Toni Morison

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Toni Morison
Toni Morison 2008. godine
Lični podaci
Puno imeKloi Ardelija Voford
Datum rođenja(1931-02-18)18. februar 1931.[1]
Mesto rođenjaLorejn, SAD
Datum smrti5. avgust 2019.(2019-08-05) (88 god.)
Mesto smrtiNjujork, SAD
ObrazovanjeUniverzitet Hauard, Univerzitet Kornel
NagradeNobelova nagrada za književnost
Potpis
Zvanični veb-sajt
www.tonimorrisonsociety.org

Toni Morison (engl. Toni Morrison, rođ. 18. februara 1931, rođena Kloi Ardelija Voford,[2] — 5. avgust 2019[3]), bila je književnica i profesorka. Dobila je Nobelovu nagradu 1993. za sabrana dela. Laureat je Pulicerove nagrade. Dela joj odišu epskim temama, živim dijalozima, izuzetno detaljnim crtama afroameričkih likova. Objavila je seriju dečjih knjiga sa sinom Slejd Morisonom.

Mladost[uredi | uredi izvor]

Rođena je kao Kloi Entoni Voford (engl. Chloe Anthony Wofford) u Lorejnu, Ohajo.[4] Drugo je od četvoro dece, iz radničke porodice. Kao dete stalno je čitala (među omiljenim piscima su joj bili Džejn Ostin i Lav Tolstoj). Njen otac, Džordž Voford, varilac po zanimanju, često bi joj govorio afroameričke narodne priče (metod pripovedanja koji će kasnije prožeti njena dela). Kada je imala oko 15 godina, bilci su linčovali dva crna biznismena koji su živeli u njenoj ulici. Morison je rekla: „On nam nikada nije rekao da je video tela. Ali on ih je vidio. I to je bilo previše traumatično, mislim, za njega.”[5] Uskoro nakon linča, Džordž Voford se preselio u rasno integrirani grad Lorejn (Ohajo), u nadi da će pobeći od rasizma i osigurati profitabilno zaposlenje u rastućoj industrijskoj ekonomiji u Ohaju. On je radio razne poslove i kao zavarivač za US Stil. Ramah Voford je bila domaćica i posvećeni pripadnik Afričke metodističke episkopalne crkve.[6]

Morisonova je 1949. upisala Univerzitet Hauard i studirala društvene nauke. Pod izgovorom da se Kloi teško izgovara, menja ime u Toni. Zvanje magistra engleske književnosti stekla je na univerzitetu Kornel 1955, a Univerzitet u Oksfordu dodelio joj je titulu počasnog doktora 2005.

Karijera[uredi | uredi izvor]

Odraslo doba i uređivačka karijera: 1949–1975[uredi | uredi izvor]

Godine 1949, ona se upisala na Univerzitet Hauard u Vašingtonu, tražeći društvo crnih intelektualaca.[7] Dok je bila u Hauardu, prvi put se susrela sa rasno odvojenim restoranima i autobusima.[5] Diplomirala je 1953. godine sa dipl. na engleskom i nastavila školovanje da stekne magisturu umetnosti na Univerzitetu Kornel 1955. godine.[8] Njena magistarska teza nosila je naslov „Tretman otuđenih Virdžinije Vulf i Vilijama Foknera.“[9] Predavala je engleski, prvo na Teksaškom južnom univerzitetu u Hjustonu od 1955. do 1957. godine, a zatim na Univerzitetu Hauard u narednih sedam godina. Dok je predavala na Hauardu, upoznala je Harolda Morisona, jamajskog arhitektu, za koga se udala 1958. Njihov prvi sin rođen je 1961. godine, a ona je bila trudna sa svojim drugim sinom kada se razvela od Harolda 1964.[10][11][12]

