Autonomna crkva

Autonomna crkva (od grč. αυτονομία) jeste pomjesna crkva pod jurisdikcijom autokefalne crkve.

Patrijaršijskim i saborskim tomosom joj se priznaje samostalnost, ali ne i nezavisnost.

Autonomija

Poglavara autonomne crkve bira njen arhijerejski sabor ili sinod, ali njegov izbor mora potvrditi patrijarh (poglavar autokefalne crkve). Takođe, kirijarhalna crkva odobrava i autonomni crkveni ustav. Ime patrijarha se čita u svim hramovima prije imena poglavara autonomne crkve. Sveto miro se dobija od kirijarhalne crkve. Predstojatelj autonomne crkve je kanonski odgovoran pred najvišim crkvenim sudom autokefalne crkve.

Autonomna crkva unutar Carigradske patrijaršije je Finska pravoslavna crkva, a poluautonomni status ima Kritska arhiepiskopija (od 1965). Postoji i Estonska apostolska pravoslavna crkva čiju autonomiju ne priznaje nijedna pomjesna crkva.

Sinajska arhiepiskopija se nalazi u sastavu Jerusalimske patrijaršije. Arhiepiskopa sa sjedištem u manastiru Svete Katarine na Sinaju bira manastirsko bratstvo, a hirotoniju vrši jerusalimski patrijarh.

Srpska patrijaršija

Jedina autonomna crkva unutar Srpske pravoslavne crkve je Pravoslavna ohridska arhiepiskopija. Autonomija joj je priznata patrijaršijskim i saborskim tomosom (2005), a na njenom čelu stoji arhijerej sa titulom „arhiepiskop ohridski i mitropolit skopski“.

Autonomna Pravoslavna ohridska arhiepiskopija ima jednu mitropoliju i šest episkopija. Četiri episkopije nemaju svog arhijereja i njima privremeno upravljaju mjestobljustitelji (administratori). Četveročlani Sveti arhijerejski sinod je sabor arhijereja i crkvenozakonodavna vlast. On odlučuje o osnivanju i arondaciji eparhija i bira eparhijske i vikarne episkope.

Po Niškom dogovoru priznata je široka crkvena samostalnost tj. najšira crkvena autonomija. Poglavar Ohridske arhiepiskopije se oslovljava sa „Njegovo blaženstvo“ i nosi bijelu panakamilavku sa brilijantskim krstom. Njegov izbor potvrđuje patrijarh srpski. Arhiepiskopija se upravlja na osnovu opštevažećeg kanonskog ustrojstva Pravoslavne crkve i svog Ustava.

Ruska patrijaršija

Autonomne crkve unutar Ruske pravoslavne crkve su Japanska pravoslavna crkva i Kineska pravoslavna crkva. Japanska mitropolija ima tri eparhije (Kjotsku, Sendajsku i Tokijsku), a na njenom čelu stoji mitropolit Danil (Nuširo). Međutim, Kineska pravoslavna crkva uopšte nema episkopat.

Na čelu autonomne crkve se nalazi mitropolit ili arhiepiskop koji je i eparhijski arhijerej. Predstojatelja bira sabor autonomne crkve. Izabrani kandidat stupa na predstojateljsku dužnost nakon potvrde patrijarha. Predstojatelj je predsjednik sabora i sinoda autonomne crkve.

Osnovni crkvenopravni akt autonomne crkve je ustav.

Pomjesni sabor Ruske pravoslavne crkve odlučuje o osnivanju ili ukidanju autonomne crkve. Sve arhijereje autonomne crkve bira njen sinod. Ovi arhijereji su članovi Pomjesnog sabora i Arhijerejskog sabora, a mogu biti i članovi Svetog sinoda Ruske pravoslavne crkve.

Najviša sudska vlast za autonomnu crkvu su Visoki opštecrkveni sud i Arhijerejski sabor Ruske pravoslavne crkve.

Vidi još

• Autokefalna crkva
• Samoupravna crkva

Literatura

• Milošević, Nenad S. (2011). „Crkvena autokefalija pod prizmom ustrojstva i organizacije Crkve” (PDF). Srpska teologija u dvadesetom veku. 9: 199—208. Arhivirano iz originala (PDF) 14. 07. 2018. g. Pristupljeno 24. 05. 2019. 
• Slijepčević, Đoko M. (1969). Makedonsko crkveno pitanje. Minhen: Iskra.