Troja

Troja
Τροία
Troja; Τροία
Svetska baština Uneska
Zvanično ime	Arheološki lokalitet Troja
Mesto	Hisarlik, Čanakale, Čanakale, Turska
Koordinate	39° 57′ 27″ S; 26° 14′ 20″ I / 39.9575° S; 26.2389° I
Površina	158 ha (17.000.000 sq ft)
Uključuje	Temple of Athena at Ilion ;
Kriterijum	kulturna: II,III,VI
Upis	1998. (22. sednica)
Veb-sajt	http://whc.unesco.org/en/list/849

Troja (stgrč. Τροία, Troía, Ἴλιον, Ī́lion ili Ἴλιος, Ī́lios; lat. Troia, takođe Īlium;^{[note 1]} het. 𒌷𒃾𒇻𒊭 Wilusa or 𒋫𒊒𒄿𒊭 Truwisa;^[1]^[2] tur. Truva or Troya) ili Ilij, ili Ilium; tur. Truva ili Troya), je legendarni grad i poprište Trojanskog rata, koji je delom opisan u Homerovoj Ilijadi, epu pisanom na starogrčkom sastavljenom u 9. ili 8. veku p. n. e. Osim toga, Troja je ime jednog arheološkog nalazišta na navodnoj lokaciji homerske Troje u Maloj Aziji, danas u severozapadnoj Turskoj, u blizini morske obale jugozapadno od Dardanela pod planinom Idom.^{[note 2]}

Pod vladavinom rimskog cara Avgusta sagrađen je novi grad Ilijum na mestu koje su mnogi smatrali lokacijom legendarne Ilijade. Grad je cvao do utemeljenja Konstantinopolja, a pod Vizantijom je propadao. Nemački arheolog Hajnrih Šliman je iskopavao u tom području tokom 1870-ih. Kasnija su iskapanja otkrila više gradova sagrađenih u različitim razdobljima. Jedan od ranijih gradova (Troja VIIa) često se navodi kao homerska Troja, ali ta je tvrdnja i dalje sporna. Šlimanov najspektakularniji nalaz je bio tzv. Prijamovo blago (tako ga je nazvao sam Šliman). Ali još u vreme njegovog života su se pojavile prve naznake da bi zlatno blago moglo biti oko hiljadu godina starije nego što je Šliman pretpostavljao. Novija iskopavanja su pronašla tragove puno starijeg naseljavanja tog područja koja sežu u 5 hiljada godina p. n. e. Arheološko nalazište Troja je dodato 1998. godine na listu Svetske baštine.

Današnja lokacija je brdo Hisarlik i njegova neposredna blizina. U savremenoj naučnoj nomenklaturi, greben Troje (uključujući Hisarlik) graniči se sa ravnicom Troje, ravnim poljoprivrednim zemljištem, koje vodi donji tok reke Skamander do moreuza. Troja je bila poprište Trojanskog rata opisanog u grčkom epskom ciklusu, posebno u Ilijadi, jednoj od dve epske pesme koja se pripisuju Homeru. Metrički dokazi iz Ilijade i Odiseje sugerišu da je ime Ἴλιον (Ilion) ranije počinjalo sa digamom: Ϝίλιον (Vilion); ovo potkrepljuje i hetitsko ime za koji se smatra da je isti grad, Vilusa. Prema arheologu Manfredu Korfmanu, lokacija Troje u blizini Egejskog mora, kao i Mramornog mora i Crnog mora, učinila ju je čvorištem za vojne aktivnosti i trgovinu i glavnim nalazištem kulture koju Korfman naziva „Kultura pomorske Troje“ “, koja se protezala preko regiona između ovih mora.^[3]

