Kvebek

Uredi veze
Ovaj članak je dobar. Kliknite ovde za više informacija.
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kvebek
Položaj Kvebeka
Država Kanada
Admin. centarKvebek
Najveći gradMontreal
Službeni jezikfrancuski
Predsednik vladeFilip Kujar
Površina1.542.056 km2
 — kopno1.365.128 km2
 — voda176.928 st./km2
Stanovništvo2013.
 — broj st.8.155.340
 — gustina st.5,29 st./km2
 — ISO 3166-2CA-QC
Vremenska zonaUTC−5, −4
Poštanski brojQC[1]
Zvanični veb-sajt Izmenite ovo na Vikipodacima

Kvebek ili Kebek (franc. Québec, izgovor [kebɛk], engl. Quebec)[2] po površini najveća je od deset kanadskih pokrajina (provincija) koja se nalazi na istoku zemlje, i druga po broju stanovnika posle Ontarija. Status pokrajine ima od 1867. godine. Pokrajina se na zapadu graniči sa pokrajinom Ontario i Hadsonovim zalivom, na severu sa Hadsonovim prolazom i Ungavskim zalivom, na istoku sa pokrajinama Njufaundlend i Labrador i Nju Bransvik i na jugu sa SAD (saveznim državama Mejn, Nju Hempšir, Vermont i Njujork).

Stanovništvo ove kanadske pokrajine je većinom frankofono, tako da status primarnog zvaničnog jezika ima francuski, iako su zagarantovana prava i engleskoj govornoj manjini; Kvebek je jedina kanadska pokrajina u kojoj engleski nije glavni službeni jezik na pokrajinskom nivou, a Kvebečani od 2006. imaju status „zasebne nacije unutar ujedinjene Kanade“.[3]

Glavni grad pokrajine i drugi po veličini je grad Kvebek u regiji Kapital Nasional, kog nazivaju „starim glavnim gradom” (franc. la vieille capitale) zato što je bio i glavni grad Nove Francuske, Donje Kanade, kao i same Kanade. Najvažnije urbano područje je područje Montreala u kom živi skoro polovina stanovnika pokrajine.

Karta Kvebeka.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Teritorija ove najveće pokrajine u Kanadi je slabo naseljena. U regiji Nord di Kebek, koja čini 43% njene ukupne površine, živi samo 40.637 stanovnika.[4] Više od 90% površine Kvebeka čini deo Kanadskog štita. Od vremena francuske kolonizacije i osnivanja Nove Francuske, teritorija Kvebeka je narasla od naselja koje se prostiralo na nekoliko desetina kilometara na obalama reke Sen Loren do oblasti koja zauzima više od polovine severnoameričkog kontinenta, kolika je nekada bila kolonija. Današnja površina pokrajine otprilike odgovara veličini Irana, koji je, u toj kategoriji, 18. država na svetu. Kvebek je otprilike tri puta veća od Francuske ili oko 17,5 puta veća od Srbije.

Kvebek se nalazi na geografski raznolikom području. Podeljen je u tri velika geološka područja, od severa prema jugu. Laurentijska visoravan čini oko 95% površine Kvebeka i deo je Kanadskog štita, jedne od najstarijih geoloških formacija na svetu. Najviša tačka Kvebeka je na planini Mon Dibervil koja se nalazi blizu granice sa Njufaundlendom i Labradorom na severoistoku pokrajine. Teritorija Kvebeka je izrazito bogata rudama i zimzelenim šumama.

Kvebek raspolaže jednom od najvećih rezervi slatke vode na svetu: pretpostavlja se da se u pokrajini nalazi oko 3% svetskih zaliha slatke vode[5] koja zauzima oko 12% njene ukupne teritorije.[6] U pokrajini postoji oko pola miliona jezera,[5] od kojih 30 imaju površinu veću od 250 km², kao i 4.500 reka.[5]

Klima[uredi | uredi izvor]

U gradu Kvebeku, godišnje padne u proseku 312 cm snega.

U Kvebeku postoje tri glavne klimatske regije. U južnom i zapadnom delu, gde živi najviše stanovništva, vlada vlažna kontinentalna klima (Dfb) sa toplim i vlažnim letima i suvim i hladnim zimama. Glavni klimatski uticaji dolaze iz zapadne i severne Kanade, kao i iz južnog i središnjeg područja SAD. Zbog ovakvih jakih vremenskih uticaja iz Severne Amerike i sa Atlantskog okeana, padavine su obilne tokom cele godine, a njihova količina je u mnogim područjima veća od 1.000 mm, uključujući i preko 300 cm snega u nekim delovima. Tokom leta povremeno se stvaraju tornada i oluje, ali ređe nego u južnom Ontariju.

U središnjem Kvebeku dominira subarktička klima (Dfc). Ovde vladaju duge i hladne zime dok su leta topla, ali vrlo kratka zbog geografske širine i velikog uticaja arktičkih vazdušnih masa. Količina padavina je manja nego na jugu, osim na nekim uzvišenim područjima.

U severnom delu pokrajine vlada arktička klima (ET), sa vrlo hladnim zimama i kratkim hladnijim letima. Glavni klimatski uticaji u ovom području su struje Severnog ledenog okeana (kao Labradorska struja) i arktičke kontinentalne vazdušne mase.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Pre dolaska Francuza, na području Kvebeka živela su brojna indijanska plemena. Vlada Kvebeka na svom području priznaje jedanaest naroda kao autohtono stanovništvo. To su: Inuiti, Mohoci, Inusi, Kriji, Algonkvini, Atikakmevi, Micmaci, Hjuroni, Abenaki, Malisiti i Naskapi.

Nova Francuska (1534—1763)[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Nova Francuska
Posthumni portret Žaka Kartjea, Teofil Hamel, oko 1844.

Smatra se da su prvi Evropljani koji su se iskrcali na kanadsko tlo bili Vikinzi, za koje se pretpostavlja da su stigli na obale današnjeg Kvebeka negde oko 1000. godine). Oko 1525, do kanadskih obala stigli su baskijski kitolovci i ribari koji su lovili bakalar i trgovali s Indijancima.[7] Nepunih deset godina kasnije, 20. aprila 1534. Žak Kartje je isplovio iz Sen Maloa sa dva broda i posadom koja je brojala 61 mornara. Oni se smatraju prvim Francuzima na tlu Kvebeka.

Žak Kartje je na tom svom prvom putovanju 1534. godine postavio krst na mestu gde se danas nalazi grad Gaspe, a na svom drugom putovanju 1535. godine uplovio je dublje u reku Sen Loren i stigao je čak do sela Hohelaž, mesta gde se danas nalazi Montreal i gde je istraživačka grupa provela zimu. Zbog odluke o osnivanju kolonije, Francusko kraljevstvo je odobrilo novu ekspediciju koju je predvodio Žan-Fransoa de la Rok de Roberval. Ova kolonija je u teškim uslovima izgubila mnogo ljudi, te je u junu 1543. napuštena. Zbog ratova u Evropi proći će više od pola veka pre nego što je Kanada opet postala središte francuskih interesa.

