Geografija Nemačke

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Geografija Nemačke
KontinentEvropa
RegionSrednja Evropa
Koordinate51° 10′ N 10° 27′ E / 51.167° S; 10.450° I / 51.167; 10.450
Površina356.051 km² (63.)
 — kopno %
 — voda %
Dužina obale2.389 km
GraniceKopnene granice: 3.876 km
 Austrija 817 km
 Češka 817 km
 Poljska 469 km
 Danska 68 km
 Holandija 576 km
 Belgija 204 km
 Luksemburg 136 km
 Francuska 455 km
  Švajcarska 333 km
Najviša tačkaCugšpice
2.962 m
Najniža tačkaNojendorf-Zahsenbande
5 m
Najduža rekaDunav
Najveće jezeroBodensko jezero

Nemačka je država centralne (srednje) Evrope, koja se prostire od Alpa na jugu, preko centralnoevropske nizije, sve do Severnog i Baltičkog mora na severu. Nemačka je na drugom mestu po broju stanovnika u Evropi (posle Rusije), a osma (ako za Dansku računamo Grenland i Farska ostrva) po površini.

Površina i granice[uredi | uredi izvor]

Teritorija Nemačke pokriva prostor od 356.051 km kvadratnih kilometara, što je čini 63. najvećom zemljom na svetu. Granice Nemačke su ukupne dužine 3.876 km, od čega sa Danskom (dužine 68 km), na severoistoku sa Poljskom (469 km), na istoku sa Češkom (817 km), na jugoistoku sa Austrijom (817 km; bez granice u bodenskom jezeru), na jugu sa Švajcarskom (333 km; sa granicama eksklave Busingen, ali bez granice u gornjem jezeru Bodenskog jezera), na jugozapadu sa Francuskom (455 km), na zapadu sa Luksemburgom (136 km) i sa Belgijom (204 km; od toga 47 km sa obe strane Venbana) i na severozapadu sa Holandijom (576 km; bez Dollarta i granica na periferiji Emsa). Ne postoji međunarodno priznata granica za Bodensko jezero. Nesporno je da je suverenitet do dubine jezera od 25 m jasno dodeljen priobalnim državama. Prema austrijskom gledištu, preostalo područje jezera je zajednička teritorija, a prema švajcarskom, podleže stvarnoj podeli po principu ekvidistance. Savezna Republika Nemačka nije se obavezala na zvaničan stav. Ono što treba reći jeste što nema nijedne granične prelaze ni sa jednom granicom, jer su i Nemačka i sve granice u Šengen zoni.

Dužina kopnenih granica Nemačke (uključujući i reke)
Država Dužina
Austrija 817 km (bez Bodenskog jezera)
Švajcarska 333 km (bez Bodenskog jezera)
Francuska 455 km
Luksemburg 136 km
Belgija 204 km
Holandija 576 km
Danska 68 km
Poljska 469 km
Češka 817 km
Ukupno 3.876 km

Ekstremne tačke[uredi | uredi izvor]

Nemačka se proteže od planinskog venca Alpi (najviša tačka Cugšpice, 2.962 m) na jugu, do obala Severnog i Baltičkog mora na severu. Šumsko pobrđe srednje Nemačke i nizijska severna Nemačka (najniža tačka je Nojendorf-Zahsenbande, na 3,54 m ispod nivoa mora) ispresijecani su velikim rijekama kao što su Rajna, Dunav i Elba. Nemački alpski glečeri su izloženi deglacijaciji. Značajne prirodne resurse čini gvožđe, ugalj, potaša, debla, lignit, uranijum, bakar, zemni gas, so, nikl, obradivo zemljište i voda.[1]