Grad je uništen na kraju bronzanog doba – faze za koju se generalno veruje da predstavlja kraj Trojanskog rata – i grad je napušten ili skoro napušten tokom narednog mračnog doba. Posle ovoga, lokalitet je stekao novo stanovništvo koje je govorilo grčki i grad je, zajedno sa ostatkom Anatolije, postao deo Persijskog carstva. Troada, region u kome se nalazio nekadašnji grad, zatim je osvojio Aleksandar Veliki, Ahilov poštovalac, za koga je verovao da ima istu vrstu slavne (ali kratkotrajne) sudbine. Posle rimskog osvajanja ovog sada helenističkog grčkog govornog sveta, na mestu je osnovana nova prestonica zvana Ilijum (od grčkog: Ιλιον, Ilion) u vreme vladavine rimskog cara Avgusta. Ona je cvetala do uspostavljanja Konstantinopolja, postala je episkopija, zatim je ta regija bila napuštena, ponovo naseljena nekoliko vekova kasnije tokom vizantijskog doba, pre nego što je ponovo napuštena (mada je i dalje ostala titularna oblast katoličke crkve).

Fizička lokacija Troje na Hisarliku bilo je zaboravljena u antici, a do rane moderne ere čak je i njeno postojanje kao grada iz bronzanog doba dovođeno u pitanje i smatralo se mitskim ili kvazimitskim. Godine 1822, škotski novinar Čarls Maklaren bio je prvi moderni naučnik koji je kategorički identifikovao Hisarlik kao verovatnu lokaciju Troje.^[4]^[5] Sredinom 19. veka, porodica Kalvert, bogati levantinski engleski emigranti koji su živeli u Troadu, nastanjujući farmu na nekoliko kilometara od Hisarlika, kupili su veći deo brda u uverenju da sadrži ruševine Troje. Bili su antikvari. Dvoje članova porodice, Frederik i posebno najmlađi, Frank, vršili su geodetska premeravanja Troada i tamo izveli niz probnih iskopavanja. Frank Kalvert je 1865. godine iskopao probne rovove na brdu otkrivajući rimsko naselje. Shvativši da nije imao sredstava za potpuno iskopavanje, pokušao je da regrutuje Britanski muzej, ali je bio odbijen. Slučajan sastanak sa Kalvertom u Čanakalu i Hajnrih Šlimanova poseta nalazištu, koji je bio bogati nemački biznismen i arheologa, koji je takođe tražio Troju, pružili su drugu priliku za finansijsku podršku.^[6] Šliman je u početku bio sumnjičav u pogledu poistovećivanja Hisarlika sa Trojom, ali ga je Kalvert ubedio.^[7]

Napomene[uredi | uredi izvor]

^ Troia is the typical Latin name for the city. Īlium is a more poetic term: Lewis, Charlton T.; Short, Charles. „Ilium”. A Latin Dictionary. Tufts University: The Perseus Digital Library. Pristupljeno 2018-04-22.
^ The region inherits these names from Roman provincial or regional names in late Classical antiquity: Asia Minor ("lesser Asia"), or Anatolia ("place of the rising sun") now Turkish Anadolu

