Rog Afrike

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Rog Afrike
Države Roga Afrike
4 suverene države
1 suverena država sa ograničenim priznanjem
Demonim (i)Regionalni demonimi:

Nacionalni demonimi:

Glavne regionalne organizacije
Populacija140.683.144 (2020 procena.)
Površina1.882.757 km2
Glavni maternji jezici
Glavni strani službeni jezici
  • Engleski (kozvaničan u Somalilandu, široko predavan)
  • Arapski (kozvaničan u Džibutiju, Somaliji i Somalilandu, liturgijski jezik muslimana)
  • Francuski (kozvaničan u Džibutiju)
  • Italijanski (ranije u Eritreji i Somaliji)
ReligijaSunizam, hrišćanstvo, tradicionalne vere, judaizam (ranije u Etiopiji, većina je migrirala u Izrael)
Vremenske zoneUTC+03:00
Valuta
PrestoniceDžibuti (Džibuti)
Asmara (Eritreja)
Adis Abeba (Etiopija)
Mogadiš (Somalija)
Hargeisa (Somaliland)
Totalni BDP (PKM)$247,751 milijardi (2016)
($2,020 po stanovniku)
Totalni BDP (nominalno)$102,057 milijardi (2016)
($832 po stanovniku)

Rog Afrike (engl. Horn of Africa) ili Somalsko poluostrvo, poluostrvo je u istočnoj Africi[1][2][3][4] koje zalazi u Arapsko more i leži duž južne strane Adenskog zaliva. On je najistočniji deo afričkog kontinenta, a ime je dobio zbog sličnosti sa nosorogovim rogom.

Termin Rog Afrike se odnosi na veću regiju koja obuhvata države:[1][2][3][5][6][7][8] Džibuti, Etiopiju, Eritreju i Somaliju. Cela regija se prostire na približno 2.000.000 km² na kom živi priližno 115 miliona stanovnika (Etiopija: 96,6 miliona, Somalija: 15,4 miliona, Eritreja: 6,4 miliona i Džibuti: 921,8 hiljada). U širem geografskom smislu, u ovu regiju se ponekad uključuju i Kenija (cela ili samo njen istočni deo), kao i ostrvo Sokotra, a ponekad i Južni Sudan. U antičko i srednjovekovno doba u zapadnom svetu je bila poznata kao „zemlja Barbarije i Etiopljana“.[9][10][11] Regionalne studije na Rogu Afrike izvode se u poljima kao što su etiopske studije i somalske studije.

Imena[uredi | uredi izvor]

Ovo poluostrvo je poznato pod raznim imenima. Stari Grci i Rimljani nazivali su ga Regio Aromatica ili Regio Cinnamonifora zbog aromatičnih biljaka ili Regio Incognita zbog njegove neistražene teritorije. U antičko i srednjovekovno doba Rog Afrike se nazivao Bilad al Barbar („Zemlja Berbera“).[9][10][11] Takođe je poznat kao Somalsko poluostrvo ili, somalskim jezikom, Geska Afrika, Jasirada Somali ili Gakandulka Somali.[12] Na drugim lokalnim jezicima naziva se „Afrički rog“ ili „Rog Afrike“: na amharskom የአፍሪካ ቀንድ yäafrika qänd, na arapskom القرن الأفريقي al-qarn al-'afrīqī, na oromskom Gaaffaa Afriikaa i na tigrinjskom ቀርኒ ኣፍሪቃ q’ärnī afīrīqa. Često se naziva jednostavno „Rogom“, dok ga stanovnike ponekad kolokvijalno nazivaju Rog Afrike.[13][14] Ponekad se koristi izraz Veliki rog Afrike, bilo da uključuje susedne severoistočno afričke zemlje ili da bi se razlikovala šira geopolitička definicija Roga Afrike od užih poluostrvskih definicija.[14][15] Pojedini mediji i naučnici region definišu kao Abesinsko poluostrvo.[16]

Geografija i klima[uredi | uredi izvor]

Rog Afrike je aridna regija gotovo jednako udaljena od ekvatora i rakove obratnice.