Ekstremne tačke Nemačke
Tačka Ime Deo Oblast Napomena
Najsevernija List Zilt Šlesvig-Holštajn 55° 03′ N 8° 24′ E / 55.050° S; 8.400° I / 55.050; 8.400
Najjužnija* Oberstdorf Alpi Bavarska 47° 16′ N 10° 10′ E / 47.267° S; 10.167° I / 47.267; 10.167
Najistočnija Najseaue Lužička Nisa Saksonija 51° 16′ N 15° 02′ E / 51.267° S; 15.033° I / 51.267; 15.033
Najzapadnija Zelfkant Rurska oblast Severna-Rajna Vestfalija 51° 03′ N 05° 51′ E / 51.050° S; 5.850° I / 51.050; 5.850
Najviša Cugšpice Alpi Bavarska 2.962 m nadmorske visine,

47° 25′ N 10° 59′ E / 47.417° S; 10.983° I / 47.417; 10.983

Najniža Nojendorf-Zahsenbande Laba Šlesvig-Holštajn 5 m nadmorske visine, 53° 57′ N 09° 19′ E / 53.950° S; 9.317° I / 53.950; 9.317

Fizička geografija[uredi | uredi izvor]

Reljef[uredi | uredi izvor]

U fizičkogeografskom pogledu, a prevashodno zahvaljujući morfološkim faktorima, Nemačka ima izgled „tri stepenice” koje se postepeno spuštaju idući od juga ka severu. U tom rasporedu jedino se meridijanska regija Porajnja izdvaja kao zasebna celina, kako u hidrografskom i reljefnom, tako i u privrednom pogledu.

Najznačajnija reka Nemačke je Rajna, a slivu Severnog mora pripadaju još i Laba i Vezer. Na Labi se nalazi i najveća nemačka luka Hamburg, dok je najznačajnija luka na Vezeru Bremen. Najveća reka u slivu Baltičkog mora je Odra. Najveća reka u južnom delu zemlje je Dunav koji je u Nemačkoj plovan nizvodno od Ulma. U severnom delu zemlje nalazi se veći broj relativno manjih jezera ledničkog porekla.

Pedološki pokrov predstavljen je podzolima skromnijeg boniteta, a nešto plodnije tlo je u severnim dijelovima i u podnožjima srednjonjemačkih planina. Na granici nizijskog i planinskog pojasa nalazi se uska zona lesa na osnovu kog su se razvila i nešto kvalitetnija i humusom bogatija zemljišta. Najplodnije tlo nalazi se u dolinama Rajne i Dunava i formirano je zahvaljujući aluvijalnim nanosima.

Geografske regije[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Prirodne regije Njemačke

Nemačka je podijeljena na 4 geografske regije:[2]

  • Severnonemačka nizija;
  • Masivi i kotline srednje Nemačke;
  • Subalpska i alpska regija;
  • Porajnje.

Severnonemačka nizija[uredi | uredi izvor]

Severnonemačka nizija predstavlja nisko, dosta zamočvareno i peskovito područje prekriveno sedimentima glacijalnog porekla. To nizijske područje predstavlja dio kontinuiranih nizija Evroazije koje se protežu od Rusije do Nizozemlja. Reke jako dreniraju ovo područje i odnose vodu ka Baltičkom moru na severu (Odra) i Severnom moru (Laba i Vezer) na sjeverozapadu. Reke teku duž čela nekadašnjih lednika širokim pradolinama. Depresije između morenskih bedema ispunjene su močvarama i jezerima, a neke su iskorištene i za kanale kojima su povezane doline velikih nemačkih rijeka. Regija je reljefno dosta jednolična. Područje uz Baltik bilo je znatno duže pod uticajima glacijalnog procesa dok su oblasti zapadno od Labe bile zahvaćene samo starijom glacijacijom. Južno od nizija nalazi se lesna zona Berde koja predstavlja prelaznu oblast između glacijalne nizije na severu i starih masiva srednje Nemačke na jugu.

