Plovdiv

Plovdiv bug. Пловдив
Kolažni prikaz gradskih znamenitosti
Zastava
Moto: Drevan i večan
Administrativni podaci
Država	Bugarska
Oblast	Plovdivska oblast
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 15. 06. 2020.	364.403
— gustina	6.875,53 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 09′ S; 24° 45′ I
Aps. visina	164 m
Površina	53 km2
Plovdiv Plovdiv na karti Bugarske
Veb-sajt
www.plovdiv.bg

Plovdiv (bug. Пловдив, grč. Φιλιππούπολη, lat. Trimontium, tur. Filibe) grad je u Bugarskoj. To je drugi po veličini grad Bugarske i sedište istoimene Plovdivske oblasti. Grad ima istoriju dugu 8000 godina i spada u najstarije evropske gradove.

Geografija

Grad se nalazi u Trakijskoj niziji na obema obalama reke Marice i u podnožju Rodopskih planina. Plovdiv se nalazi na šest bregova: Nebet tepe, Džambaz tepe, Taksim tepe (ovde je centar grada, tu je bilo i antičko naselje), Sahat tepe, Džendem tepe i Bunardžika. Do početka 19. veka postojao je i sedmi breg Markovo tepe, ali je on uništen.

Kroz Plovdiv prolaze putevi od međunarodnog značaja, poput puteva Sofija-Jedrene-Istanbul i Sofija-Stara Zagora-Burgas.

Istorija

Plovdiv je jedan od najstarijih evropskih gradova, stariji od Rima, Atine i Konstantinopolja. Prvi tragovi civilizacije potiču iz mikenskog perioda. Ploviv je bio poznat kao tvrđava Eumolpija. Godine 342. p. n. e.. grad je osvojio Filip II Makedonski, otac Aleksandra Velikog, koji mu je dao ime Filipolis. Kasnije, grad je postao nezavisan, a posle je ušao u sastav Rimskog carstva pod imenom Trimontium (grad na tri brega). Tada je bio glavni grad privincije Trakije. Najvažniji vojni rimski put na Balkanskom poluostrvu (Via Militaris), prolazio je kroz ovaj grad. To je najslavniji period u istoriji grada. Rimljani su u gradu sagradili mnoge javne zgrade, groblja, kupališta i pozorišta. Danas se u gradu mogu videti mnoge ruševine građevina iz ovog perioda.

Sloveni su se naselili na ovom području tokom 6. veka. Plovdiv je po prvi put postao bugarski 815. Tokom narednih vekova grad je menjao bugarske i vizantijske gospodare, do ga nisu osvojili Turci osmanlije 1364. Ime Plovdiv se po prvi put pojavljuje u 15. veku, izvedeno od starijeg imena Pulpudeva, koje su Sloveni zvali Puldin (Pъldin). Tokom turskog iga, Plovdiv je postao centar bugarske nacionalne borbe u Istočnoj Rumeliji i je nosio zvanično ime Filibe. Grad je od Turaka oslobođen 1878, u bici kod Plovdiva, ali nije postao deo novoustanovljene Bugarske kneževine. Umesto toga, bio je prestonica polu-nezavisne oblasti Istočna Rumelija. Ovaj region se ujedinio sa Bugarskom 1885, što je bio završni čin bugarskog ujedinjenja. U znak sećanja na ovaj događaj, podignut je spomenik na Trgu ujedinjenja (Ploщad Sъedinenie).

Srbi u Plovdivu

Srba je bilo svuda širom Bugarske još od starih vremena, naročito od Dušanovog carovanja. Naravno nisu dominirali, ali to su često ljudi pismeni, bogati trgovci i radoznale zanatlije - napredni ljudi svojih mesta. Posledica je to i prisustva Dubrovčana trgovaca naročito u većim mestima. Zabeleženo je tokom 17. veka da tu žive dva Dubrovčana, a 1649. godine njihov broj je porastao na 10. Ali i ranije znalo da u tadašnjem Filipolju ima Srba. Biskup pečujski Antun Vrančić Šibenčanin je u leto 1553. godine proputovao Helm (Balkansko poluostvo), i o tome ostavio putopis. On kaže da u gradu Plovdivu (tako ga na ilirskom jeziku zovu) osim Turaka žive Bugari i Srbi, "ali su u ropskom položaju". U predgrađu je sreo jednog Srbina meštanina, koji je se pokazao kao dobar vodič i tumač lokalnih prilika.

