Stefan Berislavić
| Stefan Berislavić | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | oko 1505. |
| Mesto rođenja | Kraljevina Ugarska |
| Datum smrti | 1535. |
| Mesto smrti | Kraljevina Ugarska |
| Porodica | |
| Roditelji | Ivaniš Berislavić Jelena Jakšić |
| despot Srbije | |
| Period | 1520 — 1535. |
| Prethodnik | Ivaniš Berislavić |
| Naslednik | Radič Božić |
Stefan Berislavić (1510 — 1535) bio je srpski despot u Ugarskoj, počevši od 1520. godine. Bio je najstariji sin Ivaniša Berislavića, srpskog despota (1504—1514) i Jelene, rođene Jakšić, koja je prethodno bila udata za Jovana Brankovića (um. 1502), poslednjeg srpskog despota iz roda Brankovića, te je po tom osnovu despotska titula, zajedno sa posedima, prešla na njenog drugog muža Ivaniša, a potom i na njihovog sina Stefana.[1]
Kad mu je umro otac, Stefan je imao manje od deset godina, tako da mu je titula despota zvanično dodeljena tek 1520. godine, od strane tadašnjeg ugarskog kralja Ludviga II Jagelonca. Posle poraza Ugara na Mohaču 1526. godine, u Ugarskoj su se stvorile dve političke struje; jednu je predvodio novi kralj Ferdinand Habzburški na čiju stranu je prvobitno stao i srpski despot Stefan Berislavić, pa mu je erdeljski vojvoda Jovan Zapolja, koji je kao vođa druge struje takođe bio proglašen za ugarskog kralja, oduzeo ovo dostojanstvo. Međutim, ova odluka nije imala stvarnog efekta, tako da je Stefan nastavio da nosi despotsko zvanje sve do svoje smrti 1535. godine.
Uz njega se kao srpski despot u Ugarskoj pominje i Radič Božić (1527-1528), kome je to dostojanstvo bilo dodeljeno od strane Jovana Zapolje.
Mehmed-beg Jahjapašić je imao brojne posede u Slavoniji, koje je uvakufio za održavanje svojih zadužbina u Beogradu. Imao je i čifluk u kadiluku Brod koji su sačinjavle hassa-parcele i mlin, poznati kao Despotove zemlje. Despotove zemlje su redovno upotrebljavana oznaka za dobra koja je posedovao titularni srpski despot Stefan Berislavić, a koja su dolasom Osmanlija prešla u ruke pojedinih osmanskih velikaša.[2] Pre i za vreme turske vladavine u Slavoniji današnji Slavonski Brod je nazivan Despot Brod po srpskim despotima Vuku Brankoviću (Tvrđava Vukovac u Slavonskom Brodu) i Stefanu Berislaviću, koji su tu imali svoje posede.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ivić 1929.
- ^ Hafizović, Fazileta (2016). Požeški sandžak i osmanska Slavonija. Zagreb i Slavonski Brod: Hrvatski institut za povijest, Podružnica za povijest Slavonije, Srijema i Baranje. str. 79. ISBN 978-953-6659-95-1.
- ^ Hafizović, Fazileta (2016). Požeški sandžak i osmanska Slavonija. Zagreb i Slavonski Brod: Hrvatski institut za povijest, Podružnica za povijest Slavonije, Srijema i Baranje. str. 165. ISBN 978-953-6659-95-1.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Ivić, Aleksa (1929). Istorija Srba u Vojvodini od najstarijih vremena do osnivanja potisko-pomoriške granice (1703). Novi Sad: Matica srpska.
- Popović, Dušan J. (1957). Srbi u Vojvodini. Knj. 1: Od najstarijih vremena do Karlovačkog mira 1699. Novi Sad: Matica srpska.
- Ćirković, Sima (1982). „Poslednji despoti”. Istorija srpskog naroda. knj. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 479—490.