U okviru ove geografske regije nalaze se istorijsko-geografske podregije Šlezvig-Holštajn, Meklenburg, Donja Saksonija i Brandenburg.[2] Područje Šlezvig-Holštajna nalazi se na krajnjem severu zemlje i samim tim je najduže bilo izloženo glacijalnim procesima i tu su lednički tragovi najizraženiji. Izraziti su morenski bedemi koji se smenjuju s vlažnim depresijama u kojima su se očuvala brojna manja glacijalna jezera. Regija izlazi na Baltičku obalu koju zatvaraju nizovi literalnih kordona koji onemogućavaju pristup većih brodova. Najvažnije luke ovog dela zemlje su Kil i Libek koji su smešteni u istoimenim zalivima. Meklenburg predstavlja produžetak nizijskog zemljišta ka istoku i fizionomijom ovog dela dominiraju morene i lednička jezera. Najveća jezera su Miric, površine 110 km² i Šverinsko.[3] Donja Saksonija se prostire zapadno od Labe, dok je istočno Brandenburg. Obje regije se nalaze u zoni starije glacijacije i samim tim glacijalni oblici reljefa ovdje su znatno rijeđi.

Na prelazu između Severnonemačke nizije i Masiva i kotlina srednje Nemačke nalazi se oblast Berde, najplodniji deo Nemačke. Ovu oblast presijeca plovni Srednjonemački kanal (Miteland).

Masivi i kotline srednje Nemačke[uredi | uredi izvor]

Masivi i kotline srednje Nemačke nalaze se u centralnom delu zemlje, između Severnonjemačke nizije na severu i alpskog područja na jugu. Geološki pripadaju prostranoj zoni Hercinida (variscijški lu) između kojih su spuštene duboke kotline. Masivi se međusobno razlikuju po svom obliku i nadmorskoj visini. Na zapadu se nalazi Rajnski kristalasti masiv koga presijeca rijeka Rajna, u centralnom dijelu je masiv Harc koji se izdiže iznad nizije prekrivene fluvio-glacijalnim sedimentima. Na jugozapadu je Švarcvald. Tri glavna planinska lanca u Hesenu su Vestervald (672 m), Ren (950 m) i Fogelsberg (774 m), a na njih se dalje na istoku nastavljaju Tirinška šuma (982 m) i Franačka šuma, te dalje planine u pograničnom području sa Češkom, Rudne planine i Češka šuma. Sjevernije se nalaze usamljene ostrvske planine, Rothar (841 m) i Harc (1.142 m).[4] Između Tirinške i Franačke šume i Harca nalazi se Tirinška zavala longitudinalno omeđena dvjema tektonskim linijama. Istočno od Tiringije i južnije od zone Berda nalazi se Saksonija čijim reljefom dominiraju Češko-njemačke rudne planine izgrađene od starih stijena hercinške orogeneze. U basenu između Švarcvalda i Švapske Jure (oko 800 m) nalazi se pokrajina Baden-Virtemberg.

Subalpska i alpska regija[uredi | uredi izvor]

Subalpsko i alpsko područje prostire se istočno od Virtemberga, odnosno južno od Dunava. Duž granice s Austrijom izdižu se venci krečnjačkih Predalpa koji dostižu visine i do 3.000 m i to je alpski deo Nemačke (subalpska zona se u najvećoj meri izjednačava s teritorijom Bavarske). Najviši vrh nemačkih Alpa, a samim tim i cele Nemačke, je Cugšpice s nadmorskom visinom od 2.963 metra. Nemačke Alpe su izgrađene od mezozojskih krečnjaka i ispresijecani su brojnim manjim transverzalnim dolinama čijim dnom protiču veći i manji vodotoci (najvažnije su pritoke Dunava Leh, Izar, In). Ovo je turistički najrazvijeniji deo Nemačke i tu se nalazi i poznati zimski centar Garmiš-Partenkirhen.

