Википедија:Dobri članci/Februar
Dobri članci u februaru [uredi | uredi izvor]
IČ-Crkva bosanska
Crkva bosanska je bila crkvena zajednica bosanskih hrišćana u srednjem veku. Iako su je Katolička i Pravoslavna crkva smatrale jeretičkom, njeni pripadnici su sebe smatrali pravim hrišćanima. I dan-danas se u nauci vode rasprave o karakteru Crkve bosanske i njenoj povezanosti sa bogumilskim pokretom.
Crkva bosanska je pružala utočište verskim prognanicima sa raznih strana: bogumilima iz Raške, patarenima iz Dalmacije i katarima sa zapada, zbog čega je pokretano više krstaških pohoda na Bosnu.
Crkva bosanska prestala je da postoji nakon sloma srednjovekovne bosanske države i osmanskog osvajanja Bosne 1463. godine.
→ {{IČ-Crkva bosanska}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Nebeski koordinatni sistemi
Nebeski koordinatni sistemi su koordinatni sistemi koji se koriste za opisivanje položaja astronomskih objekata u nebeskoj sferi. Razvijen je veći broj nebeskih koordinatnih sistema, a koristi se uvek onaj najpogodniji za opisivanje datog objekta ili pojave. Ovi koordinatni sistemi se po pravilu zasnivaju na sfernom koordinatnom sistemu, a međusobno se razlikuju po koordinatnom početku i smerovima u kojima su usmerene ose. Prema položaju koordinatnog početka se mogu podeliti na:
- geocentrične — sa centrom u centru Zemlje,
- planetocentrične — sa centrom u nekoj od ostalih sedam planeta (mora da bude određena pri definisanju koordinatnog sistema),
- selenocentrične — sa centrom u centru Meseca,
- heliocentrične — sa centrom u centru Sunca i
- baricentrične — sa centrom u centru mase Sunčevog sistema.
→ {{IČ-Nebeski koordinatni sistemi}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Lara Fabijan
Lara Sofi Kati Krokart (hol. Lara Sophie Katy Crokaert; rođena 9. januara 1970), poznatija pod svojim scenskim imenom Lara Fabijan, belgijsko-italijanska je kantautorka i glumica sa kanadskim državljanstvom. Govori više jezika, te svoje pesme peva na francuskom, italijanskom i engleskom. Iako ne govori tečno nijedan jezik, neke od pesama pevala je na španskom, portugalskom, ruskom, povodom šesdesetogodišnjice Dana nezavisnosti Izraela na hebrejskom, kao i na nemačkom jeziku verziju pesme Croire, sa kojom je predstavljala Luksemburg na Pesmi Evrovizije 1988. Takođe, govori pomalo holandski, odnosno flamanski jezik. Do sada, prodala je preko 18 miliona ploča širom sveta, a vokalni opseg joj obuhvata četiri oktave.
U ranom uzrastu počela je da peva, igra i ide na časove klavira, a formalno muzičko obrazovanje počela je da stiče u osmoj godini. Tokom desetogodišnjeg školovanja, počela je da piše i objavljuje svoje pesme, na koje je u velikoj meri uticala njena muzička škola klasičnog tipa, kao i savremeni umetnici, poput Barbre Strajsend i grupe Kvin.
→ {{IČ-Lara Fabijan}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Čarls Dženkins
Čarls Dženkins (engl. Charles Jenkins; Bruklin, Njujork, 28. februar 1989) američki je košarkaš koji poseduje i srpsko državljanstvo. Igra na pozicijama plejmejkera i beka, a trenutno nastupa za Himki.
Sa 2463 poena je drugi strelac u istoriji Kolonijal Atlantik Asocijacije (CAA), iza Dejvida Robinsona. Igrao je na univerzitetu Hofstra i jedan je od četvorice igrača u istoriji Hofstre kome je povučen dres iz upotrebe. Nakon toga je draftovan 2011. godine od strane Golden Stejt voriorsa. Proveo je dve sezone u NBA ligi igrajući prvo za Voriorse a kasnije je kratko bio član i Filadelfije. Najznačajnije seniorske nastupe imao je u Crvenoj zvezdi. Poznat je po odličnoj igri pred rekordnim brojem gledalaca u Areni protiv Budiveljnika. Bio je deo najuspešnije generacije u istoriji Crvene zvezde koja je uspela da osvoji triplu krunu u sezoni 2014/15, a isti uspeh je ponovio i dve godine kasnije kada je bio najbolji igrač finala ABA lige i izabran u prvu petorku ABA lige.
