Centralni nacionalni komitet Kraljevine Jugoslavije

Centralni nacionalni komitet Kraljevine Jugoslavije (CNK KJ) je bio najviše političko telo koje je formirao pukovnik Draža Mihailović na Ravnoj gori polovinom meseca avgusta 1941. godine kao političko telo u okvirima organizacije JVuO.^[1] Za vreme trajanja rata, Centralni komitet je stalno proširivan. U njemu su se našli ljudi iz vođstva gotovo svih srpskih građanskih partija, uključujući i socijaliste.

Centralni Komitet je branio i propagirao ciljeve koji su se ticali isključivo odluka koje je doneo dr Stevan Moljević još 1942. godine o budućem uređenju Jugoslavije. Glavni ideolozi CNK su bili osim dr Moljevića i književnik Dragiša Vasić. Najpoznatije Moljevićevo delo je Homogena Srbija.

Na Svetosavskom kongresu u selu Ba januara 1944. odlučeno je da se CNK proširi predstavnicima političkih stranaka, grupa i organizacija koje su se okupile oko četničkog pokret, kao Jugoslovenska demokratska narodna zajednica (JDNZ).

Osnivanje[uredi | uredi izvor]

Zamišljen je kao savetodavno telo u koji su ušli neki članovi Zemljoradničke stranke (četvrte po veličini srpske stranke), male Republikanske stranke i patriotskih organizacija kao što je Srpski kulturni klub.^[2] Od 1942. pa u naredne dve godine imao je Izvršni odbor komiteta koji su činili Dragiša Vasić, Mladen Žujović i Stevan Moljević. Izvršni komitet je rukovodio administracijom, vezama sa Mihailovićevim pristalicama i propagandom, za šta Mihailovićevi komandanti nisu bile pogodne osobe. Svi članovi komiteta su bili ljudi velikosrpskih pogleda, a imali su malo ili nikakvo političko iskustvo.^[2]

Na Svetosavskom kongresu u selu Ba januara 1944. odlučeno je da se CNK proširi predstavnicima političkih stranaka, grupa i organizacija koje su se okupile oko četničkog pokret, kao Jugoslovenska demokratska narodna zajednica (JDNZ). Prošireni CNK je konstituisan maja 1944. u selu Subjela.

Tada je formiran njegov izvršni odbor i odbori za pojedine sektore delatnosti. Posle konstituisanja CNK, ušli su kao predsednik Mihailo Kujundžić, koji je predstavljao Demokratsku liniju, i pet potpredsednika: dr Risto Jeremić, dr Vladimir Belajčić, dr Milutin Kopša, Adam Pribićević i Mustafa Mulalić.

Centralni nacionalni komitet je imao ukupno 47 članova, a oko 15 članova je kooptirano.

Na drugom sastnku CNK u selu Rošci (kraj juna-početak jula 1944) CNK je doneo rezoluciju protiv sporazuma Tito-Šubašića. Posle neuspelog pokušaja dr Živka Topalovića da, po odlasku u inostranstvo-Italiju, kod savezničkih vlada obezbedi ravnopravan položaj NOP i četničkog pokreta u rešavanju posleratnog uređenja Jugoslavije, CNK je obrazovao Odbor CNK u inostranstvu (oktobar 1944, u Italiji). Predsednik tog Odbora CNK je bio dr Živko Topalović, a članovi su bili: Adam Pribićević, Miha Krek, vladika Irinej Đorđević, advokat Jovan Đonović, dr Mladen Žujović i Konstantin Fotić.

Kao što je Svetosavski kongres u selo Ba bio reakcija na Drugo zasedanje AVNOJ-a, tako je i CNK bio zamišljen kao protivteza NKOJ-u kao privremenoj vladi nove Jugoslavije. Propali su svi pokušaji da se preko JDNZ i CNK ospore odluke Drugog zasedanja AVNOJ-a i negira sporazum Tito-Šubašić.

Četnički pokret bio je pred kraja rata politički potpuno razbijen, napušten od saveznika i prepušten Komunistima na milost i nemilost.

