Progon pravoslavnih hrišćana

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Deo serije o hrišćanstvu
Hrišćanstvo
  • Bezgrešno začeće
  • Krštenje
  • Raspeće
  • Vaskrsenje
    		•
  • Stari zavet
  • Novi zavet
  • Kanon
  • Knjige
  • Crkva
  • Simbol vere
    		•
    Teologija
  • Bogorodica
  • Apostoli
  • Judeohrišćani
  • Petar
  • Pavle
  • Oci
  • Rano hrišćanstvo
  • Konstantin
  • Sabor
  • Avgustin
  • Veliki raskol
  • Krstaški ratovi
  • Reformacija
  • Luter
    		•
    Srodne teme
    Denominacije hrišćana
    Portal Hrišćanstvo

    Progon pravoslavnih hrišćana ili anti-pravoslavni progon je progon hrišćana zbog pripadnosti pravoslavlju, odnosno pravoslavnoj crkvi. Tokom istorije, progoni pravoslavnih hrišćana su sprovođeni od strane drugih hrišćanskih denominacija-rimokatoličke i protestantske crkve, islamske verske zajednice i masovnih antireligijskih pokreta-komunista i satanista.

    Progon pravoslavnih hrišćana uključuje sve oblike nasilja ili podsticanja na nasilje putem anti-pravoslavne propagande, prinudnog ili nasilnog preveravanja, napada na pravoslavne hramove, manastire i druge pravoslavne ustanove, uništavanja kulturno-istorijskog i umetničkog nasleđa, diskriminacije pravoslavnih hrišćana u javnom životu, pojedinačnog ili kolektivnog uskraćivanja verskih prava i sloboda, fizičkog progona na verskoj osnovi, sve do masovnih progona, ubistava i religiocida, odnosno verskog genocida.

    Raskol i Prvi krstaški rat[uredi | uredi izvor]

    Ubrzo nakon Velikog raskola i formiranja Pravoslavne crkve započinju krstaški pohodi, odnosno Prvi krstaški rat 1096. godine. Iako je rat navodno pokrenut sa ciljem pomoći pravoslavnima u odbrani od islamskih osvajača i odbrane Jerusalima, nastupio je progon pravoslavnih. Već 1098. godine, Latini su na teritoriji Sirije osnivali Edesku grofoviju, zatvorili su antiohijskog patrijarha Jovana IV Oksit (1089—1100), osvajaju Antiohiju.[1] U svojim pohodima krstaši su oopljačkali Beograd, Niš i Sofiju. Odredi Petra Pustinjaka, nakon što su potukli su vizantijske trupe napali su Beograd. Opljačkali grad, a potom ga zapalili. Zatim su krenuli niz Dunav, pa dolinom Morave do Niša. Od Niša dalje preko Pirota, išli su i do Sofije. Svuda gde su prolazili ostavljali su pustoš za sobom.[2]

    Četvrti krstaški rat[uredi | uredi izvor]

    Slika „Ulazak krstaša u Konstantinopolj“ (XIX vek), Gistav Dore
    Glavni članci: Pad Carigrada (1204) i Latinsko carstvo

    Četvrti krstaški rat je, takođe, doneo velika stradanja pravoslavnih u Maloj Aziji i na Balkanu. Najpre je Enriko Dandolo, skrenuo krstaše da osvoje Zadar, a potom su povratili vlast Isaka i Aleksija Anđela 1203. godine. Pošto od njih nisu dobili obećani novac, krstaši su se na Dandolov nagovor okrenuli protiv Vizantije i 1204. je došlo do osvajanja i pljačkanja Carigrada, što predstavlja najveće pljačkanje u srednjem veku, kao i masakriranje domaćeg stanovništva. Osnovana je krstaška država na tlu Vizantije, Latinsko carstvo. Ono je obuhvatalo današnju Grčku i evropsku Tursku, kao mali deo Male Azije preko puta Carigrada. Vizantiji je preostala Albanija i zapadna Turska, ali je došlo do podele: Albanija i deo zapadne Grčke (Epir) postao je Epirska despotovina, dok je zapadna Mala Azija (Turska) skoro do Ankare postala Nikejsko carstvo. Treći deo je bio mali primorski deo na severu današnje Turske, sa gradom Trapezuntom (današnji Trabzon) — Trapezuntsko carstvo.

