Pređi na sadržaj

Ujedinjeni Arapski Emirati

Uredi veze
Koordinate: 24° N 54° E / 24° S; 54° I / 24; 54
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ujedinjeni Arapski Emirati
دولة الإمارات العربية المتحدة (arapski)
Krilatica: Alah, nacija, predsednik
Himna: Živi, domovino
(arap. عيشي بلادي [Īšiy Bilādī])
Položaj Ujedinjenih Arapskih Emirata
Glavni gradAbu Dabi
24° 28′ N 54° 22′ E / 24.467° S; 54.367° I / 24.467; 54.367
Najveći gradDubai
25° 15′ N 55° 18′ E / 25.250° S; 55.300° I / 25.250; 55.300
Službeni jezikarapski[1]
Vladavina
Oblik državefederalna islamska ustavna monarhija[2][3][4]
 — PredsednikMuhamed ibn Zajed el Nahjan
 — PremijerMuhamed ibn Rašid el Maktum
Zakonodavna vlastSavezno vrhovno veće
Istorija
Stvaranje‍
 — Protektorat Ujedinjenog Kraljevstva1820. i 1892.
 — Nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva2. decembar 1971.
 — Prijem u Ujedinjene nacije9. decembar 1971.
 — Pripajanje Ras el Hajme10. februar 1972.
Geografija
Površina‍
 — ukupno83.600 km2 (114)
 — voda (%)zanemarljivo
Stanovništvo‍
 — 2020.Rast 9.282.410[5] (92)
 — 2005.4.106.427
 — gustina121 st./km2 (110)
Ekonomija
BDP / PKM≈ 2024.
 — ukupnoRast 952,171 mlrd. $[6] (34)
 — po stanovnikuRast 92.954 $[6] (6)
IHR (2022)0,937[7] (17) — veoma visok
ValutaUAE dirham
 — kod valuteAED
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +4
Internet domen‍.ae‍
Pozivni broj+971

Ujedinjeni Arapski Emirati[a] (UAE), ili skraćeno Emirati,[b] država je na Bliskom istoku u jugozapadnoj Aziji. Nalazi se na istočnom kraju Arabijskog poluostrva. Sastoji se od sedam emirata, uz Abu Dabi kao glavni.[8] Graniči se sa Omanom na istoku i severozapadu i sa Saudijskom Arabijom na jugozapadu, uz pomorske granice u Persijskom zalivu sa Katarom i Iranom i sa Omanom u Omanskom zalivu. Ima oko 10 miliona stanovnika. Dubai je najnaseljeniji grad.[9] Islam je zvanična religija i arapski službeni jezik, dok je engleski jezik koji se najviše govori.[10]

Ova suverena apsolutna monarhija je federacija od sedam emirata koja obuhvata Abu Dabi koji služi kao glavni grad, Adžman, Dubaj, Fudžejra, Ras el Hajma, Šardža i Um el Kajvejn. Njihove granice imaju brojne enklave unutar različitih emirata.[11] Svakim emiratom upravlja vladar; zajedno formiraju Savezno vrhovno veće. Jedan od vladara služi kao predsednik Ujedinjenih Arapskih Emirata.[12] U 2013. godini stanovništvo UAE iznosilo je 9,2 miliona, od čega 1,4 miliona državljana Emirata i 7,8 miliona emigranata.[13][14][15] Procenjeno stanovništvo UAE u 2020. godini bilo je 9,89 miliona.[16]

Islam je zvanična religija, a arapski je službeni jezik. Rezerve nafte u UAE su šeste po veličini na svetu, dok su rezerve prirodnog gasa sedme po veličini na svetu.[17][18] Šeik Zajed, vladar Abu Dabija i prvi predsednik UAE, nadgledao je razvoj Emirata i usmeravao prihode od nafte u zdravstvo, obrazovanje i infrastrukturu.[19] Privreda UAE je najraznovrsnija u Savetu za zalivsku saradnju, dok je njegov najmnogoljudniji grad Dubaj globalni grad i međunarodno vazduhoplovno i pomorsko trgovinsko čvorište.[20][21] Zemlja se manje oslanja na naftu i gas nego prethodnih godina i ekonomski se fokusira na turizam i poslovanje. Vlada UAE ne obračunava porez na dohodak iako postoji sistem poreza na dobit, a porez na dodatu vrednost u iznosu od 5% uspostavljen je 2018.[22]