Bavarska visoravan nalazi se u severnom delu regije i prostire se od sjeverna alpske podgorine do Dunava. Dunav kroz Nemačku teče dužinom od 362 km[5] i njegova dolina je u tom području izgrađena od krečnjačkih i kristalastih stijena (nemačku teritoriju napušta kod grada Pasaua). Bavarska visoravan je izgrađena od morenskih nanosa nanesenih putem lednika koji su se kretali sa Alpa. Prosječne nadmorske visine visoravni kreću se od 600 do 900 m. Visoravan presijecaju brojne rijeke koje dolaze sa Alpa, a brojna su i manja lednička jezera.

Porajnje[uredi | uredi izvor]

Porajnje ili Rajnsko-vestfalska oblast nalazi se u zapadnom delu zemlje i njegovim pejzažom dominira dolina reke Rajne. Ova regija se dalje dijeli na 6 podregija — Gornjorajnska dolina, Sarski basen, Srednjorajnska dolina, Kelnski basen, Rurski basen i Minsterski basen (Vestfalija).

Gornjorajnska dolina predstavlja tektonski spušteni rov koji je u geološkoj prošlosti bio ujezerena površina, sve dok se Rajna sutjeskama nije probila kroz stare kristalaste stene i jezersku vodu „odvela” ka Severnom moru. Sama dolina je poligenetskog porekla, na šta ukazuju tektonske linije ispod Vogeza na zapadu i Švarcvalda na istoku, gdje je formiran tektonski rov (graben). Između dolina Rajne i Mozela nalazi se Sarski basen, površine oko 2.500 km², područje sa izvanredno velikim zalihama kamenog uglja. Srednjorajnska dolina obuhvata suženi, klisurasti, dio doline Rajne nastao probijanjem rijeke između starih kristalastih masiva Hinsrika na zapadu i Taurusa na istoku, te severnije između Ajfela na zapadu i Vestervalda sa Zauerlandom na istoku. Najuža sutjeska je Lorelaj koja se uzdiže 132 metra iznad nivoa rijeke. Važnije reke u ovom području su još i Mozel i Lan koje su ulivaju u Rajnu kod Koblenca. Region je poznat po brojnim termalnim izvorima. Kelnski basen se nalazi sjevernije po izlasku Rajne iz klisurastog dijela korita i formiran je od fluvijalnih i fluvioglacijalnih sedimenata. Na obodu basena su lesne terase, dok su viši dijelovi pod šumama. Zapadno od Rajne je Rurski basen koji se pruža u dužini od oko 140 km (u smeru zapad-istok) na površini od oko 5.000 km².[6] Rur predstavlja industrijsko srce Nemačke. Rurski basen se na severoistoku produžuje u Minsterski basen koji povezuje dolinu Rajne sa Donjom Saksonijom.

Klima[uredi | uredi izvor]

Najveći deo Nemačke ima umerenu sezonsku klimu u kojoj preovlađuju vlažni vetrovi. Zemlja se nalazi između okeanske zapadnoevropske i kontinentalne istočnoevropske klime. Klimu ublažava Severnoatlantska struja, severni krak Golfske struje. Ova topla morska struja utiče na područja koja izlaze na Severno more; posljedično, klima na severozapadu i zapadu je okeanska. Godišnji prosek padavina u Nemačkoj je 789 mm; ne postoji dosljedna sušna sezona. Zime su hladne, a leta topla; temperature mogu preći 30 °C.[7] Na istoku je klima više kontinentalna: zime mogu biti veoma hladne, a ljeta veoma topla; mogu se javiti duži sušni periodi. Srednja i južna Nemačka su prelazne oblasti, u kojima se razlikuju umerena okeanska ili kontinentalna klima. Pored morske i kontinentalne klime koje preovlađuju u najvećem delu zemlje, oblast Alpi na krajnjem jugu i — u manjoj meri — neke oblasti pobrđa srednje Nemačke mogu imati planinsku klimu, s niskim temperaturama i većom količinom padavina.[7]

Biodiverzitet[uredi | uredi izvor]