    Osmansko carstvo[uredi | uredi izvor]

    Tokom XIII veka započinje serija ratova Osmanlija protiv krstaša u Jermeniji. Godine 1268. godine ove trupe su zauzele Antiohiju porazivši pritom Latine i Grke. Desetine hiljada pravoslavnih Antiohijaca je ubijeno, ostali su odvedeni u ropstvo. Posle ovog događaja patrijarh Antiohije više se nije vraćao u svoje mesto stolaovanja. Sedište patrijaršije od sredine XIV veka je u Damasku.

    Nakon konačnog pada Vizantije (1453), u Maloj Aziji na svetsku scenu stupa nova svetska sila — Otomansko carstvo. Kao rezultat osvajanja sultana Selima I (1512—1520). Od tada počinje nova era stradanja za pravoslavne hrišćane koji su se našli pod njihovom vlašću. Posebno su hrišćani stradali u vreme političke nestabilnosti u imperiji, tokom internih borbi mesnih paša, grupnih janičarskih pobuna i nereda.

    Postradavši od osmanskog jarma, Antiohijska crkva je radi poboljšanja svoga materijalnog stanja usmerava nade ka Rusiji. Godine 1585 — 1586, antiohijski patrijarh Joakim II Dau (1581—1592) išao je u Rusiju radi skupljanja pomoći, kako bi mogao da plati ogromne dugove svoje crkve. Kasnije, on je zajedno sa drugim istočnim patrijarsima potvrdio uzdizanje Ruske pravoslavne crkve u rang patrijaršije.

    U velikoj i vekovnoj borbi koju je islam vodio sa hrišćanskim Istokom, od Arapa počevši pa do pada Carigrada, podlegle su hrišćanske zemlje. Po turskim zakonima, hrišćani nisu mogli biti ni činovnici ni vojnici, sva zemlja je postala državna, a hrišćani su je radili kao tuđu, bili su kmetovi i plaćali za nju svojim spahijama i begovima. Dalje, hrišćani nisu imali prava da svedoče na sudovima i sl.- bili su bespravna raja, kojoj se propisivalo štaviše i to kako da se odeva.

    Mehmed II Osvajač (1432—1481) je započeo, a njegovi naslednici nastavili da pretvaraju hrišćanske hramove u džamije, zabranili su zidanje novih hramova, a za opravku starih plaćala se izuzetno visoka globa. Kad bi se ko usudio da bez dozvole opravi hram, izlazile su vlasti da stave stvar u pređašnje stanje, tj. da poruše i ono što nije opravljano. Sultani su se mešali i u crkvenu upravu i suđenje. Nasilno poturčivanje i islamizacija je prešlo u običaj i zakon: s vremena na vreme su po svim hrišćanskim krajevima birali najlepše i najpametnije dečake, oduzimali ih od roditelja, turčili ih i od njih obrazovali svoju najpouzdaniju vojsku — janičare. U vremenima kada su Turci nesrećno ratovali iskaljivali su gnev na hrišćanima. Za vreme pet vekova turskog ropstva na hiljade pravoslavnih Srba je stradalo toliko da ih Srpska pravoslavna crkva ne bi mogla sve ni upisati u svetačnik. Pod Turcima je svuda pala crkvena prosveta. To se osobito osećalo kod Grka, koji su nekada bili visoko prosvećeni. Narod je osiromašio i nije mogao da izdržava škole. Učitelji su postajali besposlene zanatlije i skitnice. Sveštenička mesta su dobijali ljudi koji jedva znaju da čitaju i pišu. Tako je bilo kod svih hrišćanskih naroda u Turskoj. Kod Grka se u XVIII veku javlja misao da neprosvećen narod i ne može želeti slobodu i pojedinci počinju da šire prosvetu i znanje kroz dobre škole. Crkveno slikarstvo i neimarstvo propalo je takođe pod turskom vlašću.