Rastući međunarodni profil UAE doveo je do toga da su prepoznati kao regionalna i srednja sila.[23][24] UAE su član Ujedinjenih nacija, Arapske lige, Organizacije za islamsku saradnju, OPEC, Pokreta nesvrstanih i Saveta za saradnju u Zalivu.

Geografija

[uredi | uredi izvor]

Položaj

[uredi | uredi izvor]

Ujedinjeni Arapski Emirati leže na Arabijskom poluostrvu. Zemlje sa kojima graniče su Oman, Saudijska Arabija i Katar. Zemlja se prostire na severu od Persijskog zaliva na jug do Omanskog zaliva.

Mapa UAE

Geologija i reljef

[uredi | uredi izvor]

Peščana pustinja zauzima većinu zemlje, sa planinama na severoistoku (najviši vrh Jibir na planini Hadžar, 1.527 m). Duž obale se nalaze slane ravnice.

Vode

[uredi | uredi izvor]

Flora i fauna

[uredi | uredi izvor]
Stabla akacije koja rastu u pustinjskim predgrađima u blizini Fudžejre.

Klima

[uredi | uredi izvor]

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Stanovnici područja današnjih UAE krajem 18. i početkom 19. veka napadali su britanske brodove u Persijskom zalivu i Indijskom okeanu. Britansko carstvo odgovorilo je 1819. i nizom ugovora stavio države jugoistoka Arapskog poluostrva pod svoju kontrolu, preuzimajući odbranu i spoljnu politiku, a ostavljajući unutrašnje uređenje uglavnom nedirnutim.

Nakon britanskog povlačenja 1971. Katar i Bahrein odlučili su se za potpunu nezavisnost, a ostalih sedam emirata za ujedinjenje.

Prva decenija nezavisnosti protekla je u znaku borbe dvaju najvećih emirata, Abu Dabija i Dubaija oko stepena centralizacije. Godine 1979. postignut je dogovor o podeli najviših funkcija u zemlji prema kojem mesto predsednika zauzima emir Abu Dabija, a premijera emir Dubaija.

Nakon zaoštravanja političkih prilika u regiji početkom 80-ih, Emirati su se približili zemljama Zapada, posebno SAD, iako nisu bezrezervno podržali napad na Irak 2003.

Administrativna podela

[uredi | uredi izvor]
Administrativna podela UAE
Raspored manjih konstitutivnih emirata unutar UAE
Glavni članak: Emirati Ujedinjenih Arapskih Emirata

Ujedinjeni Arapski Emirati su federacija podeljena u sedam emirata. Dubai je najnaseljeniji emirat sa 35,6% stanovništva u državi. Emirat Abu Dabi ima najveću površinu.

Stanovništvo

[uredi | uredi izvor]

Stanovništvo

[uredi | uredi izvor]

Država Ujedinjenih Arapskih Emirata je najraznolikija država bliskog istoka u pogledu stanovništva. Sredinom 1980-ih godina veliki broj ljudi iz južne Azije je emigrirao u UAE. Visoki standard života i visoka mogućnost zapošljavanja je privukao veliki broj Indijaca i Pakistanaca. 2006. godine, u UAE bilo je prijavljeno oko 1,2 miliona državljana Indije i oko 300.000 državljana Pakistana[25]. Stanovništvo UAE čine:

  • Emirati (lokalni Arapi) 16,6%
  • Arapi iz drugih arapskih zemalja 23%
  • Državljani zemalja južne Azije 42,3%
  • Državljani zemalja iz ostatka Azije 12,1%
  • Ostali 6%

Najnaseljeniji grad je Dubai sa oko 3.6 miliona stanovnika. Ostali veliki gradovi su Abu Dabi, Šardža i Fudžaira.