Teritorija Nemačke se može podijeliti na dva ekoregiona: evropsko-sredozemne planinske mešovite šume i severnoistočni-atlantski pomorski grebeni.[8] Većinu Nemačke je 2008. godine pokrivalo obradivo zemljište (34%) ili šume / šumoviti kraj (30,1%); samo 13,4% površine činili su stalni pašnjaci, a 11,8% bilo je pokriveno naseljima ili ulicama.[9]

Suri orao, zaštićena ptica-grabljivica

Biljke i životinje koje žive na teritoriji Nemačke uobičajene su za srednju Evropu. Bukve, hrastovi i drugo listopadno drveće čini jednu trećinu šuma; površine pod četinarima se povećavaju pošumljavanjem. Smrča i jela preovlađuju u višim planinama, dok se bor i ariš nalaze na pjeskovitom tlu. Ima mnogo vrsta paprati, cveća, gljiva i mahovina. Od divljih životinja na teritoriji Nemačke staništa su našli crveni jelen, divlja svinja, muflon, lisica, jazavac, zec i mali broj dabrova.[10] Plavi njivski različak jedan je od nemačkih nacionalnih simbola.[11]

U Nemačkoj postoji 16 nacionalnih parkova, među kojima su: Jazmund, Zapadnopomeranijska laguna, Miric, Vadensko more, Harc, Hajnrih, Švarcvald, Saksonska Švajcarska, Bavarska šuma i Berhtesgaden. Pored nacionalnih parkova, postoji još 15 rezervata biosfere i 98 parkova prirode. U Njemačkoj radi više od 400 registrovanih zooloških vrtova, što je najveći broj u jednoj zemlji.[12] Berlinski zoološki vrt, otvoren 1844. godine, najstariji je zoološki vrt u Nemačkoj i predstavlja najsveobuhvatniju zbirku životinjskih vrsta na svetu.

Društvena geografija[uredi | uredi izvor]

Privreda[uredi | uredi izvor]

Mercedes-Benz S 580 AMG Line. Nemačka ima veliku automobilsku industriju i treći je izvoznik dobara na svetu[13]

Nemačka ima socijalnu tržišnu privredu s veoma kvalifikovanom radnom snagom, velikim kapitalom, niskim nivoom korupcije[14] i visokim stepenom inovacija.[15] Treća na svetu po količini izvezene robe i ima najveću nacionalnu privredu u Evropi koja je četvrta na svetu po nominalnom BDP[16] i pedeset prva po PKM.[17]

Servisni sektor doprinosi sa oko 71% ukupnog BDP (uključujući informacione tehnologije), industrija sa 28% i poljoprivreda sa 1%.[18] Stopa nezaposlenosti prema podacima Eurostata u januaru 2015. godine iznosila je 4,7%, što je najniža stopa među svim državama članicama Evropske unije.[19] Nemačka ima najnižu stopu nezaposlenih mladih među svim državama članicama Evropske unije koja iznosi 7,1%.[19] Prema Organizaciji za ekonomsku saradnju i razvoj Nemačka ima jednu od najviših radnih produktivnosti na svetu.[20]

Frankfurt na Majni je vodeće poslovno središte u Evropi i sedište Evropske centralne banke

Nemačka je deo Evropskog jedinstvenog tržišta koje čini više od 508 miliona potrošača. Nekoliko domaćih komercijalnih politika određuje se sporazumima između članica Evropske unije i zakonodavstvom EU. Nemačka je uvela zajedničku evropsku valutu, evro 2002. godine.[21][22] Članica je Evrozone koju predstavlja oko 338 miliona građana. Monetarnu politiku Evrozone postavlja Evropska centralna banka, sa sjedištem u Frankfurtu na Majni, finansijskom središtu kontinentalne Evrope.