Nakon razvoda i rođenja njenog sina Slejda 1965, Morisonova je počela da radi kao urednica za L. V. Singer, odeljenje za udžbenike izdavača Random Hause,[6] u Sirakuzi, Njujork. Dve godine kasnije, prešla je u Random Hause u Njujorku, gde je postala njihova prva crna žena viši urednik u odeljenju za beletristiku.[13][14]

U tom svojstvu, Morison je igrala vitalnu ulogu u dovođenju crnačke književnosti u mejnstrim. Jedna od prvih knjiga na kojima je radila bila je prelomna Savremena afrička književnost (1972), zbirka koja je uključivala radove nigerijskih pisaca Vola Sojinke, Činua Ačeba i južnoafričkog dramaturga Atola Fugarda.[6] Ona je podstakla novu generaciju afroameričkih pisaca,[6] uključujući pesnika i romanopisca Tonija Kejda Bambaru, radikalnu aktivistkinju Anđelu Dejvis, Crnog pantera Hjuija Njutna[15] i noveliskinju Gejl Džons, čije je pisanje Morisonova otkrila. Takođe je objavila autobiografiju otvorenog poznatog šampiona Muhameda Alija iz 1975. godine, pod nazivom The Greatest: My Own Story. Pored toga, objavila je i promovisala rad Henrija Dume,[16] malo poznatog romanopisca i pesnika kojeg je 1968. godine ubio tranzitni službenik u njujorškoj podzemnoj železnici.[5][17]

Među drugim knjigama koje je Morisonova razvila i uredila je Crna knjiga (1974), antologija fotografija, ilustracija, eseja i dokumenata o životu crnaca u Sjedinjenim Državama od vremena ropstva do 1920-ih.[5] Izdavačka kuća Random Hause nije bila sigurna u pogledu ovog projekta, ali je njegovo objavljivanje naišlo na dobar prijem. Alvin Bim je recenzirao antologiju za klivlendskog Plejn Dilera, pišući: „Urednici, poput romanopisaca, imaju decu mozga – knjige koje smišljaju i oživljavaju bez stavljanja sopstvenih imena na naslovnu stranu. Gospođa Morison ima jedno od ovih u prodavnicama sada, a časopisi i bilteni u izdavačkoj delatnosti su oduševljeni, govoreći da će proći kao vrući kolači."[6]

Promovisanje afroameričke književnosti[uredi | uredi izvor]

Godine 1958. udaje se za Harolda Morisona, rađa dvoje dece ali se i razvodi 1964. Posle razvoda seli se u Njujork, gde radi kao urednik. 18 meseci kasnije postaje jedan od urednika njujorškog sedišta poznate izdavačke kuće Random House.

Kao urednik, igrala je važnu ulogu u približavanju afroameričke književnosti ka mejnstrimu. Uređivala je između ostalih i knjige Toni Kejd Bambara i Gejl Džonsa. Morison je bila profesor društvenih nauka na Univerzitetu u Prinstonu, od 1989. Taj radni odnos je prekinula 2006.

Trenutno radi za američki periodični magazin „Nacija“ (The Nation)

Politika[uredi | uredi izvor]

Izazvala je bezmalo skandal nazvavši Bil Klintona „prvim predsednikom crncem“ dodavši kako „Klinton ispoljava gotovo svaku crtu „afroamerikanstva“: odrastao uz samohranog roditelja, rođen siromašan, radničke klase, svira saksofon, dečko iz Arkanzasa koji obožava Mekdonalds i brzu hranu."