Počecima Nove Francuske, a istovremeno i Kanade, smatra se osnivanje mesta Tadusak 1600. godine, kog je osnovao Pjer de Šoven. Ovo mesto je, kao prva francuska trgovačka postaja, postalo središte kitolova na tom području. Godine 1697. kardinal Rišelje osnovao je Novofrancusku kompaniju za razvoj Kanade. Iduće godine su ekspediciju od 400 članova uhvatili Britanci. Nakon kapitulacije Kvebeka, Britanci su zauzeli Kvebek i Akadiju, i držali ih od 1629. do 1632. godine. Samuel de Šamplen, otac Nove Francuske i osnivač grada Kvebeka, zarobljen je, a Novofrancuska kompanija je propala. Nakon sporazuma u Sen Žermen an Lajeu, Kraljevina Francuska povratila je koloniju 1632. godine. Godine 1640. u Novoj Francuskoj nije živelo više od 500 osoba, a irokeški ratovi i bolesti bili su glavni uzrok smrti u koloniji. Godine 1642, Pol de Šomede de Mezonev osnovao je Vij Mari (budući Montreal), koji je u to vreme bio tvrđava za odbranu od Irokeza (prvi veliki irokeški rat trajao je od 1642. do 1667).

Karta Nove Francuske koju je nacrtao Samuel de Šamplen 1612. godine

Od 1627. do 1663. broj stanovnika povećao se na oko 2.500 osoba. Za 35 godina, u koloniju se doselilo oko 1.250 francuskih imigranata, većinom iz obalnih područja i lučkih gradova Francuske, kao i iz pariske regije. Godine 1663. ministar finansija Žan-Batist Kolber uspostavio je kraljevsku upravu u Novoj Francuskoj. Područjem se upravljalo kao francuskom pokrajinom pod upravom namesnika. Dve godine kasnije, u koloniju je stigao elitni vojni odred Karinjan-Salijer koji je imao za cilj da potčinjavanje Irokeza. Godine 1666, intendant Nove Francuske, Žan Talon, organizovao je prvi popis stanovništva, kojim je ustanovljen broj od 3.215 stanvnika. Zahvaljujući Talonovoj pronatalitetskoj politici, kao i dolasku slavnih kraljevih kćeri (franc. filles du roi) — 900 devojaka koje je poslao kralj Luj XIV, do 1672. godine stanovništvo kolonije se udvostručilo (6.700). Godine 1684, uz britansku pomoć, Irokezi su započeli drugu seriju napada na francuska naselja. Dve godine kasnije, Francuzi su zauzeli tri engleska utvrđenja u Hadsonovom zalivu. Pod vođstvom Frontenaka, Francuzi su izvršili seriju napada na novoengleske postaje nakon kojih su isterali Engleze iz Akadije, Njufaundlenda i Hadsonovog zaliva. Godine 1687, Francuska i Engleska su potpisale sporazum u Risviku kojim je okončan prvi međukolonijalni rat. Sa Irokezima je 1701. godine takođe potpisan mir. Kolonija je u to vreme brojala manje od 15.000 stanovnika. Potpisivanjem sporazuma u Utrehtu, 1713. godine, Francuska je ustupila Velikoj Britaniji Akadiju (Nova Škotska), Njufanudlend i Hadsonov zaliv.

Sedmogodišnji rat (1756—1763) između Velike Britanije i Francuske bitno se odrazio i na Severnu Ameriku. Godine 1755, guverner Nove Škotske Čarls Lorens deportovao je više od 7.000 Akadijaca na američku obalu, zbog straha od njihovog uplitanja u sukob. Godine 1756, general u Novu Francusku stigao je Luj-Žozef de Monkalm sa 3.000 vojnika. Godine 1759, britanski general Džejms Vulf i njegova vojska započeli su desetonedeljnu opsadu grada Kvebeka, koji je kapitulirao nakon bitke na Abrahamovoj zaravni, tokom koje su smrtno ranjeni i Monkalm i Vulf. U proleće iduće godine sledio je novi pokušaj Francuza da osvoje grad pod vođstvom generala Levija sa novom vojskom. Levijeva vojska opsedala je grad očekujući brodove iz Francuske koji je trebalo da stignu kao pojačanje, međutim, Englezi su presreli francusku flotu kod reke Ristiguš i pomoć nikada nije došla. Povrh svega, engleskom flotom je pristiglo novih 18.000 vojnika, i Levi je morao da se povuče. Ubrzo nakon toga Britanci su zauzeli Montreal, čime je englesko osvajanje Nove Francuske bilo završeno.

Britanska vlast (1763—1867)[uredi | uredi izvor]

Od potpisivanja Pariskog mira 1763. godine, kojim je okončan Sedmogodišnji rat, Velika Britanija je i službeno zavladala područjem Nove Francuske. Ovim dogovorom Francuska je spasila svoje evropske granice, ali je izgubila svoje prvo kolonijalno carstvo. Kralj Luj XV i njegovi savetnici sačuvali su Gvadelup i pokušali umanjiti značaj gubitka Kanade opravdavajući se izgovorom da je kolonija preskupa, te da je to većinom ledeno područje bez prevelikog značaja za Francusko kraljevstvo. Samo su ostrva Sveti Pjer i Mikelon ostala u francuskom vlasništvu (kako bi Francuskoj bio omogućen ribolov u Americi). Kao svojevrsnu osvetu Velikoj Britaniji zbog ovog kolonijalnog gubitka, Francuska je pomogla SAD u Američkom ratu za nezavisnost. Nakon službenog preuzimanja francuskih teritorija, Velika Britanija proglašava ustav za Novu Francusku kojim ona postaje pokrajina Kvebek. Ovaj ustav je dugoročno predviđao asimilaciju kanadskih Francuza, od kojih se oko 2.000 vratilo u Francusku između 1760. i 1770. godine. Katolici su lišeni određenih prava slično kao u Irskoj, a sve javne funkcije bile su omogućene samo protestantskoj manjini.

Donja Kanada nakon ustavnog zakona iz 1791. godine

Sve do 1766. godine, Britanci su se borili protiv indijanskih plemena (kao što su Abenaki) koji su bili u savezništvu s Francuskom i koji su se pobunili pod vodstvom poglavice Pontijaka. Kako bi izbegla širenje problema iz američkih kolonija na Kanadu, britanska vlada se odlučila na otvoreniju politiku prema francuskim Kanađanima, te je poništila ranije proglašeni ustav prema kojim je, između ostalog, protestantizam bio proglašen službenom religijom. Godine 1774. proglašen je drugi ustav kojim su ublaženi elementi asimilacije i dozvoljeno pravo Kanađanima na upotrebu francuskog jezika, građanskog prava i praktikovanje katolicizma. Ovim aktom je i povećana teritorija pokrajine, te je ona sada obuhvatala i Velika jezera i protezala se sve do Sent Luisa.

Amerikanci u svojoj borbi za nezavisnost napadaju Kvebek 1774. godine i osvajaju celo područje Montreala, ali iduće godine ne uspevaju u zauzimanju grada Kvebeka. Dolaskom velikog broja britanskog vojnog pojačanja, Amerikanci napuštaju pokrajinu. Francuski Kanađani su ostali neutralni u ovom sukobu, po preporuci Katoličke crkve. Sticanjem američke nezavisnosti, Lojalisti su se nastanili u Kvebeku. Nezadovoljni brojnim pravima koja su dodeljena francuskim Kanađanima, Englezi traže reforme koje su sprovedene novim ustavnim zakonom 1791. godine, čime je teritorija podeljena rekom Otavom na Gornju Kanadu (današnji Ontario) i Donju Kanadu (današnji Kvebek).