Gradsko stanovništvo UAE čini oko 88%.[26]. Ostatak stanovništva živi u malim mestima i selima raštrkano po celoj zemlji i u mestima sagrađenim oko naftnih polja.

Kultura i religija

[uredi | uredi izvor]

Simboli i tradicije islama su dominantni u kulturi i religiji UAE. Vlada UAE ulaže velika finansijska sredstva kako bi se tradicionalna kultura zemlje sačuvala. Glavni vladin centar koji radi na očuvanju umetnosti, religije i kulture je u Abu Dabiju, i zove se Abu Dabi Kulturna Fondacija.

U UAE se može naći veliki broj crkava, kao i u susednim muslimanskim zemljama koje su tolerantne prema drugim religijama. Kako veliki procenat stanovništva čine doseljenici iz južne Azije sagrađen je i veliki broj restorana i kulturnih centara ovih zemalja. Broj evropskih kulturnih centara i škola koje danas postoje u UAE je skroman.

Sport

[uredi | uredi izvor]

Pored tradicionalnih trka kamila i neki drugi sportovi postaju sve popularniji. Najpopularniji sportovi među lokalnim stanovništvom su golf i konjske trke. Svakog marta, najbogatija trka konja na svetu se održava u Dubaiju, u kojoj prva nagrada iznosi 6 miliona dolara. Trka se naziva Svetsko prvenstvo Dubai.

Fudbalska reprezentacija UAE se kvalifikovala za Svetsko prvenstvo u fudbalu 1990. godine. Ovo je bio treći put za redom da su se arapske zemlje kvalifikovale za ovo prvenstvo (1982. godine Kuvajt i Alžir, 1986. godine Maroko i Alžir, 1990. godine Egipat i UAE).

Praznici

[uredi | uredi izvor]
DatumNazivLokalni nazivArapski
1. januarNova godina-رأس السنة الميلادية
VariraDan žrtvovanjaId ul-Adhaعيد الأضحى
VariraIslamska nova godinaRas al-Sana Al Hidžrijaرأس السنة الهجرية
6. avgustŠeik Zajed ibn Sultan el Najan - Ujedinjenje Emirata-عيد جلوس الشيخ زايد بن سلطان آل نهيان
VariraNoćno putovanjeIsra va el Miradžالإسراء و المعراج
2. decembarDan nacijeAl-Id el Vataniالعيد الوطني
Varirakraj RamazanaId ul-Fitrعيد الفطر

Privreda

[uredi | uredi izvor]

Od 60-ih godina temelj privrede Emirata čini proizvodnja nafte. Danas se UAE smatra trećim proizvođačem nafte na Bliskom istoku i Srednjem istoku, iza Saudijske Arabije i Irana. Najvećim rezervama raspolaže Abu Dabi, a pretpostavlja se da su rezerve Dubaija pri kraju. U poslednje dve decenije porastao je značaj i drugih sektora, posebno trgovine, finansija, industrije i turizma. BDP je u 2004. bio 25.200 USD po stanovniku, mereno po PPP-u.