Dela[uredi | uredi izvor]

Romani[uredi | uredi izvor]

Dečje knjige (sa sinom Slejdom)[uredi | uredi izvor]

  • Who's Got Game?: The Mirror or the Glass? (2007)
  • Who's Got Game?: Poppy or the Snake?, (2004)
  • Who's Got Game?: The Ant or the Grasshopper, (2003)
  • Who's Got Game?: The Lion or the Mouse?, (2003)
  • The Book of Mean People, (2002)
  • The Big Box, (2002)

Kratke priče[uredi | uredi izvor]

Drame[uredi | uredi izvor]

Libreto[uredi | uredi izvor]

Članci[uredi | uredi izvor]

  • "This Amazing, Troubling Book" (An analysis of The Adventures of Huckleberry Finn by Mark Twain)

Filmovi[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Toni Morrison Fast Facts”. CNN. Pristupljeno 16. 2. 2018. 
  2. ^ Duvall, John N. (2000). The Identifying Fictions of Toni Morrison: Modernist Authenticity and Postmodern Blackness. Palgrave Macmillan. str. 38. ISBN 978-0-312-23402-7. 
  3. ^ Haylock, Zoe (6. 8. 2019). „Toni Morrison Dead at 88: Beloved Author Toni Morrison Has Died at 88”. vulture.com. Arhivirano iz originala 6. 8. 2019. g. Pristupljeno 6. 8. 2019. 
  4. ^ Dreifus, Claudia (11. 9. 1994). „CHLOE WOFFORD Talks about TONI MORRISON”. The New York Times. Arhivirano iz originala 15. 01. 2005. g. Pristupljeno 11. 6. 2007. 
  5. ^ a b v g Ghansah, Rachel Kaadzi (8. 4. 2015). „The Radical Vision of Toni Morrison”. The New York Times. ISSN 0362-4331. Pristupljeno 29. 4. 2017. 
  6. ^ a b v g d „How Toni Morrison Fostered a Generation of Black Writers”. The New Yorker. 27. 10. 2003. Pristupljeno 1. 5. 2017. 
  7. ^ Cummings, Pip (7. 8. 2015). „'I didn't want to come back': Toni Morrison on life, death and Desdemona”. The Sydney Morning Herald. Pristupljeno 3. 5. 2017. 
  8. ^ Wilensky, Joe (6. 8. 2019). „Literary icon Toni Morrison, M.A. '55, dies at 88”. Cornell Chronicle (na jeziku: engleski). Pristupljeno 13. 12. 2019. 
  9. ^ Wofford, Chloe Ardellia (septembar 1955). Virginia Woolf's and William Faulkner's Treatment of the Alienated. Cornell University. Pristupljeno 5. 3. 2016. 
  10. ^ Mote, Dave, ur. (1997). „Toni Morrison”. Contemporary Popular Writers. Detroit: St. James Press. ISBN 978-1-55862-216-6. 
  11. ^ Hoby, Hermione (25. 4. 2015). „Toni Morrison: 'I'm writing for black people ... I don't have to apologise'”. The Guardian. Pristupljeno 29. 4. 2017. 
  12. ^ Gillespie, Carmen (2007). Critical Companion to Toni Morrison: A Literary Reference to Her Life and Work. Infobase Publishing. str. 6. ISBN 978-1-4381-0857-5. 
  13. ^ "Toni Morrison Biography", Bio.com, April 2, 2014. Retrieved October 31, 2015.
  14. ^ Grimes, William (8. 10. 1993). „Toni Morrison Is '93 Winner of Nobel Prize in Literature”. The New York Times. Pristupljeno 11. 6. 2007. 
  15. ^ „Nobel Prize-winning author Toni Morrison dies at 88”. ABC News. 7. 8. 2019. Pristupljeno 7. 8. 2019. 
  16. ^ Morrison, Toni (leto 1988). „On behalf of Henry Dumas”. Black American Literature Forum. 22 (2): 310—312. ISSN 0148-6179. JSTOR 2904523. doi:10.2307/2904523. 
  17. ^ Verdelle, A. J. (februar 1998). „Paradise found: a talk with Toni Morrison about her new novel – Nobel Laureate's new book, 'Paradise' – Interview”. Essence. Arhivirano iz originala 11. 8. 2013. g. Pristupljeno 11. 6. 2007. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Toni Morison na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Тони_Морисон&oldid=27552571”