Luj-Žozef Papino oko 1852. godine

Godine 1834. članovi Patriotske stranke (kao Papino, Alzear Berar i Ogisten-Norber Moren) su predstavili svoj politički program kojim su izrazili gubitak poverenja u institucije britanske monarhije. Kako bi se zaštitili od zloupotrebe monarhijske moći prema francuskim Kanađanima, Papineau i njegova stranka traže izabranu vladu koja bi kontrolisala prihode i izglasavala zakone u Donjoj Kanadi. Iduće godine u Kvebek dolazi lord Gosford koji je postao novi namesnik pokrajine i koji je trebalo da smiri reformiste. Godine 1837, nakon upornog odbijanja službenog Londona da razmotri zahteve reformista, izbija oružana pobuna. U isto vreme, neki Britanci se pobunjuju i u Gornjoj Kanadi s istim zahtevima, tj. tražeći vlastitu vladu koja bi zamenila onu koju nameće službeni London. Oružana pobuna u Donjoj Kanadi bila je pod vođstvom Luja-Žozefa Papinoa koji je bio na čelu Patriotske stranke. Pobunu u Gornjoj Kanadi vodio je Vilijam Makenzi. Britanska vlast je kroz neko vreme ugušila obe pobune.

Zajedno sa propašću patriotske pobune, gase se i liberalni pokreti u kvebečkom društvu. Zbog kočenja razvoja pokrajine kojeg izaziva bogata engleska elita (engl. Family Compact) počinje veliki talas emigracije francuskih Kanađana u Sjedinjene Države, što obeležava istoriju pokrajine u 19. veku.

Kako bi istražio okolnosti pobune u Kanadi, službeni London je poslao lorda Djurama u istragu. U njegovom istorijskom izveštaju (Djuramov izvještaj), on preporučuje nastavak dalje asimilacije francuskih Kanađana ujedinjavanjem dvaju Kanada i stvaranje zajedničke vlade. Zakon o uniji je u Londonu izglasan 1840. godine. Njime su Gornja i Donja Kanada dobile isti broj parlamentarnih zastupnika, a engleski je proglašen jedinim službenim jezikom. U ujedinjenoj Kanadi tada je živelo oko 500.000 govornika engleskog i oko 600.000 govornika francuskog jezika. Anglofono stanovništvo je vremenom prisvojilo naziv „Kanađani” koji se koristio od 17. veka isključivo za stanovnike francuskog porekla.

Političke tenzije su se i dalje nastavile do novog izgreda 1849. godine, kada su pobunjenici zapalili parlament Ujedinjene Kanade koji se nalazio u Montrealu od 1843. godine. Izglasavanje zakona koji bi povratio prava francuskom stanovništvu i nadoknadio im gubitke za vreme pobune 1837-1838. izazvalo je bes britanskih ekstremista. Parlament se od tada selio između Kvebeka i Toronta sve do 1867. godine.

Godine 1849, reformisti osnivaju zajedničku vladu. Stranku su vodili Robert Boldvin u Gornjoj Kanadi i Luj-Hipolit Lafonten u Donjoj Kanadi. Zahvaljujući ovom osnivanju vlade, smiruje se situacija na kanadskoj političkoj sceni. Godine 1864. počinju razgovori o potencijalnoj kanadskoj konfederaciji, kojoj je službeni London dao potporu i čak vršio pritisak za prihvatanje ovakvog državnog uređenja.

Kanadska federacija (1867)[uredi | uredi izvor]

Nakon dogovora između konzervativne stranke Džona A. Makdonalda i liberalne stranke Džordža Brauna, koga je podržao Žorž-Etjen Kartje, Zakonom o britanskoj Severnoj Americi je 1. jula 1867. stvorena kanadska konfederacija, kojoj su se pridružili i Nju Bransvik i Nova Škotska. Ovo je dovelo i do stvaranja pokrajina Kvebek i Ontario.

Ovim ustavnim zakonom definišu se odnosi i ovlašćenja između federalne vlade i pokrajinskih vlada. Kvebečani su ovim poretkom pokušali dobiti garanciju protiv asimilacije i mogućnost upravljanja vlastitom sudbinom. Federalnom parlamentu dodeljeno je upravljanje odbranom i spoljašnjom politikom, trgovinom, prevozom, komunikacijama i prostorima namenjenim domorodačkom stanovništvu, kao i upravljanje svim sektorima koja nisu neposredno pod upravom lokalne zakonodavne vlasti. Ovaj parlament takođe je imao i mogućnost poništavanja lokalnih zakona i neograničenu mogućnost oporezivanja, čime su pokrajinama ostali samo neposredni porezi na području pokrajine. Pokrajinske zakonodavne skupštine dobile su pravo odlučivanja na poljima kao što su obrazovanje, zdravstvo, građansko pravo i prirodni resursi. Što se tiče odlučivanja na polju imigracije i poljoprivrede, odlučivanje se vršilo na oba nivoa vlasti.

Ovaj ustav sadrži i posebne delove koji se odnose na očuvanje posebnih obeležja Kvebeka. Ustav priznaje i kvebečko građansko pravo, koje postoji uz britansko precedentno pravo koje se primjenjuje u ostalim pokrajinama, predviđa upotrebu i engleskog i francuskog jezika u parlamentu i zakonodavstvu, kao i na sudovima u Kvebeku, te predviđa osnivanje odvojenih škola za katoličke i protestantske zajednice u Kvebeku i Kanadi koje bi se finansirale iz javnih fondova.

Od Šovoa do Diplesija[uredi | uredi izvor]

Dana 15. jula 1867, Pjer-Žozef-Olivije Šovo iz Konzervativne stranke je postao premijer. Iduće godine je stvoreno Ministarstvo obrazovanja, ali je taj sistem školstva ubrzo odbilo sveštenstvo. Ministarstvo je ukinuto 1875. i vraćen je stari sistem. Zbog pritisaka sveptenstva na biračko telo, papa je poslao svog izaslanika koji je treba prisiliti Crkvu u Kvebeku na smanjenje političkog učestvovanja. Godine 1887, sveštenstvo je predstavljalo oko 48% predavača u katoličkim školama.

Anri Burasa

Godine 1910, unuk Luja-Žozefa Papinoa, Anri Burasa je osnovao novine „Le devuar” koje su posvećene odbrani francuskih Kanađana. On se žestoko suprotstavljao kanadskom uplitanju u Burski rat (1899) i regrutaciji 1917. koja je silila Kanađane na učestvovanje u Prvom svetskom ratu. Burasa i njegov politički istomišljenik Lavernj su uspeli da proguraju zakon o upotrebi francuskog u javnim preduzećima u Kvebeku, jer se do tada francuski nije upotrebljavao u železničkom saobraćaju, telefonskoj službi itd. Takođe, nacionalisti su uspeli progurati i zakon o šumama i proizvodnji papira, što je povećalo industrijske kapacitete pokrajine.

Naslednik Burase u borbi za prava francuskih Kanađana bio je istoričar i katolički sveštenik Lionel Gru, koga mnogi smatraju duhovnim ocem kvebečkih boraca za slobodu. Godine 1931, Kanada je od Ujedinjenog Kraljevstva dobila široku autonomiju prema Vestminsterskom statutu.