Napomene

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ arap. دولة الإمارات العربية المتحدة [Dawlat al-ʾImārāt al-ʿArabīyyah al-Muttaḥidah]
  2. ^ arap. الإمارات [al-ʾImārāt]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ „Fact sheet”. United Arab Emirates. U.ae. Arhivirano iz originala 18. 11. 2023. g. Pristupljeno 31. 8. 2020. 
  2. ^ Stewart, Dona J. (2013). The Middle East Today: Political, Geographical and Cultural Perspectives. London and New York: Routledge. str. 155. ISBN 978-0-415-78243-2. 
  3. ^ Day, Alan John (1996). Political Parties of The World. Stockton. str. 599. ISBN 1-56159-144-0. 
  4. ^ „United Arab Emirates Constitution”. UAE Ministry of Justice. Arhivirano iz originala 11. 10. 2018. g. Pristupljeno 10. 10. 2018. 
  5. ^ „Statistics by Subject - Population”. Federal Competitiveness and Statistics Centre. Arhivirano iz originala 4. 12. 2023. g. Pristupljeno 2023-11-02. 
  6. ^ a b „World Economic Outlook Database, April 2024 Edition. (UAE)”. www.imf.org. International Monetary Fund. 16. 4. 2024. Arhivirano iz originala 16. 4. 2024. g. Pristupljeno 17. 4. 2024. 
  7. ^ „Human Development Report 2023/24” (PDF) (na jeziku: engleski). United Nations Development Programme. 13. 3. 2024. str. 289. Arhivirano (PDF) iz originala 13. 3. 2024. g. Pristupljeno 13. 3. 2024. 
  8. ^ „The Federal Boundaries of the United Arab Emirates” (PDF). Arhivirano (PDF) iz originala 13. 7. 2023. g. Pristupljeno 28. 3. 2024. 
  9. ^ „United Arab Emirates Country Summary”, The World Factbook (na jeziku: engleski), Central Intelligence Agency, Arhivirano iz originala 2. 11. 2023. g., Pristupljeno 2023-11-02 
  10. ^ Siemund, Peter; Al-Issa, Ahmad; Leimgruber, Jakob R. E. (jun 2021). „Multilingualism and the role of English in the United Arab Emirates”. World Englishes (na jeziku: engleski). 40 (2): 191—204. ISSN 0883-2919. S2CID 219903631. doi:10.1111/weng.12507 Slobodan pristup. 
  11. ^ „The Federal Boundaries of the United Arab Emirates” (PDF). 
  12. ^ „United Arab Emirates's Constitution of 1971 with Amendments through 2004” (PDF). constituteproject.org. Pristupljeno 29. 10. 2017. 
  13. ^ Habboush, Mahmoud. (10 October 2013) Call to naturalise some expats stirs anxiety in the UAE Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. jul 2014). Uk.reuters.com. Retrieved 10 October 2015
  14. ^ „Labor Migration in the United Arab Emirates: Challenges and Responses”. migrationpolicy.org. 18. 9. 2013. Pristupljeno 12. 2. 2016. 
  15. ^ „United Arab Emirates country profile”. BBC News. 28. 9. 2016. Pristupljeno 23. 10. 2016. 
  16. ^ UAE population in 2020
  17. ^ „Production of Crude Oil including Lease Condensate 2016” (CVS download). U.S. Energy Information Administration. Pristupljeno 27. 5. 2017. 
  18. ^ U.S. Energy Information Administration, International Energy Statistics, accessed 17 January 2019.
  19. ^ „United Arab Emirates profile”. BBC News. 14. 11. 2012. 
  20. ^ Iyer, Srinivasan (30. 12. 2014). „Dubai International is world's busiest airport”. The National. Pristupljeno 4. 1. 2015. 
  21. ^ „IMF Data Mapper”. Imf.org. Pristupljeno 12. 2. 2016. 
  22. ^ Augustine, Babu Das (1. 1. 2018). „New era in UAE as VAT takes effect”. GulfNews. Pristupljeno 12. 7. 2018. 
  23. ^ Laipson, Ellen (3. 9. 2014). „The UAE and Egypt's New Frontier in Libya”. The National Interest. Pristupljeno 26. 10. 2014. 
  24. ^ Evans, Gareth (29. 7. 2011). „Middle Power Diplomacy”. Pristupljeno 26. 10. 2014. 
  25. ^ „Državljani Indije slave Dan Nezavisnosti Indije u UAE”. Arhivirano iz originala 19. 10. 2006. g. Pristupljeno 17. 4. 2013. 
  26. ^ „Table 3.10 Urbanizacija” (PDF). World Development Indicators. Svetska Banka. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 3. 2009. g. Pristupljeno 24. 10. 2006.  „(link to HTML page with the PDFs)”. Arhivirano iz originala 03. 02. 2007. g. Pristupljeno 17. 4. 2013. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]

24° N 54° E / 24° S; 54° I / 24; 54

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Уједињени_Арапски_Емирати&oldid=28503734”