Kao dom savremenih automobila, automobilska industrija u Nemačkoj smatra se jednom od najkonkurentnijih i inovativnijih na svetu[23] i četvrta je najveća po proizvodnji.[24] Deset najvećih izvoznih dobara Nemačke su vozila, strojevi, hemikalije, električni proizvodi, električna oprema, farmaceutski proizvodi, transportna oprema, osnovni metali, prehrambeni proizvodi i guma i plastika.[25] Nemačka je treći po veličini izvoznik oružja na svetu.[26]

Preduzeća[uredi | uredi izvor]

Od 500 najvećih svjetskih preduzeća koje se kotiraju na berzi Fortune Global 500 na osnovu prihoda u 2014. godine, sa sedištem u Nemačkoj nalazi se 28 preduzeća. Trideset preduzeća sa sjedištem u Nemačkoj nalazi se na DAX, njemačkom berzovnom indeksu. Poznati međunarodni brendovi su BMW, Mercedes-Benc, Audi, Porše, Folksvagen, SAP-SE, Simens, Alijanc, Adidas, Nemačke železnice, Dojče bank i Boš.[27]

Nemačka je poznata po velikom broju specijalizovanih malih i srednjih preduzeća, što je poznato kao srednja klasa model. Oko 1.000 ovih preduzeća su vodeća na globalnom tržištu u svom elementu i označeni su kao skriveni šampioni.[28] Berlin se razvio uspešno u kosmopolitsko središte za start-ap preduzeća i postao vodeće mesto za firme u Evropskoj uniji koje se finansiraju iz preduzetničkog kapitala.[29]

Spisak najvećih nemačkih preduzeća po prihodima 2018. godine:[30]

Nemačka je deo monetarne unije, evrozone (tamnoplava) i Evropskog jedinstvenog tržišta
Rang Ime Sedište Prihod

(mild. €)

Profit

(mild. €)

Zaposleni

(svet)

01. Folksvagen Volfsburg 236 13,9 664.500
02. Mercedes-Benc Štutgart 167 11,1 298.700
03. Švarc grupa Nekarsulm 113 ? 458.000
04. BMW Minhen 104 7,1 134.700
05. Lidl Nekarsulm 89 ? 160.100
06. Simens Berlin, Minhen 83 6,1 379.000
07. Dojče telekom Bon 81 ? 216.000
08. Robert Boš Štutgart 79 5,3 410.000
09. Uniper Diseldorf 66 863 12.000
010. Nemačka pošta Bon 63 4,1 546.900
012. BASF Ludvigshafen 63 6,4 122.400
021. Metro Diseldorf 37 1,4 146.300
026. E.ON Esen 30 3,0 43.300
0- Alijanc Minhen 131 11,5[31] 142.000

Politička geografija[uredi | uredi izvor]

Država Gl. grad Površina (km²) Stanovništvo[32] Nominalni BDP u milijardama € (2015)[33] Nominalni BDP po glavni st. u € (2015)[33] Nominalni BDP po glavni st. u $ (2015)[34]
Baden-Virtemberg Štutgart 35.752 10.879.618 461 42.800 47.500
Bavarska Minhen 70.549 12.843.514 550 43.100 47.900
Berlin Berlin 892 3.520.031 125 35.700 39.700
Brandenburg Potsdam 29.477 2.484.826 66 26.500 29.500
Bremen Bremen 404 671.489 32 47.600 52.900
Hamburg Hamburg 755 1.787.408 110 61.800 68.800
Hesen Visbaden 21.115 6.176.172 264 43.100 47.900
Meklenburg-Zapadna Pomeranija Šverin 23.174 1.612.362 40 25.000 27.700
Donja Saksonija Hanover 47.618 7.926.599 259 32.900 36.600
Severna Rajna-Vestfalija Diseldorf 34.043 17.865.516 646 36.500 40.500
Rajna-Palatinat Majnc 19.847 4.052.803 132 32.800 36.400
Sarland Sarbriken 2.569 995.597 35 35.400 39.300
Saksonija Drezden 18.416 4.084.851 113 27.800 30.900
Saksonija-Anhalt Magdeburg 20.445 2.245.470 57 25.200 27.800
Šlezvig-Holštajn Kil 15.763 2.858.714 86 31.200 34.700
Tiringija Erfurt 16.172 2.170.714 57 26.400 29.300
Nemačka Berlin 357.376 82.175.684 3025 37.100 41.200