Godine 1936, konzervativna stranka Nacionalne unije (franc. Union nationale), osnovana godinu ranije, je osvojila vlast u Kvebeku. Njen predsednik Moris Diplesi bio je na vlasti sve do 1939. godine, te ponovo od 1944. do 1959. godine. Pod Diplesijem, Kvebek je u odnosu na ostatak Kanade kasnio na područjima obrazovanja, privrede i društvenih zakona. Crkva je ponovno zauzimala snažno političko mesto i koristila svoj uticaj među građanstvom kako bi održala postojeću konzervativnu vladu koja je kočila društvene reforme i sindikalizam. Nakon smrti Diplesija, politička moć Crkve je brzo oslabila pod liberalnom vladom Žana Lesaža. Rokom 1960-ih, Kvebek je ušao u veliku fazu modernizacije, najviše zahvaljujući brojnim privrednim reformama koje je provela Lesažova vlada. Za ovo razdoblje se među istoričarima, sociolozima i politikolozima ustalio naziv Tiha revolucija (franc. Révolution tranquille).

Od 1960. do danas[uredi | uredi izvor]

Za vreme Tihe revolucije, pokrajina je društveno modernizovana, a brojne reforme su promenile društvenu politiku, obrazovanje, zdravstvo i unapredile privredni razvoj. Među najznačajnijim potezima Lesažove vlade bila je nacionalizacija elektroenergetskog sektora. Taj sektor je do tada bio pod kontrolom engleskog oligopola, u čijem radu su bili isključeni francuski Kanađani. Nacionalizacija ovog sektora velikim delom je bila zaslužna za veliki privredni rast pokrajine.

Modernizacija i emancipacija Kvebeka ponovo je oživela ideju o nezavisnosti. Ideje o otcepljivanju još je jače podstaknulo otvaranje službenod predstavništva Kvebeka u Parizu 1961. godine. Ovaj pokret postao je vrlo intenzivan u drugoj polovini 1960-ih, kada su se simpatizeri ove ideje organizovali u brojne separatističke grupe. Godine 1967, francuski predsednik Šarl de Gol došao je u Kvebek, što je bila prva službena poseta šefa francuske države u ovu bivšu koloniju. Mnogobrojna gomila je de Gola dočekala kao oslobodioca uzvikujući separatističke parole, te je i sam Šarl de Gol sa balkona gradske većnice u Montrealu uzviknuo „Živeo slobodan Kvebek!” (franc. Vive le Québec libre!). Ovaj govor su oštro osudili anglofoni Kanađani i federalna vlada, smatrajući da de Gol poziva na nezavisnost pokajine.

Od početka 1960-ih u pokrajini je počela delovati ekstremistička grupa Front za oslobođenje Kvebeka (FLQ), koja je terorističkim napadima ugrožavala ciljeve koji su simbolizovali federalnu vlast i Ujedinjeno Kraljevstvo. U oktobru 1970. godine, FLQ je oteo britanskog sekretara za trgovinu Džejmsa Krosa, a nekoliko dana kasnije i kvebečkog ministra rada Pjera Laportea koji je kasnije ubijen. Ovo ubistvo je usledilo nakon što je kanadska vojska intervenisala na ulicama Montreala na zahtev premijera Burase i gradonačelnika Drapoa. U ovim akcijama privedeno je više od 500 ljudi za koje se sumnjalo da imaju veze s FLQ-om, velikim delom sindikalaca i studenata. Ovi događaji poznati su pod nazivom „Oktobarska kriza”. Nakon ove krize praktično je nestao ekstremizam među zagovornicima nezavisnosti, a snažno ga je odbio i Rene Leveke.

Godine 1968, osnovana je Kvebečka stranka (franc. Parti québécois), pod vođstvom Renea Levekea, koja se zalagala za nezavisnost. Ova stranka je pobedila na pokrajinskim izborima 1976. godine, i zatim izglasala skup zakona kojima se podržava i brani upotreba francuskog jezika. Proglašavanjem Povelje o francuskom jeziku (zakon 101), francuski je postao jedini službeni jezik u Kvebeku 1977. godine. Na referendumu 1980. godine, na kojem se odlučivalo o projektu Renea Levekea o nezavisnosti pokrajine i međudržavnom povezivanju s Kanadom, samo 40% stanovništva je glasalo za projekt. U noći 4. novembra 1981, federalni ministar pravosuđa se sastao sa svim pokrajinskim premijerima, osim Renea Levekea, koji su potpisali novi kanadski ustav, što je događaj koji je u Kvebeku poznat kao Noć dugih noževa. Idući dan, stavili su Levekea pred svršen čin i pokušali da ga primoraju na potpisivanje dokumenta, što je on odbio. Iduće godine, britanski parlament je odobrio ovaj novi ustav, ali bez saglasnosti Kvebeka, što je situacija i dan danas. Kasnije je kanadski vrhovni sud zaključio da za odobrenje ustava nije potrebna saglasnost svake kanadske pokrajine.

Od 1985. do 1994. godine, Kvebekom vlada Liberalna stranka Kvebeka (PLQ) pod vođstvom Robera Burase i Danijela Džonsona. U ovom razdoblju, federalna vlada je dva puta pokušala da privoli Kvebek na prihvatanje ustava. Prvi put je to bilo Sporazumom kod jezera Mič 1987. godine. Ovaj sporazum je propao 1990, zato što su pokrajine Manitoba i Njufaundlend odbile da ga prihvate. Drugi put je to bilo Sporazumom u Šarlottaunu 1992. godine, kojim bi se pravno precizirao status Kvebeka u Kanadi. Ovaj sporazum referendumom su odbili 56,7% svih Kanađana i 57% Kvebečana. Ovaj poraz doveo je do razdora unutar vladajuće stranke.

Kvebečka stranka (PQ) vratila se na vlast 1994. godine, pod vođstvom Žaka Parizoa uz obećanje o održavanju novog referenduma o nezavisnosti Kvebeka. Ovaj referendum je održan 30. oktobra 1995, a nezavisnost je odbijena sa 50,6%.[8] Žak Parizo je napustio premijerski položaj 20. maja 1996,[9] a zamenio ga je šef Kvebečkog bloka, Lisijen Bušar. Bušar i njegov naslednik Bernar Landri se za vreme svog mandata nisu bavili pitanjem nezavisnosti, nego su se posvetili privrednim problemima. Od 2003. godine do 2012. na vlasti je bila PLQ na čelu s Žanom Šareom, a zatim ponovo PQ 2012-2014 sa Polin Maroa. Od 2014. na vlasti su ponovo Liberali sa Filipom Kujarom.

Politika[uredi | uredi izvor]

Narodna skupština Kvebeka

Kvebek je jedna od deset pokrajina Kanade. Funkcioniše po britanskom parlamentarnom režimu po većinskom izbornom sistemu, kao i sve kanadske pokrajine. U Kvebeku je zakonodavna vlast podeljena između Narodne skupštine (franc. Assemblée nationale) i podguvernera (franc. Lieutenant-gouverneur) koji je predstavnik kraljice u Kvebeku. U današnje vreme, praktično svu zakonodavnu moć ima Narodna skupština. Izvršnu vlast ima vlada Kvebeka. Na čelu vlade nalazi se premijer sa savetom ministara.

Narodna skupština se sastoji od 125 poslanika, koji se biraju opštim glasanjem.

Pravni sistem ove pokrajine je specifičan po tome što se koristi mešoviti građanskopravni-anglosaksonski sistem. Građanskopravni deo se odnosi na obligacije, porodično pravo kao i upravno pravo i njega određuje Građanski zakonik koji je stupio na snagu 1994. godine, a koji je zamenio Građanski zakonik Donje Kanade iz 1865. godine. Anglosaksonski deo obuhvata krivično pravo koje na saveznom nivou određuje Krivični zakonik iz 1892. godine, zajedno sa nizom drugih zakona vezanih za krivični postupak.