    XIX vek[uredi | uredi izvor]

    Na početku XIX veka Sirija i Liban dolaze pod vlast egipatskog namesnika Muhameda Alija. Njegov dolazak na vlast je doneo novi talas represije pravoslavnog stanovništva. Od sredine XIX veka na Bliskom istoku počinju verski sukobi i masakri hrišćana, bez presedana. U Siriji su neprijateljstva praćena masakrima bila prisutna među zajednicama Maronita, Latina, i pravoslavnih. Najveći od njih dogodio se u Damasku 1860. godine, tuča koja je izbila na pijaci između pravoslavnih i muslimana, završena je uništenjem u dvanaestodnevnom požaru velikog delo hrišćanske zajednice i uništavanjem svih crkava. Među hrišćanima je bilo oko desetine hiljada ubijenih.[3]

    XX vek[uredi | uredi izvor]

    Tokom XX veka stradanja pravoslavnih hrišćana širom sveta su nastavljena i teško ih je sve pobrojati. Neki od najvećih i najznačajnijih stradanja su Genocid nad Jermenima, genocid nad Asircima, Genocid nad pontskim Grcima, stradanja pravoslavnih naroda tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, Genocid nad Srbima u Drugom svjetskom ratu, stradanja pravoslavnih tokom Oktobarske revolucije, pod komunističkom vlašću u Sovjetskom Savezu i ratova tokom njegovog raspada kao i pod komunističkom vlašću u SFRJ i tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji.

    Centar za proučavanje globalnog hrišćanstva navodi neke od podataka koje ilustruju stradanje pravoslavnih u prethodna tri veka:

    • više od 750 000 asirijskih hrišćana i maronita postradalo je na teritoriji Bliskog istoka, Sirije, Iraka i Turske od 1820. godine do danas;
    • više od 200 000 hrišćana stradalo je u Bokserskom ustanku u Kini 1898–1900;
    • oko 1,6 miliona jermenskih hrišćana stradalo je u Turskoj i Jermeniji početkom 20. veka;
    • preko 120 000 pravoslavnih Grka postradalo je u jednom danu 1922. godine u Smirni;
    • više od 200 000 ukrajinskih pravoslavaca stradalo je u sovjetskoj Ukrajini 1927. godine;
    • 15 miliona pravoslavnih hrišćana stradalo je od sovjetskih komunista u periodu od 1917. do 1950. godine;
    • preko milion pravoslavnih hrišćana tokom 1940.ih godina stradalo je od nacista;
    • više od 100 000 litvanskih hrišćana stradalo je u periodu od 1940. do 1980. godine;
    • više od 1,5 miliona pravoslavnih hrišćana stradalo je na teritoriji bivše Jugoslavije tokom 2. svetskog rata;
    • preko 600 000 hrišćana u Sudanu stradalo je od islamske vlade 1963. godine;
    • oko 700 000 hrišćana stradalo je od komunista u Kini od 1950. do 1980. godine;
    • oko 300 000 hrišćana, većinom pravoslavnih, stradalo je u Africi od 1971. do 1979. godine;[4]

    Kosovo i Metohija[uredi | uredi izvor]

    Pravoslavni Srbi sa Kosova i Metohije proganjani su tokom 1990ih godina.[5][6][7][8]

    Većina srpskog stanovništva proterana je nakon kampanja etničkog čišćenja, a mnogi od njih su žrtve ratnih zločina kosovskih Albanaca.[9][8][10][11]

    Nasleđe srednjovekovne srpske države i Srpske pravoslavne crkve, uključujući spomeni kulture zaštićene od strane UNESKO-a, široko je rasprostranjeno po celom Kosovu, a mnogi od njih su bili meta nakon kosovskog rata.[12][8]

    Karima Bennoune, specijalni izvestilac Ujedinjenih nacija za oblast kulturnih prava, pozvala se na brojne izveštaje o široko rasprostranjenim napadima na crkve koje je počinila Oslobodilačka vojska Kosova (OVK).[13] Takođe je ukazala na strahove monaštva da im je bezbednsot ugrožena.[13] John Clint Williamson najavio je istražne nalaze EU Specijalne istražne radne grupe i ukazao da je određeni element OVK namerno ciljao manjinsku populaciju delima progona koji su takođe uključivali skrnavljenje i uništavanje crkve i druga verska mesta.[14]

    Prema Međunarodnom centru za tranzicionu pravdu, kosovski Albanci su uništili 155 srpskih pravoslavnih crkava i manastira u periodu od juna 1999. do marta 2004. godine.[15] Svetska baština koje se sastoji od četiri srpske pravoslavne crkve i manastira, bilo je upisana na Listu svetske baštine u opasnosti.[16][17]

    Brojni izveštaji o ljudskim pravima neprekidno ukazuju na antisrpsko raspoloženje i negativan stav prema Srpskoj pravoslavnoj crkvi, kao i na diskriminaciju i zlostavljanje.[18]

