Begeč

Begeč
Begeč;
	Ulica u Begeču
	Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobački
Grad	Novi Sad
Gradska opština	Novi Sad
Stanovništvo
— 2011.	3.325
— gustina	76/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 14′ 07″ S; 19° 37′ 14″ I / 45.235333° S; 19.6205° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	88 m
Površina	43,8 km2
	Begeč Begeč na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	21411
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	NS

Begeč je naselje udaljeno 20 kilometara od Novog Sada u čijoj se opštini nalazi. Prema popisu iz 2011. bilo je 3.325 stanovnika.^[1]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Begeč se nalazi na levoj obali reke Dunava, gde se je locirano i veliko aluvijalno jezero Begečka jama, u kojoj, pored ribe, postoji i lokalitetet na kome je bilo staro selo, poplavljeno pre više od sto godina.

Naselje je deo opštinskog područja Grada Novog Sada. Istočno od Begeča je Futog, severno Bački Petrovac, dok je zapadno Gložan. Na jugu se nalazi reka Dunav, na čijoj južnoj obali su naselja Banoštor i Čerević.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Na ovom mestu je bio stari prelaz preko Dunava još iz antičkih vremena, u vreme dominacije Rimljana nad Sremom. Na mestu savremenog Banoštora postojalo je značajno rimsko utvrđenje i luka Bononija - Malata, a na levoj strani Dunava, južno od Begeča, naspramno utvrđenje Onagrinum.

Prema priči, Begeč su prvo naselili seljaci, bežeći od "zuluma proklete Jerine", žene despota Đurđa Brankovića, za vreme gradnje smederevske tvrđave. Naselje Begeč je po bežanju tj. "begačima" (ljudima koji su bežali), dobilo ime.

Ovo naselje se prvi put spominje u petnaestom veku, još 1424. godine, a potom u turskim tefterima. U vreme Turaka tu je bilo samo nekoliko domova, a krajem 17. veka, u vreme dugotrajnih ratova između Austrije i Turske, zabeležen je kao nenaseljen. Obnovljen je početkom 18. veka i od tada je broj stanovnika konstantno rastao. Godine 1787. u Begeču su popisana 804 lica, a do 1850. godine taj broj je porastao na 1.537. Kasnije, sve do posle Prvog svetskog rata, on je varirao između 2.000 i 2.300 stanovnika.

Begeč je bio jedno vrlo organizovano selo u kojem su prve kuće bile sojenice i zemunice, građene od slabog materijala, vrbove ili topolove građe i pokrivene trskom, rogozom ili šašom.

Značajniji porast usledio je posle Prvog svetskog rata, u vreme agrarne reforme. Na mestu stare Vizić puste, duž novosadskog puta severoistočno od starog sela, sagrađeno je novo kolonističko naselje Vizić sa pedesetak kuća. To je uslovilo da je broj stanovnika 1931. godine porastao na 2.519.

Posle Drugog svetskog rata, broj stanovnika je ponovo smanjen i kretao se između 2.200 i 2.400. Selo je sedamdesetih godina uključeno u urbanu zonu Novog Sada. Godine 2002. ovde je živelo 3.335 ljudi.

Karakteristike naselja[uredi | uredi izvor]

Begeč je jedno od prigradskih naselja Novog Sada, ali je on unutar novosadske urbane zone najmanje urbano razvijen. Godine 2002. agrarnim zanimanjima bavilo se 20,1% aktivnog stanovništva Begeča, što je više od proseka za bačka prigradska naselja. U isto vreme, u industriji je radilo 28,8% što je manje od proseka. Meštani su ipak iskoristili blizinu dva grada pa je natprosečna bila zaposlenost u trgovini, saobraćaju, zdravstvu i komunalnim službama. Najveći deo ovih ljudi radi van mesta.