Status nacije[uredi | uredi izvor]

Novembra 2006. godine, kanadski premijer Stiven Harper je izneo predlog o priznavanju „Kvebečana kao nacije unutar ujedinjene Kanade”.[10] Iako ovaj predlog nema nikakvu pravnu vrednost, prihvaćen je s 266 glasova naspram 16, 27. novembra 2006.[11]

Iako je ovaj status dosta nejasan, istraživanja pokazuju da većina Kanađana ne podržava ovaj status, dok ga većina Kvebečana podržava.[12]

Politička podela[uredi | uredi izvor]

Pokrajina Kvebek je službeno podeljena u 17 upravnih regija (franc. régions administratives), a tradicionalno u 20 regija, koje nemaju službeni status.

Zalazak sunca na ostrvu Madlen

Više detalja ovde.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Demografija
1996.2001.2006.2011.2016.
7.138.7957.237.4797.546.1317.903.0018.164.361

Broj stanovnika pokrajine je u porastu, iako je stopa plodnosti najniža u Kanadi. Godine 2006. ova stopa bila je 1,62. Ovakva situacija je u kontrastu sa istom od pre 1960-ih, kad je Kvebek imao jednu od najviših stopa plodnosti u industrijalizovanim zemljama. Iako Kvebek predstavlja samo 24% stanovništva Kanade, broj međunarodnih usvajanja je najviši od svih pokrajina u Kanadi. Godine 2001, 42% međunarodnih usvajanja dece u Kanadi bilo je u Kvebeku.

Poreklo stanovništva[uredi | uredi izvor]

Poreklo stanovnika procenat
"Kanađani“ 4.897.475 68,73%
Francuzi 2.111.570 29,67%
Irci 291.545 5,09%
Italijani 249.205 3,70%
Englezi 218.415 3,07%
Škoti 156.140 2,19%
Prvi narodi (Indijanci) 130.165 1,83%
Nemci 88.700 1,24%
Jevreji 82.450 1,16%
Haićani 74.465 1,05%

Prema kanadskom popisu stanovništva, moguće je izraziti pripadnost u više etničkih grupa (na primer, oni iz rubrike Kanađani se takođe mogu izjasniti i kao Francuzi, itd.) Tako zbir etničkih grupa pokrajine iznosi više od 100%. U ovom spisku su uključene etničke grupe koje imaju više od 70.000 pripadnika.

Verske grupe[uredi | uredi izvor]

Kvebek se razlikuje od ostalih pokrajina po velikom broju pripadnika Rimokatoličke crkve. To je nasledstvo kolonijalnih vremena, jer je u Novoj Francuskoj bilo dozvoljeno naseljavanje samo katolicima.

Religijske grupe u Kvebeku su:

Autohtono stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Američki Indijanci žive na prostoru Kvebeka već hiljadama godina. Trenutno predstavljaju oko 2% stanovništva pokrajine, ali su istorijski i kulturno vrlo važna grupa. Već nekoliko decenija traju pokušaji oživljavanja i očuvanja njihove kulture i njihovih prava. Deset plemena američkih Indijanaca u Kvebeku dele se u dve jezičke grupe: Hjuroni-Vendati i Mohoci su deo irokeške porodice, dok ostalih osam plemena pripadaju algonkvinskoj grupi. Godine 2003, indijansko stanovništvo u Kvebeku je brojalo 159.905 pripadnika.[13]

Jezik[uredi | uredi izvor]

Kvebek je kao kanadska pokrajina poseban po tome što je francuski jezik jedini službeni jezik na svim nivoima.[14] Francuski je takođe i jezik zajednice, te ga razume i govori (barem na minimalnom nivou) 94,6% stanovništva.[15]

Kvebečani štite francuski jezik od federalne nadmoći engleskog jezika, a čuvaju i kvebečki jezički standard (franc. norme québécoise), čiji je regulator Kvebečka kancelarija za francuski jezik (franc. Office québécois de la langue française). Grad Kvebek se smatra kolevkom francuske Amerike, budući da je to najstariji frankofonski grad u Severnoj Americi.

Razvoj maternjih jezika u Kvebeku
Jezik / Godina 1951. 1961. 1971. 1976. 1981. 1986. 1991. 1996. 2001.
Francuski 82,5% 81,2% 80,7% 80,0% 82,4% 82,9% 82,1% 80,9% 81,2%
Engleski 13,8% 13,3% 13,1% 12,8% 11,0% 10,3% 9,6% 8,3% 8,0%
Alofoni 3,7% 5,6% 6,2% 7,2% 6,6% 6,8% 8,3% 10,7% 10,0%
Dvojezični - - - - - - - - 0,8%

Kvebečki francuski[uredi | uredi izvor]

Francuski jezik se u Kvebeku delimično razlikuje od standardnog oblika tog jezika. Prvi kolonisti u Novoj Francuskoj su najvećim delom došli sa zapada i severa današnje Francuske. Većinom su govorili regionalnim jezicima iz porodice oïl (franc. langue d'oïl). Tako su na današnji oblik francuskog u Kvebeku snažno uticali severozapadni oblici francuskog, pogotovo normandijski, pikardijski i puateven-sentonže.

Kvebečki francuski se takođe razvio i iz tadašnjeg francuskog dvorskog jezika. Dolaskom Kraljevih kćeri koje su većinom bile odgojene kraljevskim dvorskim jezikom, ovaj profinjeni oblik francuskog je takođe znatno uticao na današnji oblik francuskog jezika u Kvebeku.

Britansko osvajanje 1759. je takođe znatno uticalo na jezik. Budući da su prekinute veze sa Francuskom, jezik se počeo razvijati drugačije od jezika u kontinentalnoj Francuskoj. Na kvebečki oblik jezika snažno su počele uticati reči iz engleskog, a, za razliku od jezika u Francuskoj, ovde su se očuvali arhaizmi iz danas već izumrlih jezika Francuske, a izmišljene su i brojne nove reči. Glasovno su najznačajniji očuvani nazalni diftonzi koji su u redovnom francuskom potisnuti, kao i specifičan prelazak glasova t i d ispred glasa i u glasove c i dz.

Engleski jezik[uredi | uredi izvor]

Dvojezični natpis u Montrealu

Engleski jezik je drugi po važnosti jezik u pokrajini, i maternji jezik 572 085 stanovnika (7,9% stanovništva). Govornici ovog jezika su većinom britanskog i keltskog porekla, tj. iz Irske i Ujedinjenog Kraljevstva (Engleska, Škotska, Vels). 50 060 osoba (0,7%) smatra i engleski i francuski maternjim jezicima.[16]

Početkom 20. veka je u urbanim kvebečkim sredinama, posle francuskog i engleskog, najviše se govorio keltski jezik. Iako su mnogi imigranti došli iz keltskih zemalja na Britanskim ostrvima, većinom Irci i Škoti koji su došli u 18. i 19. veku, mnogi nikada nisu naučili engleski, te su sa keltskih jezika vremenom prešli na francuski. Danas keltski jezici više nisu govorni jezici u pokrajini, osim manje grupe potomaka Škota u gradu Komptonu koji govore škotskim jezikom. Postoji još jedna zajednica govornika ovih jezika na Madleninim ostrvima.

