigade, a udarom iz pozadine i jurišem Prvog i Trećeg bataljona, došlo je do dezorganizacije i totalne pometnje u redovima neprijatelja.[2]
Žestoku borbu sa jednom četom ustaša, koja je branila bateriju haubica 100 mm, vodio je Prvi bataljon Dvanaeste slavonske brigade. Iako su u borbi prepolovljene, ustaše su pružale otpor sve do 15 časova kada je jedan deo odstupio, a na poprištu borbe je ostalo oko 100 ustaških leševa.[1]
U borbi kod Šušnjara svi bataljoni su u taktičkom pogledu izvršili svoje zadatke potpuno i na najbolji način. Drugi i Četvrti bataljon zaustavili su svojom vatrom i napadom sa čela pokret Slavonskog zdruga. Prvi i Treći bataljon su neuobičajeno velikom brzinom prešli preko brisanog prostora, zašli za leđa neprijatelju i, udarom iz pozadine, doveli do rasula i zarobljavanja Slavonskog zdruga. U pomanjkanju rezervnih snaga i zbog reljefa zemljišta, na drumu Vučjak-Striježevica ostala je nezatvorena breša kroz koju se izvuklo oko 250-300 vojnika. Onu su izbegli zarobljavanje bežanjem prema Kamenskoj i Slavonskoj Požegi.[2]
U borbi kod Šušnjara došla je do punog izražaja taktička zrelost i vojničko iskustvo Štaba Dvanaeste slavonske divizije kao i štabova Dvanaeste i Sedamnaeste slavonske brigade, koja je motivisala niže starešine i borce da smelo jurišaju i napadaju neprijatelja, bez obzira na njegovu nadmoćnost u živoj sili i naoružanju. Borba i taktički manevar Dvanaeste slavonske brigade kod Šušnjara bili su rezultat jedinstvenog, smelog i originalnog plana, neposrednog komandovanja u borbi i visokog stepena sadejstva između svih jedinica u okviru Brigade.[2]
Pobeda partizanskih snaga kod Šušnjara odjeknula je širom Slavonije i izvršila snažnu moralno-političku i mobilizatorsku ulogu, posebno na omladinu i narod Slavonije. Ta pobeda označila je i konačan slom neprijateljske ofanzive „Braun“ u Slavoniji.[2]
Bilans[uredi | uredi izvor]
U borbi koja je trajala oko 5 časova, zarobljeno je 583 neprijateljskih vojnika, od toga 10 oficira, 40 podoficira i komandant zdruga, pukovnik Tomislav Bosnić. Ubijeno je 185 neprijateljskih vojnika, dok se ostatak zdruga povukao prema Slavonskoj Požegi i Pakracu.[2]
Zaplenjene su 3 poljske haubice 100 mm sa 250 artiljerijskih granata, 38 mitraljeza, 20 automata, 560 pušaka, 20 minobacača, 300.000 metaka, 350 mina za minobacače, 85 konja, 600 pari cipela i čizama, 1 putnička kola, 1 motocikl, 15 kola raznog ratnog materijala i mnogo hrane.
Gubici Dvanaeste slavonske brigade bili su 2 poginula i 7 ranjenih boraca.
Spomenik[uredi | uredi izvor]
U blizini mesta Dočić je 1968. godine u pomen na veliku pobedu partizana u bici podignut monumentalni spomen-mozaik umetnika Ede Murtića, koji slikovito prikazuje raspored snaga i tok borbe. Spomenik je teško oštećen tokom rata u Hrvatskoj i još uvek čeka obnovu.[3]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Josip Skupnjak, Dragutin Mrkoci. Kronologija Narodnooslobodilačke borbe naroda hrvatske 1941-1945. „SABARH“ Zagreb, 2013. godina, 235. str.
- ^ a b v g d đ e ž z „Jovan Kokot. Dvanaesta proleterska slavonska brigada. „Vojnoizdavački i novinski centar“, Beograd 1987. godina.”. Arhivirano iz originala 20. 04. 2021. g. Pristupljeno 22. 02. 2014.
- ^ Inicijativa u Hrvatskoj: obnovite spomenik Šušnjarskoj bici (31. 1. 2014, pristupljeno 22. 2. 2014.