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Korfmann, Manfred O. (2007). Winkler, Martin M, ur. Troy: From Homer's Iliad to Hollywood Epic. Oxford, England: Blackwell Publishing Limited. str. 25. ISBN 978-1-4051-3183-4. „Troy or Ilios (or Wilios) is most probably identical with Wilusa or Truwisa ... mentioned in the Hittite sources”
^ Burney, Charles (2004). „Wilusa”. Historical dictionary of the Hittites. Metuchen, N.J: Scarecrow Press. str. 311. ISBN 978-0-8108-4936-5.
^ Korfmann 2003, str. 27
^ Maclaren, Charles (1822). A Dissertation On the Topography of the Plain of Troy: Including an Examination of the Opinions of Demetrius, Chevalier, Dr. Clarke, and Major Rennell. Bibliobazaar. ISBN 978-1-146-73161-4. Pristupljeno 28. 12. 2014. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Schliemann 1881, str. 189.
^ Wood 1985, str. 54–55.
^ Bryce, Trevor (2005). The Trojans and their neighbours. Taylor & Francis. str. 37. ISBN 978-0-415-34959-8.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Allen, Susan Heuck (jul 1995). „Finding the Walls of Troy': Frank Calvert, Excavator”. American Journal of Archaeology. 99 (3): 379—407. JSTOR 506941. doi:10.2307/506941. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
Allen, Susan Heuck (1999). Finding the Walls of Troy: Frank Calvert and Heinrich Schliemann at Hisarlik. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-20868-1.
Bauer, Susan Wise (2007). „The Battle for Troy”. The History of the Ancient World: From the Earliest Accounts to the Fall of Rome. Norton. str. 253—58. ISBN 9780393070897.
Blegen, C.W. (1995) [1963]. Troy and the Trojans. New York: Barnes & Noble Books.
Carter, Jane Burr; Morris, Sarah P., ur. (1995). The Ages of Homer. Austin: University of Texas Press. ISBN 978-0-292-71208-9.
Efkleidou, Kalliope (2004). Slavery and Dependent Personnel in the Linear B Archives of Mainland Greece (MA). Cincinnati, Ohio: University of Cincinnati. Arhivirano iz originala 23. 02. 2020. g. Pristupljeno 25. 05. 2021.
Harpin, Paul H. (1976). The British War Office: from the Crimean War to Cardwell, 1855-1868 (MA). University of Massachusetts.
House of Commons (1855). Reports from Committees. 9, Part 2. London: Great Britain. Parliament.
Kayan, İlhan (2003). „Chapter 25 Geoarchaeological lnterpretations of the 'Troian Bay'”. Ur.: Günther A. Wagner; Ernst Pernicka; Hans-Peter Uerpmann. Troia and the Troad-Scientific Approaches. Natural Science in Archaeology. Berlin: Springer. ISBN 9783642078323.
Korfmann, Manfred (2003). Troia in Light of New Research (PDF). Reden an Der Universität Trier, Dies academicus 2003 (English izd.). Tübingen: Institute for Pre- and Protohistory and Archaeology of the Middle Ages, Tübingen University. Arhivirano iz originala (PDF) 17. 04. 2021. g. Pristupljeno 25. 05. 2021.
Korfmann, Manfred (2013). Troia/Wilusa Guidebook. Çanakkale-Tübingen Troia Vakh (Foundation) Publication Series 1 (Enlarged and revised izd.). Istanbul: Biltur Basim Yayin ve Hizmet A.Ș.
Latacz, Joachim (2004). Troy and Homer: Towards a Solution of an Old Mystery. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926308-0
Levantine Heritage Foundation (februar 2013). „Collaborative Online Research Project: Consuls Of "The Dardanelles" And "Gallipoli"” (PDF). CS1 održavanje: Format datuma (veza)
Robinson, Marcelle (1994). „Pioneer, Scholar, and Victim: An Appreciation of Frank Calvert (1828-1908)”. Anatolian Studies. 44: 153—168. JSTOR 3642989. doi:10.2307/3642989.
Schliemann, Heinrich (1881). Ilios. The city and country of the Trojans. New York: Harper & Brothers.
Tulloch, Alexander (1857). The Crimean Commission and the Chelsea Board. London: Harrison.
Watkins, Calvert (1986). „The Language of the Trojans”. Ur.: Mellink, Machteld J. Troy and the Trojan War: A Symposium Held at Bryn Mawr College, October 1984. Bryn Mawr Pa: Bryn Mawr College.
Wood, Michael (1985). In Search of the Trojan War. BBC Books; First Thus edition. ISBN 978-0563201618. Ș
Troia Projekt and CERHAS (2013). „Welcome to Troy”. Troy. University of Cincinnati. Arhivirano iz originala 14. 5. 2008. g. Pristupljeno 8. 8. 2013. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
Easton, D.F.; Hawkins, J.D.; Sherratt, A.G.; Sherratt, E.S. (2002). „Troy in Recent Perspective”. Anatolian Studies. 52: 75—109. JSTOR 3643078. doi:10.2307/3643078 .
Institut für Ur- und Frühgeschichte und Archäologie des Mittelalters, Universität Tübingen, and Department of Classics, University of Cincinnati, Ohio (2010). „Troia and the Troad – Archaeology of a Region: The new excavations at Troy”. Project Troia. Institut für Ur- u. Frühgeschichte. Arhivirano iz originala 19. 5. 2005. g. Pristupljeno 8. 8. 2013. CS1 održavanje: Višestruka imena: spisak autora (veza)CS1 održavanje: Format datuma (veza)
- Troia Project (2004). „Reconstructions”. Troia VR. University of Tübingen. Arhivirano iz originala 30. 8. 2013. g. Pristupljeno 8. 8. 2013. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
- Heath, Sebastian; Tekkök, Billur, ur. (2007—2009). „Greek, Roman and Byzantine Pottery at Ilion (Troia)”. Classics Department, University of Cincinnati. Arhivirano iz originala 07. 06. 2011. g. Pristupljeno 10. 8. 2013. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
- Heath, Sebastian; Mannsperger, Dietrich; Rose, C. Brian; Wallrodt, John (2013). „Coins from Ilion (Troia)”. Classics Department, University of Cincinnati. Pristupljeno 10. 8. 2013. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
Rutter, Jeremy B. (2013). „Welcome”. Aegean Prehistoric Archaeology. Dartmouth College. Arhivirano iz originala 18. 07. 2012. g. Pristupljeno 10. 8. 2013. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
- „Lesson 23: Troy VI”. Arhivirano iz originala 17. 08. 2016. g. Pristupljeno 25. 05. 2021.
- „Lesson 27: Troy VII and the Historicity of the Trojan War”. Arhivirano iz originala 07. 04. 2014. g. Pristupljeno 25. 05. 2021.
Thomas, Neil (2003). „Geology corresponds with Homer's description of ancient Troy”. UDaily Archive. University of Delaware. Pristupljeno 10. 8. 2013. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
Pius Bonifacius Gams, Series episcoporum Ecclesiae Catholicae, Leipzig 1931, p. 445
Michel Lequien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Paris 1740, vol. I, coll. 775–778
Shepard, Alan; Powell, Stephen D., ur. (2004). Fantasies of Troy: Classical Tales and the Social Imaginary in Medieval and Early Modern Europe. Toronto: Centre for Reformation and Renaissance Studies.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