Najveći broj govornika engleskog jezika živi u urbanom području Montreala. Iako je znanje engleskog dosta rašireno u pokrajini, broj izvornih govornika ovog jezika je u stalnom padu.

Alofoni[uredi | uredi izvor]

Prema podacima Kvebečkog instituta za statistiku, godine 2001. u pokrajini je živelo 709 425 alofona (franc. allophones, stanovnika čiji maternji jezik nije ni francuski ni engleski, ali koji razumeju najmanje jedan od ta dva službena jezika u Kanadi), tj. 10,1% stanovništva. Vlada Kvebeka podržava doseljavanje frankofonih imigranata. Najveći broj imigranata dolazi iz Francuske, Belgije, bivše Jugoslavije, bivšeg Sovjetskog Saveza i drugih zemalja u razvoju, pogotovo iz frankofonih severnoafričkih zemalja[16].

Najveći gradovi[uredi | uredi izvor]

 

Izvor: Popis stanovništva 2011.
№ Grad Populacija
Montreal
Montreal
Kvebek
Kvebek 		1. Montreal 1.649.519 Laval
Laval
Gatino
Gatino
2. Kvebek 516.622
3. Laval 401.553
4. Gatino 265.349
5. Longoj 231.409
6. Šerbruk 154.601
7. Sagne 144.746
8. Levi 138.769
9. Troa Rivjer 131.338
10. Terbon 106.322

Kultura[uredi | uredi izvor]

U kulturnom smislu, Kvebek je poseban kao najveće frankofono društvo u Severnoj Americi. Kvebečka kultura može se smatrati kulturom francuskih korena, spojene sa autohtonom indijanskom kulturom kao i sa velikim britanskim uticajem.

Muzika[uredi | uredi izvor]

Feliks Leklerk.
Selin Dion.

Muzička kultura u Kvebeku je izuzetno raznolika. Od La Boldike u 1920-ima i 1930-ima, sve do novijih muzičkih umetnika, ovde su delovali brojni poznati autori, kompozitori i izvođači, kao: Feliks Leklerk, Rišar Dežarden, Rejmon Leveke, Rober Šarlbua, Žil Vinjo, Klod Leveje, Mišel Rivar, Linda Leme, Žan Lepul, te muzičke grupe : Bo domaž, Harmonijum, La kaubojs frenžan, Loko lokas, Le kolo, Mezajo.

Poznati pisci su i : Stefan Vene, Lik Plamondon i Pjer Leturno, a kompozitori : Andre Matjo, Andre Ganjon, Fransoa Dompjer i Pol Belaržon.

Među svetski poznatim izvođačima su i: Milen Farmer, Žinet Reno, Dijan Difresne, Fabjen Tibo, Bruno Peletje, Žan Lelup, Lik de Larošelje, Selin Dion, Garou, Izabel Bule, Simpl plan, između ostalih.

Određeni izvođači smatraju se kvebečkim muzičkim umjetnicima, iako su izvorno iz drugih zemalja. Većina njih peva na francuskom, ali i na drugim jezicima kao što su engleski, italijanski, španski i arapski. Poznatiji od njih su Nanet Vorkman (SAD), Kornej (Ruanda), reper K-Maro (Liban), Lara Fabijan (Belgija).

Mnogi poznati kvebečki izvođači popularni su velikim delom u frankofonim zemljama, pogotovo u Francuskoj, Belgiji, Švajcarskoj, Libanu, kao i u mnogim afričkim zemljama.

Sport[uredi | uredi izvor]

Hokejaš Moris Rišar

Kao i u ostatku Kanade, hokej na ledu se smatra nacionalnim sportom. Hokejaški klub Montreal kanadijansi, osnovan 1909, je deo NHL-a (LNH) i jedan od njenih osnivača 1917. godine, kada je liga okupljala šest ekipa.[17] Klizalište kluba nalazi se u Santr Belu, i sa kapacitetom od 21 273 sedišta je najveće u NHL-u.[18] Kanadijan de Montreal su učestvovali 34 puta[19] u finalu Stenli kupa i osvojili ga 24 puta, što je rekord lige. Rivalstvo ovog kluba sa klubom Nordik de Kebek obeležilo je veliki deo kvebečke sportske istorije. Ovaj klub se kasnije premestio u Denver, i sada se zove Kolorado avalanš.

U kanadskom fudbalu pokrajinu i grad predstavlja klub Aluete de Montreal. Sve do 2004. godine, bejzbol klub Ekspo de Montreal predstavljao je pokrajinu u Em-El-Beu. Ovaj klub je igrao na Olimpijskom stadionu u Montrealu, koji je po kapacitetu najveći stadion u Kanadi.

Žak Vilnev, bivši svetski prvak Formule 1.

Velika nagrada Kanade je sportska automobilska trka Formule 1 koja se u Kanadi odvija od 1967. godine, a u Kvebeku se redovno održava od 1978. godine (osim 1987, kada VNK nije održana). Prvi pobednik ove velike nagrade bio je kvebečki pilot Žil Vilnev koji je poginuo na kvalifikacijama za Veliku nagradu Belgije 1982. godine.

Kvebek ima dugu sezonu za zimske sportove koja traje od novembra do aprila, sa izvrsnim snežnim uslovima (tokom zime od 3 do 15 m, zavisno od oblasti). Glavni skijaški centri su na područjima regije Estri, na Loranidima, u Šarlvuau i na Gaspeziji. Sportovi sa motornim sankama su takođe vrlo cenjeni u Kvebeku. U decembru 2006, udruženje ovog sporta Fédération des clubs de motoneigistes du Québec okupljala je 84 611 članova. Oni su vozili na 33.085 km uređenih staza kojima patrolira policija ili članovi iz nekog od 225 lokalnih klubova.[20]

Gastronomija[uredi | uredi izvor]

Putin

Prvi kolonisti, koji su većinom bili seljaci, pripremali su jela primerena kvebečkoj oštroj klimi i svakodnevnom radu. Porodična kuhinja koja se temelji na tradicionalnoj francuskoj[21], razvijala se vekovima, a često sadrži ribu, divljač, povrće i sveže voće. Primeri ovih tradicionalnih jela su: turijer, sipej (mesne pite), bob sa slaninom, kreton (svinjski namaz) i šećerna pita. Mnogo tradicionalnih jela poslužuje se u restoranima, dok su neka čuvana za posebne prilike kao što su praznici. Poznati specijaliteti Kvebeka su i guščija jetra, kavijar i ledeno vino. Mnoge regije u Kvebeku imaju svoje posebne gastronomske specijalitete.

Od brze hrane, putin (ili pucin, uzimajući u obzir kvebečko čitanje) je tipično kvebečko brzo jelo, koje se spravlja u više varijanata i vrlo je popularno. Obavezno sadrži pomfrit sa domaćim belim sirom i goveđu ili pileću moču. Kvebek proizvodi oko 80% svetske količine javorovog sirupa.[22][23] Proizvodnja se zasniva na indijanskoj tradiciji, a sok se podvrgava isparavanju kako bi bio slađi, i često se koristi u palačinkama i mnogim drugim jelima.

Religija[uredi | uredi izvor]

Katedrala u Montrealu

Rimokatolička crkva imala je veliku ulogu u istoriji Kvebeka, te u njegovom kulturnom, političkom i društvenom razvoju. Prvi kolonisti u Novoj Francuskoj su svi odreda bili katolici. Godine 1627, kardinal Rišelje je zajedno sa kraljem Lujom XIII izdao kraljevski proglas koji je branio naseljavanje nekatolicima u Novoj Francuskoj. Ovaj proglas bio je najvećim delom ciljan ka Jevrejima i hugenotima. Pre dolaska hrišćanstva, na području Kvebeka bile su prisutne razne domorodačke religije, koje delimično postoje i danas.