Mogućnosti zapošljavanja u selu su male jer tu postoje samo osnovne službe, koje služe potrebama lokalnog stanovništva, kao što su osnovna škola, predškolska ustanova, ambulanta, zubna ambulanta, apoteka, pravoslavna crkva, mesna kancelarija, pošta i veći broj prodavnica mešovite robe.

Crkva je u centru sela, a blizu nje je nekoliko javnih zgrada, dok su zadružni dom i pijaca na severnoj periferiji sela.

Planska gradnja Begeča je donekle poremećena širenjem na periferijama. Tome je najviše doprinela gradnja kolonističkog naselja Vizić, koje čine dve ulice izgrađene uz put za Novi Sad severoistočno od sela i jedne ulice uz taj put severno od sela. Na taj način je stvoreno, u morfološkom smislu dvojno naselje. U najnovije vreme Begeč se širi duž puta za Novi Sad preko puta Vizića.

Severnom ivicom sela prolazi put koji povezuje Novi Sad sa Bačkom Palankom, a pruga istog pravca u širokom luku obilazi Begeč i ovde na njoj nema železničke stanice.

Znamenitosti[uredi | uredi izvor]

U Begeču se nalazi srpska pravoslavna crkva sagrađena 1838. godine.

Ovde se nalaze arheološko nalazište Onagrinum i Zdanje Vizić.

U Begeču se nalazi i arteški bunar sa svežom pijaćom i zdravom vodom, koji je lociran u centru Begeča, preko puta Osnovne škole „Veljko Petrović“. Voda iz arteškog bunara teče u svakom dobu godine.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Od privrednih preduzeća postoji zemljoradnička zadruga i nekoliko privatnih preduzeća od kojih se većina bavi trgovinom.

Begeč je već dugi niz godina poznat po proizvodnji šargarepe i krompira. Zanimljiva je činjenica da se u Begeču proizvede više šargarepe nego što proizvodi Hrvatska, na godišnjem nivou. Begečka šargarepa je prepoznatljiv brend širom Evrope i Balkana, ali se ovo povrće može naći i na domaćem tržištu kao i u velikim prodajnim objektima u Srbiji. Moderan način proizvodnje sa savremenom mehanizacijom omogućava Begečkim povrtarima da njihova šargarepa ima visok kvalitet, dobru boju i ukus, tako da zadovoljava uslove širokog tržišta. Veliki je broj gazdinstava koji se bave proizvodnjom ovog povrća, tako da konkurentnost među proizvođačima nije mala, ali bez obzira na sve potražnja je sve veća.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Begeč živi 2665 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,6 godina (38,4 kod muškaraca i 40,8 kod žena). U naselju ima 1034 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,23.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[2]
Godina	Stanovnika
1948.	2.277
1953.	2.329
1961.	2.392
1971.	2.608
1981.	2.717
1991.	2.827	2.801
2002.	3.335	3.438

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[3]

Srbi	2.378	71,30%
Slovaci	439	13,16%
Romi	76	2,27%
Jugosloveni	68	2,03%
Mađari	61	1,82%
Hrvati	44	1,31%
Crnogorci	14	0,41%
Rusini	13	0,38%
Makedonci	10	0,29%
Rumuni	8	0,23%
Ukrajinci	7	0,20%
Slovenci	4	0,11%
Rusi	2	0,05%
Česi	1	0,02%
Nemci	1	0,02%
Bugari	1	0,02%
nepoznato	57	1,70%

Novi Sad

Grad Novi Sad
●●●●●

Opština
Novi Sad

Opština
Petrovaradin

Stanovništvo prema polu i starosti^[4]


	m	ž
?	2	2
80+	26	41
75—79	31	63
70—74	54	81
65—69	75	102
60—64	77	109
55—59	98	83
50—54	153	128
45—49	149	177
40—44	141	114
35—39	112	107
30—34	89	97
25—29	114	120
20—24	115	106
15—19	119	124
10—14	115	98
5—9	86	81
Prosek :	0	0

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	605	644	704	789	871	908	1.034