→ {{IČ-Čarls Dženkins}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Off the Wall (album)
Off the Wall je peti studijski album američkog izvođača Majkla Džeksona. Objavio ga je Epik rekords 10. avgusta 1979. godine, nakon Džeksonovog nastupa u filmu „The Wiz“. Dok su snimali film, Džekson i producent Kvinsi Džons postali su prijatelji tako da je Džons kasnije unajmljen da radi sa pevačem na ovom studijskom albumu. Snimanje pesama je trajalo od decembra 1978. do juna 1979. godine u Los Anđelesu, Kalifornija. Džekson je sarađivao sa velikim brojem drugih tekstopisaca i izvođača kao što su Pol Makartni, Stivi Vonder i Rod Temperton. Sam je napisao nekoliko pesama uključujući i vodeći singl „Don't Stop 'til You Get Enough“.
Ploča predstavlja zvanični raskid između Džeksona i njegove prethodne izdavačke kuće, Motaun rekords. Pesme sa albuma pripadaju različitim žanrovima: fank, disko, soul, rok, džez i pop. Džeksonov vokalni nastup je pozitivno ocenjen kao i njegov album koji mu je doneo prvu Gremi nagradu. Sa izdanjem „Off the Wall“, Džekson je postao prvi solo izvođač koji je izdao četiri singla sa istog albuma a da su ušli među 10 najprodavanijih na top-listi „Hot 100“. Album je bio komercijalno uspešan. Do sada je odlikovan 8 puta multi-platinastim tiražom u Sjedinjenim Državama i prodat je u više od 20 miliona kopija širom sveta. Soni rekords je 16. oktobra 2001. godine objavio specijalno izdanje albuma. Skorašnje ocene „Olmjuzika“ i „Blendera“ su pohvalile album zbog uticaja koji je izvršio i u 21. veku. Godine 2003, album je zauzeo 68. mesto liste „500 najboljih albuma svih vremena“ časopisa „Roling stoun“. Nacionalna asocijacija muzičkih trgovaca je postavila album na 80. mesto svoje „Definitivne liste 200 najboljih albuma svih vremena“. Godine 2008, „Off the Wall“ je uvršten u „Gremijevu kuću slavnih“.
→ {{IČ-Off the Wall (album)}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Belorusija
Belorusija (ijek. Bjelorusija; blr. Беларусь, rus. Беларусь), službeno Republika Belorusija (blr. Рэспубліка Беларусь, rus. Республика Беларусь) kontinentalna je država u istočnoj Evropi. Graniči se sa Rusijom na severoistoku, Ukrajinom na jugu, Poljskom i Litvanijom na zapadu, te Letonijom na severozapadu. Glavni i najveći grad je Minsk, a ostali veći gradovi su Gomelj, Mogiljov, Vitepsk, Grodno i Brest. Preko 25% teritorije od ukupno 207.000 km² je pod šumom, dok su najvažniji izvori prihoda poljoprivreda i industrija.
Sve do 20. veka teritorija današnje Belorusije je bila deo drugih država, među kojima su Polocka kneževina, Velika Kneževina Litvanija, Poljsko-litvanska unija i Ruska Imperija. Uz pomoć Nemačkog carstva Belorusija je 25. marta 1918. proglasila nezavisnost, kao marionetska Beloruska Narodna Republika. Nakon nemačkoga poraza proglašena je SSR Belorusija 1. januara 1919. i ušla je u sastav Ruske SFSR, ali već 31. januara je izašla iz sastava tadašnje Rusije i preimenovana je u Belorusku SSR. Nakon rata zapadnih sila protiv Ruske SFSR, Beloruska SSR je postala deo SSSR, dok je Zapadna Belorusija uključena u sastav Poljske. Posle Oktobarske revolucije, Belorusija je postala jedna od konstitutivnih republika Sovjetskog Saveza i preimenovana je u Belorusku SSR. Današnje granice dobila je 1939. nakon Sovjetske invazije na Poljsku i vraćanja Zapadne Belorusije, koju je Poljska zauzela 1921. U toku Drugog svetskog rata, Belorusija je pretrpela strahovita razaranja, izgubila je gotovo trećinu stanovništva i više od polovine ekonomskih resursa. Privreda je obnovljena u posleratnim godinama.
