Loznica

Loznica
Loznica;
	Loznica — kolaž slika (Panorama Loznice, Crkva Pokrova Presvete Bogorodice, Vukov dom kulture, Muzej Jadra, OŠ „Anta Bogićević“, Rečica Štira, Kupatilo Kralja Petra I u Banji Koviljači)
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Mačvanski
Region	Šumadija i zapadna Srbija
Grad	Loznica
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2022.	19.515
— gustina	31,89 st./km2
Aglomeracija (2022.)	72.062
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 32′ 01″ S; 19° 13′ 25″ I / 44.53375° S; 19.22368° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	142 m
Površina	612 km2
	Loznica Loznica na karti Srbije
Ostali podaci
Gradonačelnik	Vidoje Petrović (SNS)
Poštanski broj	15300; 15301
Pozivni broj	015
Registarska oznaka	LO
Veb-sajt
	www.loznica.rs

Loznica je gradsko naselje i sedište istoimene teritorijalne jedinice u Srbiji. Pripada Mačvanskom upravnom okrugu i Šumadiji i zapadnoj Srbiji. Prema popisu iz 2022. bilo je 19.515 stanovnika, dok je na teritoriji koja pripada gradu Loznici živelo 72.062 stanovnika.^[1]

Geografski položaj

Loznica je grad na zapadu Srbije, u blizini granice sa Bosnom i Hercegovinom. Kroz grad protiče rečica Štira koja se par kilometara dalje uliva u Drinu. Loznica se nalazi na nadmorskoj visini od 142 m u podnožju planine Gučevo.

Ovaj grad je na sredini puta od Tuzle do Valjeva i blizu sredine puta od Beograda do Sarajeva. Drumom od Beograda udaljen je 145 km, 136 km od Novog Sada, 75 km od Valjeva, 53 km od Šapca i 6 km od Banje Koviljače.^[2] U izgradnji je pruga Valjevo—Loznica.

Klima

Meteorološka stanica u Loznici (44°33’ sgš 19°14’ igd) sakuplja podatke o vremenu od 1901.^[3] U Loznici vlada umereno-kontinentalna klima.

Maksimalna ikad zabeležena temperatura bila je 42,3 °C 24. jula 2007, a najniža -25,4 °C 24. januara 1963.^[3] Maksimalna količina padavina registrovana je 20. juna 1956. i iznosila je 100,7 mm. Najveća debljina snežnog pokrivača iznosila je 69 cm, 13. i 14. februara 1984.^[3]

Klima Loznica (1991–2020, ekstremi 1961–2020)
Pokazatelj \ Mesec	.Jan.	.Feb.	.Mar.	.Apr.	.Maj.	.Jun.	.Jul.	.Avg.	.Sep.	.Okt.	.Nov.	.Dec.	.God.
Apsolutni maksimum, °C (°F)	21,6 (70,9)	25,6 (78,1)	30,2 (86,4)	32,0 (89,6)	36,0 (96,8)	37,3 (99,1)	42,3 (108,1)	41,0 (105,8)	39,0 (102,2)	31,7 (89,1)	29,1 (84,4)	26,4 (79,5)	42,3 (108,1)
Maksimum, °C (°F)	5,7 (42,3)	8,4 (47,1)	13,4 (56,1)	18,6 (65,5)	23,2 (73,8)	26,8 (80,2)	28,8 (83,8)	29,2 (84,6)	24,0 (75,2)	18,9 (66)	12,6 (54,7)	6,5 (43,7)	18,0 (64,4)
Prosek, °C (°F)	1,4 (34,5)	3,2 (37,8)	7,5 (45,5)	12,4 (54,3)	17,1 (62,8)	20,9 (69,6)	22,5 (72,5)	22,2 (72)	17,2 (63)	12,3 (54,1)	7,3 (45,1)	2,5 (36,5)	12,2 (54)
Minimum, °C (°F)	−1,8 (28,8)	−0,8 (30,6)	2,6 (36,7)	6,8 (44,2)	11,4 (52,5)	15,2 (59,4)	16,5 (61,7)	16,4 (61,5)	12,1 (53,8)	7,7 (45,9)	3,6 (38,5)	−0,6 (30,9)	7,4 (45,3)
Apsolutni minimum, °C (°F)	−25,4 (−13,7)	−20,6 (−5,1)	−15,5 (4,1)	−5,4 (22,3)	−0,7 (30,7)	4,1 (39,4)	7,7 (45,9)	5,0 (41)	−0,1 (31,8)	−4,6 (23,7)	−13,4 (7,9)	−17,6 (0,3)	−25,4 (−13,7)
Količina padavina, mm (in)	63,0 (2,48)	54,5 (2,146)	65,0 (2,559)	63,4 (2,496)	90,9 (3,579)	107,2 (4,22)	80,4 (3,165)	69,9 (2,752)	71,2 (2,803)	74,1 (2,917)	68,8 (2,709)	71,7 (2,823)	880,1 (34,65)
Dani sa padavinama (≥ 0.1 mm)	14,1	12,8	12,2	12,8	14,0	13,2	10,9	8,6	10,8	11,0	12,2	13,8	146,4
Dani sa snegom	7,7	6,6	3,7	0,7	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,1	2,5	5,8	27,1
Relativna vlažnost, %	82,9	77,1	69,7	67,8	69,3	69,7	68,1	69,0	74,5	79,2	81,6	83,5	74,4
Sunčani sati — mesečni prosek	65,0	90,8	148,3	184,8	227,4	254,3	295,9	283,0	194,7	147,7	84,8	54,4	2.031,1
Izvor: Republički hidrometeorološki zavod Srbije^[4]^[5]