U 1945. godine CNK se osipao i nestao tako što se izvestan broj njegovih članova povukao, drugi su prebegli u inostranstvo ili predali organima narodne vlasti nove Jugoslavije. Većina njih je na političkim procesima osuđeno na duge zatvorske kazne, jedan deo je i osuđen na smrt, a samo manji broj je uspeo da se spasi suđenja i da nastavi propagiranje četničkog pokreta u emigraciji.

Sastav CNK u zemlji[uredi | uredi izvor]

Slika	Dužnost u CNK	Ime i prezime člana
	Predsednik CNK	Mihailo Kujundžić
	Potpredsednik CNK	Adam Pribićević
	Potpredsednik CNK	Vladimir Blejačić
	Potpredsednik CNK	Mustafa Mulalić
	Potpredsednik CNK	dr Risto Jeremić
	Predsednik Izvršnog Odbora CNK	dr Stevan Moljević
	Potpredsednik Izvršnog Odbora CNK	dr Živko Topalović
	Potpredsednik Izvršnog Odbora CNK	Aleksandar Aksentijević
	Član Izvršnog Odbora CNK	dr Božidar Popadić
	Generalni sekretar CNK	Dragiša Vasić
	Zamenik Generalnog sekretara CNK	dr Đuro Đurović
	Član CNK	Jovan N. Popović
	Član CNK	dr Mladen Žujović
	Član CNK	dr Dragoslav Stranjaković
	Član CNK	Aleksandar Č. Pavlović
	Član CNK	dr Vojin Andrić
	Član CNK	Pero Slijepčević
	Član CNK	dr Savko Dukanac
	Član CNK	dr Đura Vilović
	Član CNK	Nikica Stefanović
	Član CNK	Josip Cvetić
	Član CNK	Radoslav Radić
	Član CNK	Sava Božić
	Član CNK	dr Aleksandar Popović-Šaca
	Član CNK	Vladimir Predavec
	Član CNK	Petar Milićević
	Član CNK	Bora Radenković
	Član CNK	Nikola Raspopović
	Član CNK	dr Milutin Kopša
	Član CNK	Brana Ivković
	Član CNK	Velimir Jojić
	Član CNK	Anton Krejči
	Član CNK	dr Lazar Trklja
	Član CNK	Života Todorović
	Član CNK	Dragoljub Lazić
	Član CNK	Nikola Đonović
	Član CNK	Slobodan Subotić
	Član CNK	Radomir Janković
	Član CNK	Muhamed Preljubović
	Član CNK	dr Zvonimir Begić
	Član CNK	Stevan Stanković
	Član CNK	Dragiša Joksimović
	Član CNK	Mihailo Stefanović
	Član CNK	Milutin Dragović
	Član CNK	Nikola Škerović
	Član CNK	dr Petar Zec
	Član CNK	Bogdan Kirilović
	Član CNK	dr Vojislav Vujanac
	Član CNK	dr Nikola Stojanović
	Član CNK	Vlastimir Petković
	Član CNK	Slobodan Drašković

Sastav CNK u inostranstvu (rimski ogranak)[uredi | uredi izvor]

Slika	Dužnost u CNK	Ime i prezime člana
	Predsednik CNK	dr Živko Topalović
	Član Izvršnog Odbora CNK	dr Irinej Đorđević
	Član Izvršnog Odbora CNK	Miha Krek
	Član Izvršnog Odbora CNK	Jovan Đonović
	Član Izvršnog Odbora CNK	dr Konstantin Fotić
	Član Izvršnog Odbora CNK	Dimitrije Lazarević
	Član Izvršnog Odbora CNK	Ivan Kovač
	Član Izvršnog Odbora CNK	dr Milan Gavrilović
	Član Izvršnog Odbora CNK	patrijarh Gavrilo Dožić
	Član Izvršnog Odbora CNK	Dušan Petković
	Član Izvršnog Odbora CNK	episkop Nikolaj Velimirović