Moć koju je Rimokatolička crkva imala mogla se primetiti u svim kulturnim pogledima, od jezika, pa sve do umetnosti. Nakon osnivanja kolonije, osnovane su župe, koje su bile usmerene i prema pokrštavanju Indijanaca. Zlatno crkveno doba bilo je sredinom 19. veka (oko 1840), u kojem je Crkva imala vrlo visok društveni položaj i veliki uticaj. Taj uticaj je polagano nestao vek kasnije postupnom promenom kvebečkog društva u Tihoj revoluciji.

Za vreme britanske vlasti, u pokrajinu su se naselile anglofone protestantske zajednice. Godine 1777. sagrađena je prva sinagoga u Montrealu, ali tek od 19. veka ovde živi značajniji broj Jevreja. U 20. veku u metropolu su se doselile značajnije imigrantske zajednice iz Irske, Italije, Grčke, te Azije i Afrike, koje su sa sobom donele vlastite kulturne i verske običaje.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Montreal u sumrak

Kvebek ima raznovrsnu postindustrijsku privredu. Uprkos ogromnim količinama prirodnih resursa, njegov privredni rast se većinom temelji na novim tehnologijama. Posebno je važna vazduhoplovna industrija, naročito u Montrealu, gde deluju proizvođači kao Bombardije, Prat & Vitni Kanada i CAE. Montreal se smatra drugim svetskim centrom u ovoj grani industrije, nakon Sijetla i ispred Tuluza. Time je Kvebek četvrti na svetu prema svom udelu u ovom tržištu. Industrija videoigara se snažno razvila poslednjih godina, uz prisustvo velikih preduzeća kao što su Elektronik arts, Ubisoft, Softimidž i Eidos. U ovoj oblasti zaposleno je oko 10.000 ljudi, a investicije koje su uložene poslednjih godina broje nekoliko stotina miliona dolara.

S obzirom da se energija proizvodi u velikim količinama i po niskoj ceni, pokrajina ima udeo od oko 10% svetske proizvodnje aluminijuma zahvaljujući kanadskom Alkanu i njegovom američkom konkurentu Alkoi. U skorije vreme, privreda pokrajine našla se pred velikim kočnicama razvoja: nepovoljan kurs kanadskog dolara, divlja strana konkurencija (većinom iz Azije), visina cena energije, kriza u šumskom sektoru, te opadanje američke privrede. Rast od 2,2% 2006. godine je manji od kanadskog proseka od 3%. U 2007. se predviđao rast od 2%, dok je za 2008. predviđan oporavak. Ukupan BDP pokrajine je 230,6 milijardi američkih dolara po PKM-u, što je po stanovniku 30 143 USD,[24] što je uporedivo s Francuskom[25] ili Italijom.[26]

70% pokrajinskog BDP-a stvara uslužni sektor. Stopa nezaposlenosti u maju 2007. bila je 7,2%, što je više od nacionalnog proseka od 6%. U Kvebeku deluju mnoga međunarodna preduzeća kao što su: Alkan, Bombardije, Serk di solej, Kebekor, Kuš-rad, Saputo itd.

Nauka i tehnologija[uredi | uredi izvor]

Nauka i tehnologija su odlučujući faktori u privrednom položaju Kvebeka. Zbog svoje uloge u rastućim sektorima, kao što su vazduhoplovstvo, informaciona tehnologija, biotehnologija i farmaceutska industrija, Kvebek ima važan udeo u svetskoj naučnoj i tehnološkoj zajednici. Značaj u proizvodnji videoigara Kvebek je dobio ponajviše zahvaljujući Soft imidžu (kojeg je osnovao Danijel Langlua 1986. godine) i dolaskom Ubisofta u Montreal 1997. godine.

Uvoz i izvoz[uredi | uredi izvor]

Zahvaljujući Svetskoj trgovinskoj organizaciji (WTO ili OMC) i Severnoameričkom sporazumu o slobodnoj trgovini (NAFTA ili ALÉNA) Kvebek je vrlo konkurentan na međunarodnom tržištu. Zbog ovih sporazuma pokrajinski trgovinski odnosi s drugim državama su vrlo dinamični, što se uočava i na osnovu povećanog izvoza. Međunarodna razmena je snažno doprinela razvoju kvebečke privrede, pogotovo u pogledu zapošljavanja. Gotovo dve trećine pokrajinskog izvoza realizuje se izvan Kanade. Godine 2003, međunarodni kvebečki izvoz je iznosio 133.640 miliona kanadskih dolara (oko 35% BDP-a), i bio je namenjen SAD (83,2%), Evropi (9,6%), Aziji (4,4%) i Latinskoj Americi (1,5%). Iste godine, uvoz dobara i usluga iznosio je 130.691 miliona kanadskih dolara. Većinom je dolazio iz SAD (37,4%), Evrope (29,3%), Azije (18,6%), Latinske Amerike (7,4%), te iz Afrike i sa Bliskog istoka (6,0%). Geografska blizina SAD objašnjava činjenicu da je većina izvoza namenjena tom tržištu.

Turizam[uredi | uredi izvor]

Kazino u Montrealu

Turizam je snažan privredni stub Kvebeka. Godine 2005. je u turističkim delatnostima bilo direktno zaposleno 133.271 radnika.[27] Ovi radnici rade u oko 29.000 kvebečkih turističkih preduzeća.[28] Procenjuje se da je 2005. u Kvebeku bilo 28,3 miliona turista,[29] sd kojih su 75,7% iz Kvebeka, 13% iz ostatka Kanade, 7,6% iz Sjedinjenih država i 3,7% iz ostalih zemalja[29]. Godišnje turisti ostave 7,5 milijardi dolara u različitim sferama kvebečkog turizma[29].

Kvebečki turizam sa 21 turističkom regijom nudi raznoliku ponudu. Pokrajina je bogata prirodnim atrakcijama, te je popularna i leti i zimi. U turističke atrakcije spadaju i mnogi muzeji, kazina, crkve, parkovi i rezervati. Vrlo je popularan i gastronomski turizam zbog raznolikosti ponude. Godišnje se u pokrajini odvija oko 400 događanja, što festivala, što proslava.

Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Metro u Montrealu

Putna mreža uključuje oko 185 000 km auto-puteva, nacionalnih i regionalnih puteva i lokalnih puteva, te oko 12 000 mostova, tunela i drugih konstrukcija.[30]

U Kvebeku se nalazi osam velikih luka namenjenih prevozu robe. Godine 2003, preko kvebečkih luka je prošlo 3 886 brodskih tovara i 9,7 miliona tona robe, većinom saobraćajnom vezom reke Sen Loren.[31]

Pokrajina raspolaže i sa 6.678 km železničke pruge[32] koja je povezana sa velikom severnoameričkom železničkom mrežom. Iako je većinom namenjena robnom prevozu, kvebečka železnička mreža igra važnu ulogu i u putničkom prevozu.

Postoje dva tipa vazdušnog prevoza: šira mreža i lokalna mreža. U širu mrežu spadaju 43 aerodroma koji nude svakodnevne usluge vazdušnog prevoza[31].