Sokotra je malo ostrvo u Indijskom okeanu blizu somalske obale, koji se smatra delom Afrike. Površine je 3.600 kvadratnih km, a pripada Jemenu, najjužnijoj zemlji na Arapskom poluostrvu.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Drevna istorija[uredi | uredi izvor]

Kraljevstvo Aksum bilo je smješteno u Etiopiji, Eritreji i Jemenu, a postojalo je između 3. i 11. veka. Zbog strateškog položaja Roga Afrike, kraljevstvo je tokom prošlosti ograničavalo pristup Crvenom moru.

Tokom starog veka regija je bila izvor bioloških resursa. Stari Egipćani, Grci i Rimljani slali su ekspedicije u regiju radi tamjana, smirne, zmajeve krvi i cinobera, sledivši Put tamjana. Zbog velikog bogatstva mirodijama Rimljani su tu regiju nazivali Regio Aromatica.

Moderna istorija[uredi | uredi izvor]

Rog Afrike je regija koja se neprestano nalazi u krizi. Etiopija zauzima najveći deo Roga Afrike, a u njoj živi oko 85% stanovništva tog područja. Etiopska istorija je jako označena sukobima između muslimana i hrišćana zbog resursa i prostora za življenje, jednako kao i između nacionalizma i marksizma-lenjinizma u modernim vremenima. Ostatak regije takođe se suočava s neprekidnim ratovima. Posledica građanskog rata koji je 1977. izbio u Somaliji jeste nefunkcionalna nacionalna vlast od 1991. godine. Sukobi su se takođe pojavili u Džibutiju i Eritreji.

Regija je redovno pod udarom prirodnih katastrofa kao što su suše (Etiopija) ili poplave (Somalija) koje posebno teško pogađaju ruralna područja. Posledica toga je jedan od najviših nivoa neuhranjenosti u svetu, te se u regiji neprestano pojavljuju velike humanitarne krize. Između 1982. i 1992. godine na Rogu Afrike je umrlo oko dva miliona ljudi zbog rata i gladi.

Rog Afrike je od 2002. godine u fokusu pažnje SAD, Francuske, Nemačke i jedanaest afričkih nacija u kontekstu rata protiv terorizma.

Kultura i etnicitet[uredi | uredi izvor]

Zemlje na Rogu Afrike međusobno su kulturno povezane i mnogo su bliže Arabiji nego ostatku Afrike. Lokalni ljudi su dugo vremena koristili plug za obrađivanju zemlje, a kao domaće životinje su čuvali arapske jednogrbe deve. Neke važne etnolingvističke grupe na Rogu su:

Ekonomija[uredi | uredi izvor]

Države regije obilato zavise od nekoliko ključnih izvoznih proizvoda:

  • Etiopija: kafa čini 80% ukupnog izvoza.
  • Somalija: banane i stoka čine preko 50% ukupnog izvoza.

Ekologija[uredi | uredi izvor]

Grevijeva zebra (Equus grevyi)

Rog Afrike je Uneskova vruća tačka biodiverziteta, te jedna od dve u potpunosti aridne. Usprkos svemu Rog Afrike jako pati od prekomerne ispaše, te je ostalo još samo 5% njegovog izvornog habitata. Druga velika pretnja na ostrvu Sokotri je razvitak infrastrukture.

Fauna[uredi | uredi izvor]

Rog Afrike je dom 220 vrsta sisara. Među ugroženim vrstama te regije nalazi se nekoliko antilopa poput bejre, dibataga, srebrnog dik-dika i Spikove gazele. Ostale značajne vrste uključuju somalskog divljeg magarca, pustinjsku bradavičastu svinju, hamadrijase, somalskog pigmejskog gerbila, amodila i Spekeovog pektinatora. Grevijeva zebra je jedinstveni divlji konj u regiji.

Neke važne vrste ptica na Rogu jesu crni boubou, zlatnokrila zimovka, Linaria johannis i džibutski frankolin.