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	174	234	179	224	120	69	28	5	0	1	3,23

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	1.355	407	843	60	43	2
Ženski	1.454	288	855	268	43	0
UKUPNO	2.809	695	1.698	328	86	2

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	649	139	10	0	209
Ženski	449	71	1	0	97
UKUPNO	1.098	210	11	0	306
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	7	52	68	10	59
Ženski	3	9	89	15	9
UKUPNO	10	61	157	25	68
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	1	27	20	11	10
Ženski	10	23	14	26	64
UKUPNO	11	50	34	37	74
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	23	0	0	3
Ženski	14	0	0	4
UKUPNO	37	0	0	7

Galerija[uredi | uredi izvor]

Pravoslavna crkva
Pravoslavna crkva
Skela koja povezuje Banoštor i Begeč
OŠ Veljko Petrović
Vrtić Pinokio
Spomenik

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji – uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011 – podaci po naseljima (PDF). Beograd: Republika Srbija – Republički zavod za statistiku. 2014. str. 37.
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji – uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011 – podaci po naseljima (PDF). Beograd: Republika Srbija – Republički zavod za statistiku. 2014. str. 37.

Prodić, Slobodan (2015). Begeč – Osvrt na prošlost. Zavod za zaštitu spomenika kulture Novi Sad.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[knjiga20-1] Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji – uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011 – podaci po naseljima (PDF). Beograd: Republika Srbija – Republički zavod za statistiku. 2014. str. 37.

[2] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[3] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[4] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[5] Naselje čija je gradnja u planu.

[Делимично-6] v Delom gradsko, a delom prigradsko naselje.

[Посебно-7] Statistički posebno naselje, ali se smatra delom građevinskog područja Grada Novog Sada.

[1]

[2]

[3]

[4]

[n 1]

[n 2]

[n 3]

p r u Gradske četvrti i prigradska naselja Novog Sada
Bački deo grada (južno od kanala DTD)	Avijatičarsko naselje Adamovićevo naselje Adice Almaški kraj Banatić Bulevar Vragova bašta Grbavica Depresija Detelinara Železnička kolonija Jugovićevo Kameničko ostrvo Kamenjar Kampus novosadskog univerziteta Liman Lipov gaj Mali Satelit (Tozinovac) Novi Sad na vodi^{[n 1]} Novo naselje (Bistrica) Pervazovo naselje Podbara Ribarsko ostrvo Rotkvarija (Žitni trg) Savina Sajlovo^{[n 2]} Sajmište Salajka (Slavija) Satelit Stari grad (Centar) Telep Tozin sokak Šarengrad Šonsi
Bački deo grada (severno od kanala DTD)	Veliki rit Vidovdansko naselje Gornje livade Klisa Mali Beograd Mišin salaš Rimski šančevi^{[n 2]} Slana bara Šangaj
Sremski deo grada	Petrovaradin^{[n 3]} (Alibegovac Bukovački plato Vezirac Karagača Mišeluk Novi majur Petrovaradinska tvrđava Podgrađe Petrovaradina Ribnjak Sadovi Stari majur Tekije Trandžament Širine Široka dolina) Sremska Kamenica^{[n 3]} (Artinjeva Bocke Donja Kamenica Glavica Gornja Kamenica Grigovac Mala Kamenica Paragovo Popovica Staroiriški put Tatarsko brdo Čardak)
Prigradska naselja	Bangladeš Begeč Budisava Bukovac Veternik Veternička rampa^{[n 2]} Kać Kisač Kovilj Ledinci Nemanovci Pejićevi salaši Rumenka Stari Ledinci Stepanovićevo Tankosićevo Futog Čenej
Industrijske zone	Industrijske zone u Novom Sadu
^ Naselje čija je gradnja u planu. ^ ^a ^b ^v Delom gradsko, a delom prigradsko naselje. ^ ^a ^b Statistički posebno naselje, ali se smatra delom građevinskog područja Grada Novog Sada.