→ {{IČ-Belorusija}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Finski zaliv
Finski zaliv (fin. Suomenlahti, šved. Finska viken, est. Soome laht, rus. Фи́нский зали́в) relativno je plitki zaliv na krajnjem istoku akvatorije Baltičkog mora, na području Severne Evrope. Ograničen je južnom obalom Finske na severu, severnom obalom Estonije na jugu, te teritorijama Lenjingradske oblasti i Sankt Peterburga u Rusiji na istoku. Prema podacima Međunarodne hidrografske organizacije zapadna granica zaliva ide do linije koja povezuje ostrvo Osmusar na jugu sa poluostrvom Hanko na severu. Na obalama Finskog zaliva nalaze se dva glavna grada evropskih država, Helsinki i Talin, istorijska prestonica Ruske Imperije i drugi po veličini grad današnje Rusije, Sankt Peterburg, te važne baltičke luke — Viborg, Primorsk i Espo.
Površina akvatorije Finskog zaliva je približno oko 30.000 km2, maksimalna dužina u smeru istok-zapad je do 420 kilometara, a širina do 130 kilometara. Prosečna dubina zaliva je oko 38 metara. Ka zalivu gravitira basen površine preko 420.000 km2, a najvažnije pritoke su Neva, Narva, Luga, Sestra. U istočnom delu Finskog zaliva, koji je i najplići, nalaze se Nevski, Viborški, Luški, Narvski i Koporski zaliv. Preko Sajmenskog kanala povezan je sa jezerskim sistemom Sajma na jugu Finske.
→ {{IČ-Finski zaliv}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Majkl Džordan
Majkl Džefri Džordan (engl. Michael Jeffrey Jordan; Bruklin, 17. februar 1963) bivši je američki NBA košarkaš, kojeg mnogi smatraju najboljim košarkašem svih vremena.
Majkl Džordan je u NBA ligi proveo 15 sezona sa 30,12 poena po utakmici u regularnoj sezoni (najviše u NBA). Osvojio je šest NBA šampionata sa Čikago bulsima, bio 10 puta najbolji strelac i pet puta najkorisniji igrač lige. Devet puta je izabran u prvu odbrambenu petorku, a tri puta je bio najbolji po broju ukradenih lopti. Od 1983. rekordnih 49 puta se pojavio na naslovnoj stranici časopisa Sports ilustrejted, a 1991. bio je proglašen za sportistu godine po izboru ovog časopisa. Proglašen je 1999. za „najvećeg severnoameričkog sportistu u 20. veku“ po izboru sportskog kanala ESPN, a drugi je na listi najboljih sportista veka po izboru Asošijeted presa. Njegov snažan odraz i zakucavanje sa linije slobodnih bacanja doneli su mu nadimke „Er Džordan“ i „Njegovo vazdušno visočanstvo“.
→ {{IČ-Majkl Džordan}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Gregori Haus
Doktor Gregori Haus (engl. Gregory House) je izmišljeni lik, protagonista Foksove televizijske serije medicinske tematike Doktor Haus koga glumi britanski glumac Hju Lori. Haus je stručnjak za dijagnostiku koji pokazuje veliku nezavisnost u svojim postupcima i načinu razmišljanja, a nalazi se na čelu odseka dijagnostike u izmišljenoj bolnici Prinston - Plejnsboro (engl. Princeton-Plainsboro Teaching Hospital). Okarakterisan je kao mizantrop, cinik i zajedljivac.
Hausov nekonvencionalni pristup postavljanju dijagnoza, terapiji i izražena racionalnost uzrok su čestih konflikata u koje ulazi sa svojim kolegama. Pored toga, kao doktor, Haus ne saoseća sa svojim pacijentima, što je njegov uobičajeni način da obezbedi sebi vreme za rešavanje patoloških zagonetki. Sam lik je delimično inspirisan likom Šerloka Holmsa. Veliki deo zapleta u seriji se zasniva na Hausovoj prečestoj upotrebi leka vikodin za ublažavanje bola u nozi koji je posledica infarkta kvadricepsa, povrede zbog koje je prinuđen da pri hodu koristi štap.
→ {{IČ-Gregori Haus}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Konfederativne Američke Države
Konfederativne Američke Države (engl. Confederate States of America), ili poznata pod nazivom Konfederacija, zemlja je u Severnoj Americi koja je postojala od 1861. do 1865. godine. Konfederativne Američke Države je bila konfederacija južnih država Sjedinjenih Američkih Država koje su se osamostalile tokom predsedničkog mandata Abrahama Linkolna. Konfederacija je u početku bila sačinjena od sedam država, ali kasnije su im se pridružile još četiri. Na severu se graničila sa SAD, na jugu sa Meksikom i Meksičkim zalivom, a na istoku sa Atlantskim okeanom.