I u Plovdivu se javljao kao i drugde interes za srpskom knjigom, i to nije ni slučajno ni sporadično. Srbi su kulturom prednjačili i delovali, povezujući tamošnje Srbe manje ili više (nasilno) pobugarene. Tako su jednu srpsku knjigu objavljenu u Beogradu, naručili pismeni ljudi u Plovdivu (Filipolju) iz grada i okoline 1857. godine. Pretplatnici su bili: Joakim Grujev učitelj, Luka Pavlović učitelj iz Pirdopa, čuveni trgovac srpskim i bugarskim knjigama - Hadži Najden Jovanović "knjigoizdavatelj bugarskog jezika u Beogradu", Teodor Hadži Stojanović trgovac iz Pirdopa. Druga srpska knjiga je bila mnogo traženija jer je govorila o životnoj mudrosti. Istu je sastavio 1858. godine niški učitelj Petrović, a dug je spisak pretplatnika iz Plovdiva koji je napravio Atanasije Hristić takođe Nišlija. Tu se javlja i ruski vicekonzul Najden Geron, zatim "visokoučeni" Joakim Grujević "bugarske škole učitelj", Stojan Čolakov, braća Popović Mihail i Gavril - "Nišlije", "prepodobni" Gerasim Rilec, "blagogovoljni" pop Zlatan, "prepodobni" đakon Hristifor (rodom iz Trojana), Kostadin Đorđević "muzikoslovac", Hadži Kalčo Stančević ćurčija, Veljko Todorović, Nikola Argirović ćurčija, Todor Stojanović ćurčija, Jovanče Zaarlija za sina Kostadina, a tu je još pet čitalaca iz drugih mesta - Trojana, Maraša, Loviča, Kalofera i Karlova. Tu se našlo i deset učenika "Bugarske prve škole" u Plovdivu koji potiču iz više mesta Bugarske ali samo jedan ima bugarsku verziju prezimena. Srpska prezimena potiču iz Samokova, Plevena, Karlova i Koprišćice. Treba znati da tada još nije krenuo da deluje otvoreno bugarski šovinizam kroz "Egzarhat". Iz kojeg se izrodio VMRO i komite - teroristi koji su činili brojne zločine na političkim neprijateljima i naročito Srbima.

Srpski naslov poručio je 1875. godine Cvijan Staripavlović iz Plovdiva.

Privreda i transport

U Plovdivu postoje mnoga preduzeća prehrambene industrije, metalurgije i tekstilne industrije. U gradu se održava sajam privrede međunarodnog značaja.

Plovdiv leži na glavnoj saobraćajnici između Male Azije i srednje Evrope. Grad ima i dva aerodroma.

Stanovništvo

Demografija

Žerom-Adolf Blanki, prolazeći kroz Plovdiv, piše da je 1841. Plovdiv brojao više od 50.000 stanovnika. A 1894. godine objavljeno je da u mestu živi 36.033 stanovnika.

Po popisu iz decembra 2006. godine, grad ima 377.425 stanovnika

Partnerski gradovi

• Lajpcig
• Džeda
• Bursa
• Leskovac
• Petra
• Valensija
• Solun
• Gjumri
• Kumanovo
• Košice
• Okajama
• Brno
• Istanbul
• Kutaisi
• Luojang
• Ohrid
• Poznanj
• Sankt Peterburg
• Kolumbija
• Čangčuen
• Samarkand

Galerija

• 
  Plovdiv 1918. godine
• 
  Panorama straog grada Plovdiva
• 
  Rimski teatar u Plovdivu
• 
  Ulica u starom gradu
• 
  Amfiteatar u Plovdivu

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• Informacije o gradu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. septembar 2006)
• Informacije o gradskom području
• Slike iz starog grada
• Međunarodni sajam u Plovdivu (na engleskom)