U Kvebeku postoji više autobuskih prevoznih preduzeća koja nude svoje usluge širom pokrajine. To su Orleans ekspres, Anterkar, Autokar La Šodije, Autobus Maho, Limokar, Autokar ADS, Autobus A1, Akejdijen lajns i Vojažer.

Prirodni resursi[uredi | uredi izvor]

Hidroelektrana Rober-Burasa preduzeća Hidro-Kvebek.

Velika privredna prednost Kvebeka je obilje prirodnih resursa, što pokrajini daje primat u odnosu na druge. Kvebek se ističe u rudarskom sektoru, gde je jedan od deset najvećih svetskih proizvođača. Šumski potencijali se veoma intenzivno iskorišćavaju. Veliki deo pokrajine koji obiluje raznim prirodnim bogatstvima još nije dovoljno istražen. U pokrajini se nalazi oko 30 rudnika i 158 preduzeća koja se bave eksploatacijom prirodnih resursa. Od svih najvažniji su: zlato, gvožđe, titanijum, azbest, bakar, cink i srebro.[33]

Trenutno (2009) je poznato oko 40% mineralnog potencijala pokrajine. Godine 2003, vrednost ove industrije dostizala je 3,656 milijarde dolara.[34] Najveći deo (90,5%) kvebečkih šuma su u javnom vlasništvu. Šume pokrivaju više od polovine teritorije pokrajine, tj. 761 100 km².[35] Šumovito područje Kvebeka prostire se na sedam stepeni geografske širine.

U energetskom bilansu pokrajine su se u poslednjih 20 godina dogodile velike promene. Električna energija je trenutno na prvom mestu po udelu u proizvodnji u pokrajini, a slede je nafta i prirodni gas. Električnu energiju gotovo u potpunosti proizvodi pokrajinsko krunsko preduzeće Hidro-Kvebek, koje upravlja sa 83 elektroenergetske centrale na području Kvebeka. Godine 2000, Kvebek je bio četvrti svetski proizvođač hidroelektrične energije, odmah posle SAD, Brazila i Rusije.

Kvebek je trenutno uvoznik sirove nafte. Istraživanja koja se vrše na ovom polju resursa u pokrajini su još uvek prilično ograničena. Više od tri petine sirove nafte koje Kvebek kupuje dolazi iz Severnog mora (Ujedinjeno Kraljevstvo i Norveška). Ostatak se uvozi iz Venecuele, Alžira, Meksika i sa Bliskog istoka.

Sa zapada Kanade (Alberta) pokrajina uvozi većinu gasa. Od 1980-ih se u Kvebeku eksploatišu dva nalazišta gasa, jedno u Puan-di-Laku i jedno u San-Flavijanu. Od 1980. godine, pokrajina je znatno razvila svoju gasnu mrežu.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Post, Canada (17. 01. 2011). „Addressing Guidelines”. Canada Post Corporation. Pristupljeno 12. 07. 2011. 
  2. ^ Službeni naziv pokrajine na francuskom jeziku je Québec (sa naglaskom), dok je službeno ime na engleskom jeziku Quebec (bez naglaska), izgovor: [kʰwəˈbɛk] ili [kʰəˈbɛk]. Ime glavnog grada pokrajine se na oba službena jezika države piše kao Québec (sa naglaskom). Vlada Kvebeka koristi varijantu sa naglaskom u oba službena jezika.
  3. ^ Gérard Bouchard, La nation québécoise au futur et au passé, (VLB éditeur, 1999)
  4. ^ Québec. Institut de la statistique du Québec (2007). Évolution et distribution de la population par région administrative, superficie et densité, Québec, 1971-2006 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007).
  5. ^ a b v Québec . L'eau. La vie. L'avenir. Politique nationale de l'eau Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. јануар 2005). 2002. ISBN 978-2-550-40074-5. str. 5.
    Sa 990 km³/godišnje obnovljivih voda, izuzimajući jezera i podvodne vode, Kvebek raspolaže s 3% ukupne svetske količine ovog resursa.
  6. ^ Babin 1986, str. 39
  7. ^ Basques Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. oktobar 2011), The Canadian Encyclopedia
  8. ^ Directeur général des élections du Québec. Référendum du 30 octobre 1995 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. septembar 2007).
  9. ^ Assemblée nationale du Québec (2004). Jacques Parizeau Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. mart 2009).
  10. ^ Kanada. Donji dom kanadskog parlamenta (27. novembar 2007) Feuilleton et feuilleton des avis, n° 87 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. februar 2008).
  11. ^ Kanada. Donji dom kanadskog parlamenta Hansard révisé • Numéro 087. 39. législature, 1. session, vote n° 73 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. jun 2008). 2007.
  12. ^ Presse canadienne. 2006. Le pays rejette en bloc l'idée que le Québec est une nation Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. septembar 2007), La Presse (Montreal)
  13. ^ Institut de la statistique du Québec (12. avgust 2003) [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. decembar 2008).
  14. ^ Québec. Éditeur officiel du Québec (1. avgust 2007). Charte de la langue française. L.R.Q., glava C-11.
  15. ^ Institut de la statistique du Québec (10. jun 2004) [2] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. decembar 2008).
  16. ^ a b Institut de la statistique du Québec (2. april 2003) [3] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. januar 2009).
  17. ^ National Hockey League (20. jun 2006). Hockey for Dummies[mrtva veza].
  18. ^ Santr Bel (2005) Spécifications techniques Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. oktobar 2007).
  19. ^ Canadiens de Montréal. Les coupes Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. januar 2009).
  20. ^ Fédération des clubs de motoneigistes du Québec (2006). La motoneige au Québec en quelques statistiques
  21. ^ Benoit, Jehane (1975). La nouvelle encyclopédie de la cuisine. Montréal : Les messageries du Saint-Laurent. str. 10.
  22. ^ Agriculture et Agroalimentaire Canada. L’industrie acéricole canadienne Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. septembar 2007).
  23. ^ Statistique Canada (2006). Production et valeur du miel et des produits de l’érable. Publikacija 23-221-XIF.
  24. ^ Québec. Institut de la statistique du Québec (5. april 2007). Le Québec est 22e au monde quant à son produit intérieur brut par habitant Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. januar 2009).
  25. ^ Québec. Institut de la statistique du Québec (2007). Profil économique - France Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. decembar 2008)
  26. ^ Québec. Institut de la statistique du Québec (2007). Profil économique - Italie Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. decembar 2008)
  27. ^ Québec. Ministère du Tourisme . Le tourisme, une industrie importante pour le Québec Édition 2006. 2006. ISBN 978-2-550-48481-3. str. 11.
  28. ^ ibid. str. 3.
  29. ^ a b v Québec. Institut de la statistique du Québec. Le Québec chiffres en main, édition 2007 - Tourisme Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. januar 2009).
  30. ^ Québec. Ministère des Transports (2007). Réseau routier Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. novembar 2008)
  31. ^ a b Québec (2007). Portail Québec : Transport.
  32. ^ Québec. Institut de la statistique du Québec (2007). Le Québec, chiffres en main : Transport Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. januar 2009).
  33. ^ Québec. Ministère des Ressources naturelles et de la Faune. Substances exploitées au Québec Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. jun 2007).
  34. ^ Québec. Banque de données des statistiques officielles (17. maj 2006). Industrie minière : valeur des expéditions, selon les principales substances minérales, Québec.
  35. ^ Québec. Institut de la statistique du Québec. Le Québec chiffres en main, édition 2007 - Végétation Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. јануар 2009)

Литература[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Квебек&oldid=27688004”