Istorija

O naseljenosti ovog kraja, još od praistorije, svedoče mnogi arheološki nalazi. Od oko 900. do 300. godine stare ere, ovu oblast naseljavali su Iliri. Najstarije naselje Ad Drinum potiče iz rimskog doba.

Naselje na mestu današnje Loznice prvi put se pominje u povelji kralja Milutina s početka 14. veka, a kao palanka već 1717. godine. Ime je verovatno došlo od reči lozica zbog velikog broja vinograda.

U vreme Prvog srpskog ustanka u Loznici je bio vojvoda Anta Bogićević koji je vodio Boj na Loznici, što je opevao Filip Višnjić. Ovde je bila Opsada Loznice (1813). Kao grad naselje Loznica formiralo se 1834. godine, godinu dana posle pripajanja Kneževini Srbiji. Pored muške osnovne škole koja s prekidima radi od 1795. godine, 1858. godine dobija i žensku, a nepotpunu Gimnaziju 1871. godine. Već 1888. godine Loznica ima novčani zavod, štedionicu, sud, bolnicu.

Tokom Prvog svetskog rata, od 16. do 20. avgusta 1914. nadomak Loznice je vođena Cerska bitka, u kojoj je srpska vojska porazila austrougarsku. Druga bitka u ovom kraju u Prvom svetskom ratu kraju bila bitka na Mačkovom kamenu, od 18. do 23. septembra 1914. Kolubarska bitka, treća bitka u ovom kraju je započela austrougarskom ofanzivom 6. oktobra 1914. opštim napadom na Drugu armiju koja je držala položaje u donjem Jadru i Mačvi. U bitkama na Gučevu i Drini posle velikih gubitaka srpska vojska se povukla na Kolubaru. Loznica je oslobođena 2. novembra 1918. godine.

Stvaranjem Kraljevina SHS iz osnova se promenio položaj Jadra. Od pograničnog kraja postao je srez duboko u unutrašnjosti nove države. Miran život stanovnika Loznice prekinuo je Drugi svetski rat. Četnici su oslobodili Loznicu 31. avgusta 1941. Okupator je ponovo zauzeo Loznicu, a oktobra 1941. u Dragincu su u znak odmazde streljali 2.960 ljudi, žena i dece. Loznica je oslobođena 23. septembra 1944. godine. Posle oslobođenja 1944. godine Loznica je imala oko 3.000 stanovnika. Prema poslednjem popisu iz 1991. godine u lozničkoj opštini je u 54 naseljena mesta živelo 87.658 stanovnika. Sam grad te godine imao je 18.826 stanovnika, a sa prigradskim naseljima Klupcima, Krajišnicima i Lozničkim Poljem nepune 34.000. Loznica je za vreme proteklih ratova na prostoru bivše Jugoslavije bila tranzitna stanica i utočište izbeglim i unesrećenim ljudima. Negde oko 70.000 ljudi je prošlo kroz ovaj grad, veliki broj njih je dobio pomoć i zbrinut. I danas oko 15.000 izbeglih i raseljenih lica živi na području opštine Loznica.