Na Rogu Afrike se nalazi više endemičnih gmizavaca nego bilo gde u Africi. Od oko 285 vrsta preko 90 je pronađeno isključivo ovde. Među endemične rodove gmizavaca spadaju Haackgreerius, Haemodracon, Ditypophis, Pachycalamus i Aeluroglena. Polovina tih rodova je jedinstvena za ostrvo Sokotru. Vodozemci su za razliku od gmizavaca slabo zastupljeni u regiji.

Na području Roga Afrike nalazi se oko 100 vrsta slatkovodnih riba, a otprilike njih 10 su endemične. Među endemičnim vrstama nalaze se pećinski stanovnici somalska slepa kopljača i somalska pećinska riba.

Flora[uredi | uredi izvor]

Procenjuje se da se na Rogu Afrike nalazi 5.000 vrsta vaskularnih biljaka od kojih je polovina endemična. Endemizam je najrazvijeniji na Sokotri i severnoj Somaliji. Regija ima dve endemične biljne porodice: Barbeyaceae i Dirachmaceae. Među ostalim značajnim vrstama spada stablo krastavca koje živi jedino na Sokotri, Bankvaleova palma (Livistona carinensis), jeheb orah i somalska ciklama.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Sandra Fullerton Joireman, Institutional Change in the Horn of Africa, (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."
  2. ^ a b Encyclopædia Britannica, inc, Jacob E. Safra, The New Encyclopædia Britannica, (Encyclopædia Britannica: 2002), p.61: "The northern mountainous area, known as the Horn of Africa, comprises Djibouti,Ethiopia, Eritrea, and Somalia."
  3. ^ a b Michael Hodd, East Africa Handbook, 7th Edition, (Passport Books: 2002), p. 21: "To the north are the countries of the Horn of Africa comprising Ethiopia, Eritrea, Somaliland, Djibouti, and Somalia."
  4. ^ Robert Stock, Africa South of the Sahara, Second Edition: A Geographical Interpretation, (The Guilford Press; 2004), p. 26
  5. ^ Robert Stock, Africa South of the Sahara, Second Edition: A Geographical Interpretation, (The Guilford Press: 2004), p. 26
  6. ^ Felter, Claire (1. 2. 2018). „Somaliland: The Horn of Africa’s Breakaway State”. Council on Foreign Relations. Pristupljeno 24. 3. 2021. 
  7. ^ Michael Hodd, East Africa Handbook, 7th Edition, (Passport Books: 2002), pp. 21
  8. ^ Encyclopaedia Britannica, inc, Jacob E. Safra, The New Encyclopaedia Britannica, (Encyclopaedia Britannica: 2002), pp. 61
  9. ^ a b J. D. Fage, Roland Oliver, Roland Anthony Oliver, The Cambridge History of Africa, (Cambridge University Press: 1977), p.190
  10. ^ a b George Wynn Brereton Huntingford, Agatharchides, The Periplus of the Erythraean Sea: With Some Extracts from Agatharkhidēs "On the Erythraean Sea", (Hakluyt Society: 1980), p.83
  11. ^ a b John I. Saeed, Somali – Volume 10 of London Oriental and African language library, (J. Benjamins: 1999), p. 250.
  12. ^ Ciise, Jaamac Cumar. Taariikhdii daraawiishta iyo Sayid Maxamad Cabdille Xasan, 1895–1920. JC Ciise, 2005.
  13. ^ Teklehaimanot, Hailay Kidu. "A Mobile Based Tigrigna Language Learning Tool." International Journal of Interactive Mobile Technologies (iJIM) 9.2 (2015): 50–53.
  14. ^ a b Schmidt, Johannes Dragsbaek; Kimathi, Leah; Owiso, Michael Omondi (2019-05-13). Refugees and Forced Migration in the Horn and Eastern Africa: Trends, Challenges and Opportunities (na jeziku: engleski). Springer. ISBN 978-3-030-03721-5. 
  15. ^ Schreck, Carl J., and Fredrick HM Semazzi. "Variability of the recent climate of eastern Africa." International Journal of Climatology 24.6 (2004): 681–701.
  16. ^ „Xenophobia threatens to undermine Sudan's revolution | Refugees | al Jazeera”. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Рог_Африке&oldid=27550984”