Kalmici
 Porodica Kalmika | |
| Ukupna populacija | |
|---|---|
| 184.000 | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
 Rusija(Kalmikija) | |
| Jezici | |
| kalmički | |
| Religija | |
| budizam | |
| Srodne etničke grupe | |
| dauri, ojrati, mongoli, burjati |
Kalmici su zapadnomongolski narod, koji pretežno živi u autonomnoj republici Kalmikiji (Rusija) u kojoj čini apsolutnu etničku većinu od 57%. Kalmici su većim delom budističke, a manjim delom pravoslavne veroispovesti, a govore kalmičkim jezikom, koji spada u mongolske jezike.
Kalmika ukupno ima oko 161.000.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Pre svog dolaska u predele zapadne Rusije početkom 17. veka živeli su sa Mongolima čiji su deo tada bili. U Rusiju ih je 1628. godine poveo njihov vođa, „nojon“ (knez) posle razmirica sa tadašnjim vladarima mongolske države (poznate pod nazivom „Ojratska unija") tražeći pomoć od ruskog cara za razračunjavanja sa neprijateljima. U Rusiji su se Kalmici prvo pojavili u Sibiru a zatim su prodrli na Ural i Volgu.[1]
Dolazak Kalmika je ruska vlast primila sa simpatijama, nagrađujući poklonima njihove vođe, jer se nadala da će oni biti branioci južnih granica od stalnih najezdi Tatara i kavkaskih gorštaka. Ubrzo su Kalmici izgubili svoju samostalnost, a autonomija koju su imali je počela da se sužava uz stalno pojačavanje pritisaka od strane carske administracije. To je Kalmike navelo na ideju da se vrate u svoju postojbinu, Džungariju. Ta seoba je započela januara 1771. godine kada je na dug, težak i neizvestan put krenulo oko četiri petine ukupne populacije – samo je mali broj njih stigao do Džunharije. Oni koji su ostali u Rusiji živeli su na zapadnim obalama Volge. U potrazi za ispašom i vodom stalno su se selili. Njihov život se postepeno menjao: počeli su da se bave zemljoradnjom, što je dovelo do organizovanja stalnih staništa, „stanica“.
Položaj koji su u Rusiji imali bio je u izvesnoj meri položaj privilegovanih, jer ih Rusi nisu osvojili, već su sami Kalmici dobrovoljno priznali rusku vlast. Bili su zahvalni na povlasticama koje su im Rusi dali i kada su 1917. godine boljševici udarili na „Belog Cara“, zahvalni Kalmici ustadoše sa oružjem protiv boljševika.[1] U toj borbi Kalmici su izgubili oko 60 procenata svog stanovništva. I poražena vojska i civilno stanovništvo su nastojali da se što pre domognu luka, ukrcaju na brodove i napuste Rusiju. Samo je manji broj tih begunaca uspeo da se domogne brodova i izbegne zarobljavanje, oko 2200 do 3000 Kalmika oba pola i svih uzrasta. Najveći broj izbeglih je spas našao u logorima u okolini Carigrada i u samom gradu gde su se zadržali naredne 2-3 godine a zatim su se postepeno raselili po evropskim zemljama: Bugarskoj, Jugoslaviji, Čehoslovačkoj i Francuskoj. Bogato budističko nasleđe Kalmikije je uništeno 1930. Staljinovom politikom ateizacije i kolektivizacije društva. Na području Kalikije tada je izvršeno spaljivanje svih religioznih tekstova i proterivanje u Sibir monaha i budista.
Kalmici u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Prvi Kalmici izbeglice su stigli u Srbiju početkom aprila 1920. godine i bilo ih je nekoliko desetina. Druga, i najbrojnija kalmička grupacija (oko 300 izbeglica) prispela je u Srbiju krajem 1920. godine. I u naredne dve godine Kalmici su pristizali, ali u manjim grupama - u celom tom periodu od 1920. do kraja 1923. godine u Srbiju je stiglo ukupno 450-500 Kalmika. Glavnina kalmičkih izbeglica (300—400) nastanila se u Beogradu, formirajući tako najveću kalmičku koloniju u Evropi[2].
U Beogradu su se neki Kalmici nastanili na Karaburmi, Bulbulderu, oko Cvetkove pijace i na Crvenom Krstu, ali ih se većina nastanila u prigradskom selu Mali Mokri Lug. U početku su izazivali opštu radoznalost, i stanovnici Malog Mokrog Luga su ih nazvali "Kinezi". Prvih par godina nisu imali nikakvu čvršću društvenu organizaciju, te aprila 1928. godine formiraju „Kalmičku koloniju“. Za predsednika je izabran bivši pukovnih ruske vojske Abuša Aleksejev, koji će zajedno sa budističkim starešinom bakšom Mančuda Borinovim pokrenuti akciju za izgradnju budističkog hrama u Beogradu, a zatim to i dovršiti decembra 1929. godine, kada je hram i otvoren.[2]
Beogradska kolonija Kalmika je prestala da postoji 1944. godine kada su njeni članovi izbegli u Nemačku, a kasnije u SAD. Prognanicima je dopušten povratak u Kalmikiju tek 1957. nakon dolaska Hruščova na vlast.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Uvod - 1. deo: Ko su Kalmici, Pristupljeno 8. 4. 2013.
- ^ a b Uvod - dolazak Kalmika u Srbiju, Pristupljeno 8. 4. 2013.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Narod koji čini većinu stanovništva | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Veći starosjedilački narodi | |||||||||||||||
| Manji starosjedilački narodi |
| ||||||||||||||
| Doseljenički narodi | |||||||||||||||
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