Urbanizacija[uredi | uredi izvor]

Nemačka ima ukupno 2.060 mesta i gradova (januar 2017). Postoji 11 zvanično priznatih metropolitanskih regiona u Nemačkoj. Kao regiopole identifikuju se 34 grada. Najveća konurbacija je region Rajna-Rur (11,7 miliona stanovnika 2008. godine) koji čine Diseldorf (glavni grad Severne Rajne-Vestfalije), Keln, Bon, Dortmund, Esen, Duizburg i Bohum.[35]

 
Najveći gradovi u Njemačkoj
Izvor: Statistički uredi Njemačke (31. decembar 2018)
№ Grad Teritorija Populacija № Grad Teritorija Populacija
Berlin
Berlin
Hamburg
Hamburg 		1. Berlin Berlin 3.644.826 11. Bremen Bremen 569.352 Minhen
Minhen
Keln
Keln
2. Hamburg Hamburg 1.841.179 12. Drezden Saksonija 554.649
3. Minhen Bavarska 1.471.508 13. Hanover Donja Saksonija 538.068
4. Keln Sjeverna Rajna-Vestfalija 1.085.664 14. Nirnberg Bavarska 518.365
5. Frankfurt na Majni Hesen 753.056 15. Duizburg Sjeverna Rajna-Vestfalija 498.590
6. Štutgart Baden-Virtemberg 634.830 16. Bohum Sjeverna Rajna-Vestfalija 364.628
7. Diseldorf Sjeverna Rajna-Vestfalija 619.294 17. Vupertal Sjeverna Rajna-Vestfalija 354.382
8. Lajpcig Saksonija 587.857 18. Bilefeld Sjeverna Rajna-Vestfalija 333.786
9. Dortmund Sjeverna Rajna-Vestfalija 587.010 19. Bon Sjeverna Rajna-Vestfalija 327.258
10. Esen Sjeverna Rajna-Vestfalija 583.109 20. Minster Sjeverna Rajna-Vestfalija 314.319