    U godišnjem Izveštaju o međunarodnoj verskoj slobodi, Stejt department navodi je da su opštinski službenici nastavili da odbijaju da primene odluku Ustavnog suda iz 2016. kojom se potvrđuje presuda Vrhovnog suda iz 2012. godine kojom se manastiru Visoki Dečani priznaje vlasništvo nad zemljištem.[19]

    Raseljenim Srbima često je zabranjeno da prisustvuju godišnjem hodočašću iz bezbednosnih razloga zbog protesta kosovskih Albanaca ispred pravoslavnih crkava.[19] Međunarodna grupa za manjinska prava izvestila je da kosovskim Srbima nedostaje fizička sigurnost i posledično sloboda kretanja, kao i da nemaju mogućnost da praktikuju svoju hrišćansku pravoslavnu religiju.[20]

    Reference[uredi | uredi izvor]

    1. ^ „Antiohijska patrijaršija — kratak istorijski pregled[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 19. 09. 2015. g. Pristupljeno 03. 10. 2018.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
    2. ^ Ferluga, Jadran (1966). Krstaški pohodi. Zavod za izdavanje udžbenika Socijalističke Republike Srbije.
    3. ^ The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold. str. 134–135
    4. ^ http://www.pravoslavlje.rs/broj/1136/tekst/svedocanstvo-o-stradanjima-hriscana-u-savremenom-svetu/[mrtva veza]
    5. ^ John Anthony McGuckin (2010). The Encyclopedia of Eastern Orthodox Christianity. John Wiley & Sons. ISBN 9781444392548. 
    6. ^ Donald G. Lett (2008). Phoenix Rising: The Rise and Fall of the American Republic. Phoenix Rising. str. 144. ISBN 9781434364111. 
    7. ^ „Le martyr des Chrétiens-Serbes du Kosovo et l'irrédentisme islamiste-ottoman dans les Balkans...” (na jeziku: francuski). Atlantico. Pristupljeno 19. 1. 2021. 
    8. ^ a b v „Kosovo: More violence against Christians”. La Stampa. Pristupljeno 22. 1. 2021. 
    9. ^ Siobhán Wills (26. 2. 2009). Protecting Civilians: The Obligations of Peacekeepers. Oxford University Press. str. 219. ISBN 978-0-19-953387-9. Pristupljeno 24. 2. 2013. 
    10. ^ „Abuses against Serbs and Roma in the new Kosovo”. Human Rights Watch. avgust 1999. 
    11. ^ „The Violence: Ethnic Albanian Attacks on Serbs and Roma”. Human Rights Watch. jul 2004. 
    12. ^ „In pictures: Kosovo's reports” (PDF). UNESCO. 18. 12. 2001. 
    13. ^ a b „"Stop denying the cultural heritage of others," UN expert says after first fact-finding visit to Serbia and Kosovo*”. Geneva: United Nations High Commissioner for Human Rights. 14. 10. 2016. 
    14. ^ „Statement of Chief Prosecutor” (PDF). Center for Euro-Atlantic Studies. 29. 7. 2014. Arhivirano iz originala (PDF) 30. 06. 2021. g. Pristupljeno 17. 02. 2021. 
    15. ^ Edward Tawil (februar 2009). „Property Rights in Kosovo: A Haunting Legacy of a Society in Transition” (PDF). New York: International Center for Transitional Justice. str. 14. 
    16. ^ „Kosovo: Protection and Conservation of a Multi-Ethnic Heritage in Danger” (PDF). UNESCO. april 2004. 
    17. ^ „Between Cultural Diversity and Common Heritage: Legal and Religious Perspectives on the Sacred Places of the Mediterranean”. 2014. 
    18. ^ Zdravković-Zonta Helena (2011). „Serbs as threat the extreme negative portrayal of the Serb "minority" in Albanian-language newspapers in Kosovo”. Balcanica (42): 165—215. doi:10.2298/BALC1142165Z Slobodan pristup. 
    19. ^ a b „2019 Report on International Religious Freedom: Kosovo”. United States Department of State. 2020. 
    20. ^ „Kosovo Serbs”. Minority Rights Group International. 2018. 

    Literatura[uredi | uredi izvor]

    Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Прогон_православних_хришћана&oldid=27672679”