„Uncovering Troy”. Archaeological Institute of America. Pristupljeno 24. 1. 2020. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
Miszczak, Izabela (23. 3. 2016). „Troy”. Turkish Archaeological News. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
Miszczak, Izabela (13. 12. 2019). „Troy Museum”. Turkish Archaeological News. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[ilium-1] Troia is the typical Latin name for the city. Īlium is a more poetic term: Lewis, Charlton T.; Short, Charles. „Ilium”. A Latin Dictionary. Tufts University: The Perseus Digital Library. Pristupljeno 2018-04-22.

[4] The region inherits these names from Roman provincial or regional names in late Classical antiquity: Asia Minor ("lesser Asia"), or Anatolia ("place of the rising sun") now Turkish Anadolu

[2] Korfmann, Manfred O. (2007). Winkler, Martin M, ur. Troy: From Homer's Iliad to Hollywood Epic. Oxford, England: Blackwell Publishing Limited. str. 25. ISBN 978-1-4051-3183-4. „Troy or Ilios (or Wilios) is most probably identical with Wilusa or Truwisa ... mentioned in the Hittite sources”

[Burney2004-3] Burney, Charles (2004). „Wilusa”. Historical dictionary of the Hittites. Metuchen, N.J: Scarecrow Press. str. 311. ISBN 978-0-8108-4936-5.

[5] Korfmann 2003, str. 27

[Bibliobazaar-6] Maclaren, Charles (1822). A Dissertation On the Topography of the Plain of Troy: Including an Examination of the Opinions of Demetrius, Chevalier, Dr. Clarke, and Major Rennell. Bibliobazaar. ISBN 978-1-146-73161-4. Pristupljeno 28. 12. 2014. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[FOOTNOTESchliemann1881189-7] Schliemann 1881, str. 189.

[8] Wood 1985, str. 54–55.

[9] Bryce, Trevor (2005). The Trojans and their neighbours. Taylor & Francis. str. 37. ISBN 978-0-415-34959-8.

[note 1]

[1]

[2]

[note 2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Normativna kontrola
Međunarodne	VIAF
Državne	Francuska BnF podaci Nemačka Izrael Sjedinjene Države Češka Hrvatska
Geografske	Pleiades
Ostale	IdRef