Demografija

U naselju Loznica živi 15.855 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,3 godina (37,3 kod muškaraca i 39,3 kod žena). U naselju ima 6.666 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,98.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Demografija^[6]
Godina	Stanovnika
1948.	3.226
1953.	5.031
1961.	10.411
1971.	13.871
1981.	17.790
1991.	18.845	18.523
2002.	19.863	20.419
2011.	19.212
2022.	19.515

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[7]

Srbi	18.785	94,57%
Muslimani	391	1,96%
Jugosloveni	136	0,68%
Crnogorci	57	0,28%
Hrvati	40	0,20%
Romi	28	0,14%
Makedonci	24	0,12%
Slovenci	13	0,06%
Nemci	6	0,03%
Ukrajinci	4	0,02%
Slovaci	4	0,02%
Rusi	4	0,02%
Rumuni	2	0,01%
Mađari	2	0,01%
Bugari	2	0,01%
Česi	1	0,00%
nepoznato	176	0,88%

Stanovništvo prema polu i starosti^[8]


	m	ž
?	50	68
80+	62	110
75—79	154	251
70—74	364	455
65—69	533	615
60—64	430	589
55—59	478	494
50—54	776	898
45—49	850	962
40—44	696	896
35—39	542	702
30—34	566	605
25—29	774	752
20—24	771	806
15—19	731	776
10—14	618	604
5—9	501	520
0—4	464	400
Prosek :	37,3	39,3

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	996	1.512	3.341	4.412	5.615	5.958	6.666

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	1.177	1.521	1.433	1.732	518	223	42	9	5	6	2,98

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	7.777	2.338	4.907	288	200	44
Ženski	8.979	2.101	5.043	1.205	563	67
UKUPNO	16.756	4.439	9.950	1.493	763	111

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	3.490	112	1	20	1.000
Ženski	3.122	74	0	13	639
UKUPNO	6.612	186	1	33	1.639
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	201	269	482	77	195
Ženski	44	89	610	103	88
UKUPNO	245	358	1.092	180	283
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	43	140	223	161	144
Ženski	84	112	142	362	496
UKUPNO	127	252	365	523	640
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	119	0	0	303
Ženski	105	0	0	161
UKUPNO	224	0	0	464

Privreda

Najveća loznička fabrika je bila „HI viskoza Loznica“ koja je osnovana 1957, zapošljavala je preko 10.000 radnika u vreme kada je grad imao 18.000 stanovnika. Proizvodnjom traktorskih prikolica prvenstveno, bavila se fabrika „FAK Loznica“ a tekstilnom proizvodnjom „Moda“.

Italijanski proizvođač „Golden Lady“ u Loznici proizvodi ženske čarape namenjene izvozu na tržište zemalja Evropske unije. Trenutno zapošljava oko 1000 radnika.

Takođe Adient Automative je treća po redu osnovana fabrika u Republici Srbiji, koja svoju delatnost obavlja na teritoriji opštine Loznica. Ova kompanija broji 1000 zaposlenih, u planu je da se ovaj broj uskoro utrostruči.

Takođe u Loznici se nalazi kineska kompanija "minth". Zauzima 25 hektara površine i jedna je od najvećih investicija u celoj Srbiji vredna 150 miliona evra.

Kultura

Svedoci prošlih vremena su crkva Pokrova Presvete Bogorodice, manastir Tronoša, manastir Čokešina, spomen kosturnica na Ceru, u Tekerišu, spomen kosturnica na Gučevu, spomenik i kosturnica u Dragincu, kao i etno-selo Tršić.

Postoji narodna epska pesma „Boj na Loznici“. Središnja ličnost ove pesme je loznički Vojvoda iz Prvog srpskog ustanka Anta Bogićević. Njegov grob se nalazi uz staru lozničku crkvu.

Loznica je rodno mesto Jovana Cvijića.

Rodno je mesto Miće Popovića, a u gradu postoji istoimena galerija. U Tršiću, nedaleko od Loznice je rođen Vuk Stefanović Karadžić, a blizu je i manastir Tronoša, mesto ranog Vukovog školovanja.