Ustavom Konfederacije kojeg je potpisalo sedam država članica (Južna Karolina, Misisipi, Florida, Alabama, Džordžija, Luizijana i Teksas) označeno je ustrojstvo „trajne savezne vlade“ u gradu Montgomeri godine 1861. nakon što je tadašnji predsednik SAD Linkoln pozvao vojne snage iz Virdžinije, Arkanzasa, Tenesija i Severne Karoline kako bi se ponovo zauzelo utvrđenje Samter i ostala savezna područja koja su u međuvremenu bila pod okupacijom, kao i četiri države koje su proglasile svoje otcepljenje od SAD (Unije). Predsednik KAD-a je bio Džeferson Dejvis, a glavni grad Ričmond. Formiranje Konfederacije dovelo je do Američkog građanskog rata poznatog i kao rat između „Severa“ i „Juga“. Vlada SAD nije priznala konfederaciju i krenula je da vojnom silom povrati teritorije.
→ {{IČ-Konfederativne Američke Države}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Dragutin Kalor Milodanović
Kalor, odnosno Dragutin Milodanović (Subotica, 1847 — Beograd, 25. februar / 9. mart 1883) bio je bunjevačko-srpski novinar, urednik i izdavač „Misečne kronike“ (1872—73), a potom i „Subotičkog glasnika“ (1873—76). Kao dobrovoljac uzeo je učešća u srpsko-turskim ratovima 1876—78, da bi se po okončanju ratnog dejstva skrasio u Beogradu, u kojem je ostao do kraja života (1883).
O detinjstvu Kalora Milodanovića malo se zna. Njega je poznavao uzak krug ljudi, s kojima je zajedno radio i koji su ga podupirali u kulturno-prosvetnom radu. Potiče iz zemljoradničke porodice. Roditelji su mu bili veoma skromnog materijalnog stanja. Gimnazijske dane proveo je u više mesta u Ugarskoj. Prošao je kroz osam latinskih škola, pa zbog lošeg materijalnog stanja nije mogao nastaviti s daljim školovanjem. Neko vreme je bio u Kaloči, gde ga je pripomagao biskup Ivan Antunović. Antunović je tokom 70-ih godina 19. veka izdavao nedeljni list — „Bunjevačke i šokačke novine“ sa mesečnim prilogom za zabavno štivo sa slikama — „Bunjevačko-šokačka vila“. Na tim listovima je Milodanović radio, a zauzvrat je bio nagrađen od Antunovića. Milodanović je bio oduševljeni patriota, koji je pravilno shvatio potrebe bunjevačkog plemena. On se iskreno starao, često uprkos nedaćama koje su mu u radu smetale, da zadovolji potrebama svojih sunarodnika.
→ {{IČ-Dragutin Kalor Milodanović}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)
IČ-Jelena Janković
.jpg)
Jelena Janković (Beograd, 28. februar 1985) profesionalna je srpska teniserka i nekadašnji broj 1 na VTA listi (na prvo mesto dospela 11. avgusta 2008. godine).
Dostigla je polufinala Otvorenog prvenstva Australije (2008), Otvorenog prvenstva Francuske (2007, 2008) i Otvorenog prvenstva Sjedinjenih Država (2006), kao i finale istog turnira (2008), u kom je izgubila od Serene Vilijams. Zajedno s Britancem Džejmijem Marijem, osvojila je Vimbldon 2007. u konkurenciji mešovitih parova.
Osvojila je i 7 turnira iz najviše kategorije (nekada turniri I kategorije, a od 2009. premijer mandatori i premijer 5), a to su: Čarlston (2007), Rim (2007, 2008), Moskva (2008), Sinsinati (2009), Indijan Vels (2010) i Toronto (2013. u konkurenciji parova).
Igračica je sa najviše ostvarenih pobeda u reprezentaciji Srbije, sa kojom je došla do finala Fed kupa 2012. godine.
Mada u svojoj karijeri nije osvojila nijedan Grend slem turnir u singlu, poznata je kao jedna od najkonstantijih igračica, jer je među najboljih 10 na VTA listi neprestano bila više od četiri godine. Jedna je od samo tri teniserke koje su bile broj 1 i u juniorskoj i u seniorskoj konkurenciji, kao i jedna od sedam koje su pobedile obe sestre Vilijams, Venus i Serenu na istom turniru. Pored sestara Vilijams jedina je aktivna teniserka sa preko 600 pobeda.
→ {{IČ-Jelena Janković}} (razgovor, poveznice, osveži, istorija, uredi)