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Germany”. CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 11. 02. 2016. g. Pristupljeno 9. 11. 2017. 
  2. ^ a b Davidović 2004, str. 265.
  3. ^ Davidović 2004, str. 266.
  4. ^ Davidović 2004, str. 275.
  5. ^ Davidović 2004, str. 276.
  6. ^ Davidović 2004, str. 282.
  7. ^ a b „Climate in Germany”. GermanCulture. Pristupljeno 26. 3. 2011. 
  8. ^ „Terrestrial Ecoregions”. WWF. Arhivirano iz originala 29. 7. 2016. g. Pristupljeno 19. 3. 2011. 
  9. ^ Strohm, Kathrin (2010). „Arable farming in Germany” (PDF). Agri benchmark. Pristupljeno 14. 4. 2011. 
  10. ^ Bekker 2005, str. 14.
  11. ^ Cleene & Lejeune 2002, The Cornflower was once the floral emblem of Germany (hence the German common name Kaiserblume)..
  12. ^ „Zoo Facts”. Zoos and Aquariums of America. Arhivirano iz originala 7. 10. 2003. g. Pristupljeno 16. 4. 2011. 
  13. ^ „Country Comparison: Exports”. The World Factbook. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 19. 08. 2016. g. Pristupljeno 10. 11. 2012. 
  14. ^ „CPI 2009 table”. Transparency International. Arhivirano iz originala 11. 5. 2012. g. Pristupljeno 15. 5. 2012. 
  15. ^ „The Innovation Imperative in Manufacturing: How the United States Can Restore Its Edge” (PDF). Boston Consulting Group. 2009. Arhivirano iz originala (PDF) 20. 05. 2011. g. Pristupljeno 19. 3. 2011. 
  16. ^ „Gross domestic product (2009)” (PDF). The World Bank: World Development Indicators database. World Bank. 27. 9. 2010. Pristupljeno 1. 1. 2011.  Field listing — GDP (official exchange rate) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. decembar 2018)
  17. ^ „Gross domestic product (2009)” (PDF). The World Bank: World Development Indicators database. World Bank. 27. 9. 2010. Pristupljeno 5. 10. 2010.  Field listing — GDP (PPP exchange rate) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. jun 2011)
  18. ^ „Germany”. CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 11. 02. 2016. g. Pristupljeno 9. 11. 2017. 
  19. ^ a b „Eurostat: Euro area unemployment rate at 11.2%” (PDF). ec.europa.eu. Pristupljeno 14. 8. 2017. 
  20. ^ „Labour productivity levels in the total economy”. OECD. Pristupljeno 12. 12. 2014. 
  21. ^ Andrews, Edmund L. (1. 1. 2002). „Germans Say Goodbye to the Mark, a Symbol of Strength and Unity”. The New York Times. Pristupljeno 18. 3. 2011. 
  22. ^ Taylor Martin, Susan (28. 12. 1998). „On Jan. 1, out of many arises one Euro”. St. Petersburg Times. str. National, 1.A. 
  23. ^ „Germany – The World’s Automotive Hub of Innovation”. Germany Trade and Invest (na jeziku: engleski). Pristupljeno 14. 8. 2017. 
  24. ^ „Production Statistics – OICA”. oica.net. Pristupljeno 9. 11. 2017. 
  25. ^ „CIA Factbook”. Arhivirano iz originala 02. 05. 2015. g. Pristupljeno 23. 3. 2015. 
  26. ^ „Germany is the world's third biggest weapons exporter”. Politico. 13. 6. 2016. 
  27. ^ „Best Global Brands – 2014 Rankings”. Interbrand. Arhivirano iz originala 15. 3. 2015. g. Pristupljeno 26. 3. 2015. 
  28. ^ Gavin, Mike (23. 9. 2010). „Germany Has 1,000 Market-Leading Companies, Manager-Magazin Says”. Businessweek. Arhivirano iz originala 30. 4. 2011. g. Pristupljeno 27. 3. 2011. 
  29. ^ Frost, Simon. „Berlin outranks London in start-up investment”. euractiv.com. Pristupljeno 28. 10. 2015. 
  30. ^ „Top-500”. cio.de. Pristupljeno 5. 9. 2020. 
  31. ^ Key indicators Allianz
  32. ^ „Gebiet und Bevölkerung – Fläche und Bevölkerung” (na jeziku: nemački). Statistisches Bundesamt und statistische Landesämter. 2015. Arhivirano iz originala 6. 7. 2017. g. Pristupljeno 3. 8. 2017. 
  33. ^ a b „Gross domestic product – at current prices – 1991 to 2015” (na jeziku: engleski). Statistische Ämter des Bundes und der Länder. 5. 11. 2016. Arhivirano iz originala 18. 03. 2020. g. Pristupljeno 6. 7. 2016. 
  34. ^ „Historical Exchange Rates Tool & Forex History Data – OFX”. Arhivirano iz originala 21. 3. 2012. g. 
  35. ^ „Regionales Monitoring 2010 – Daten und Karten zu den Europäischen Metropolregionen in Deutschland” (PDF) (na jeziku: nemački). Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung. 2010. str. 10. Arhivirano iz originala (PDF) 12. 07. 2012. g. Pristupljeno 11. 3. 2012. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Geografija Nemačke na Vikimedijinoj ostavi.
Ikona za klice

Ovaj članak vezan za geografiju je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Географија_Немачке&oldid=27365868”