Osnovna kulturna manifestacija opštine Loznica predstavlja tradicionalni Vukov sabor u Tršiću. Sabor se održava svake godine u septembru, u nedelju pred Malu Gospojinu (21. septembra) u znak sećanja na Vuka Karadžića — velikana srpske kulture. To je jedna od najvećih manifestacija u Srbiji (okuplja od 20.000 do 30.000 posetilaca).

U opštini Loznica nalazi se 15 osnovnih škola sa izdvojenim odeljenjima i 4 srednje škole. U osnovnim školama obrazuje se oko 9.000 osnovaca, a u srednjim oko 4.500 srednjoškolaca.

Lokalni muzej - „Muzej Jadra“ je osnovan 1987. godine u zgradi stare apoteke.

Tu je i Dom kulture „Vuk Karadžić“, u čijem sastavu je „Galerija Mina Karadžić“.

Spomenik Jovanu Cvijiću
Spomenik Vladi Zečeviću
Spomenik Vuku Karadžiću
Spomenik Filipu Višnjiću

Sport

Loznica je grad sporta. Brojni sportski klubovi i postignuti rezultati, kao i veliki broj takmičenja to i potvrđuje. Najznačajniji sportski klubovi su:

Fudbal: FK Loznica; FK Polet - Loznica, FK Gučevo - Banja Koviljača, FK Podrinje - Lozničko Polje, FK "Cer" - Jadranska Lešnica FK Sloga - Straža; FK Mladost - Donji Dobrić; FK Borac - Kozjak; FK Mladost - Brezjak; FK Antimon - Zajača; FK Radnički - Stobeks - Klupci; FK Borac - Lešnica; FK Jadar - Stupnica; FK Jelav, FK Jadar - G. Dobrić, FK Sinđelić - Lipnica, FK Luk - Voćnjak, FK TE Gučevo - Trbušnica, FK Prva Iskra - Runjani, FK Sloga - Lipnički Šor, FK Studenac - G. Kovinjača, FK Sloga - Korenita
Streljaštvo: SOKOLOVI - Loznica.
Košarka: KK Loznica; ŽKK Loznica.
Rukomet: MRK Loznica; ŽRK Loznica - grad; RK Gučevo.
Odbojka: OK Loznica; ŽOK Proleter - Loznica.
Karate: Loznica;FK Gučevo Banja Koviljača; Jadar - Draginac.
Šah: Loznica; Sloga - Lipnički Šor; Klupci - 75 - Loznica.
Boks: BK Loznica; Kik-boks klub - Lešnica; Tekvondo klub - Loznica; Nindžucu klub - Loznica.
Paraglajding klub: Skaj - Loznica.
Planinarsko društvo: Gučevo - Loznica.
Biciklistički klub: Loznica.
Kuglaški klub: Loznica.
Karting klub: Loznica.
Klub odgajivača golubova pismonoša: Drina - Loznica.
AMSK Spedling: Loznica.
Ragbi klub Loznica

Partnerski gradovi

Plock, Poljska

Počasni građani

Mića Popović (1989)^{[traži se izvor]}
Vladimir Putin^[9] (2009)

Poznate ličnosti

Sinan Sakić (1956-2018), legendarni pop-folk pevač.
Dragan Kojić Keba (1960), pevač pop-folk muzike.
Ivan Milinković (1962) pevač, bivši solista grupe „Legende“
Nemanja Maksimović (1995), srpski fudbalski reprezentativac.
Vladimir Stojković (1983), srpski fudbalski golman.
Nemanja Miletić (1991), srpski fudbaler.
Jovan Cvijić (1865—1927), naučnik.
Mića Popović (1923-1996), umetnik.
Vuk Karadžić (1787-1864), filolog.
Antonije Bogićević (1758-1813), vojvoda iz Prvog srpskog ustanka.
Momčilo Gavrić (1906-1993), najmlađi podoficir na svetu u toku Prvog svetskog rata
Marko Janjić (1982), pozorišni, i televizijski glumac.
Aleksandar Gligorić (1973), televizijski, i serijski glumac.
Dragan Mićanović (1970), filmski i pozorišni glumac.
Zejna Murkić (1986), pevačica, bivši učesnik grupe „Luna“
Vladimir Kolarić, srpski prozni i dramski pisac, teoretičar umetnosti i kulture i prevodilac