Administrativne podele Jugoslavije
Jugoslavija je bila administrativno podeljena u vreme kraljevine na pokrajine, oblasti i banovine, a u vreme federacije na republike. Niže upravno-teritorijalne jedinice činili su okruzi (županije), srezovi (kotari) i opštine.
Kraljevina SHS/Jugoslavija[uredi | uredi izvor]
Pokrajine i okruzi[uredi | uredi izvor]
.png)
Do aprila 1922. u Kraljevini je postojalo 7 privremenih pokrajina:
- Srbija
- Crna Gora
- Bosna i Hercegovina
- Dalmacija
- Hrvatska i Slavonija (Hrvatska, Slavonija, Međimurje, ostrvo Krk sa opštinom Kastav)
- Slovenija (Slovenija sa Prekomurjem)
- Banat, Bačka i Baranja
Zajedno sa pokrajinama su ukinuti i okruzi, a umesto njih su osnovane oblasti.
Oblasti[uredi | uredi izvor]
Vidovdanski ustav iz 1921. je uspostavio Kraljevinu SHS kao unitarnu državu, i, od 26. aprila 1922. godine, sa 33 nove administrativne oblasti je upravljano iz grada oko kog su osnovane. Nova podela nije imala veze sa prethodnom. Teritorija je bila podeljena na oblasti:
Banovine[uredi | uredi izvor]
-sr.svg)
Od 1929, nakon proglašenja Kraljevine Jugoslavije, administrativno se deli se na banovine:
- Dravska banovina, sedište Ljubljana (1929—1941)
- Banovina Hrvatska, sedište Zagreb (1939—1941)
- Savska banovina, sedište Zagreb (1929—1939)
- Primorska banovina, sedište Split (1929—1939)
- Vrbaska banovina, sedište Banja Luka (1929—1941)
- Drinska banovina, sedište Sarajevo (1929—1941)
- Zetska banovina, sedište Cetinje (1929—1941)
- Dunavska banovina, sedište Novi Sad (1929—1941)
- Moravska banovina, sedište Niš (1929—1941)
- Vardarska banovina, sedište Skoplje (1929—1941)
- Grad Beograd, sa Zemunom i Pančevom čine zasebnu administrativnu jedinicu.
Kao ustupak Hrvatima u Jugoslaviji, Banovina Hrvatska je nastala 1939. spajanjem Primorske i Savske banovine, sa pojedinim delovima Vrbaske, Drinske, Zetske i Dunavske banovine.
DFJ/FNRJ/SFRJ[uredi | uredi izvor]
Socijalističke republike i autonomne pokrajine[uredi | uredi izvor]
SFRJ je bila podeljena na šest socijalističkih republika i na dve socijalističke autonomne pokrajine koje su bile deo SR Srbije. Glavni grad je bio Beograd. SFRJ su sačinjavale sledeće republike i pokrajine:
.svg){kind=small}
_location_map.svg)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
,_Flag_of_Serbia_(1947%E2%80%931992).svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Teritorijalna organizacija republika[uredi | uredi izvor]
![[ikona]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png){kind=small} | Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Mada je ustav FNRJ 1946. izričito predviđao okruge, njihovo postojanje bilo je dovedeno u pitanje već u prvom Opštem zakonu o narodnim odborima 21. maja 1946, time što je član 9. tog zakona utvrdio da manje republike ne moraju imati okruge. Potom su sve četiri republike koje su imale okruge odlučile da ih ukinu svojim zakonima u toku 1947. godine, a među njima i Srbija. Ali čim su okruzi ukinuti, osetio se njihov nedostatak. Zato je Prezidijum Narodne skupštine FNRJ 24. marta 1949. godine propisao obavezu osnivanja oblasti u svim republikama, osim u Crnoj Gori, kao i to da se autonomne jedinice Vojvodina i Kosovo i Metohija neće deliti na oblasti. Međutim, i oblasti su bile kratkog veka, jer su nestale već 1951. godine.[1]
Pre 1955. godine postojalo je čak 338 srezova (uključeni i gradovi), nakon toga Republičkim je propisima njihov broj smanjen na 107 srezova. Broj im se dalje smanjivao, krajem 1958. bilo ih je 91. Na dan 1. januara 1960. bilo ih je 75. Razlog smanjenju bile su republičke odluke, tako su u NR Crnoj Gori 1957. ukinuti svi srezovi (kotari), zatim u Autonomnoj Kosovsko-metohijskoj oblasti 31. decembra 1959. U Autonomnoj Pokrajini Vojvodini u isto vreme zadržano je samo šest srezova (kotara). Ostatak srezova postepeno je prestao da postoji od 1963. do 1967. godine.
- U Makedoniji, Sloveniji i Vojvodini – 1965.
- U Bosni i Hercegovini – 1966.
- U Hrvatskoj i Srbiji – 1967.
Srezove su ubrzo 1974. zamenile zajednice opština odnosno međuopštinske regionalne zajednice.
-
Podela NR Srbije na oblasti 1949–1951. godine. -
Srezovi i opštine NR BiH stanje 12/7/1955. -
Međuopštinske regionalne zajednice u Socijalističkoj Republici Srbiji (1974–1975) -
Međuopštinske regionalne zajednice u Socijalističkoj Republici Srbiji (1975–1990) -
Zajednice opština u Socijalističkoj Republici Hrvatskoj (1974–1986) -
Zajednice opština u Socijalističkoj Republici Hrvatskoj (1987–1990)
.jpg)
SRJ/SCG[uredi | uredi izvor]
Republike i autonomne pokrajine[uredi | uredi izvor]
SRJ je bila podeljena na dve republike i na dve autonomne pokrajine koje su bile deo Republike Srbije.
Glavni grad je bio Beograd.
Godine 2004. usvojene su nove zastave i grbovi republika.
| Republika Srbija (1990—2006) | Beograd | .svg){kind=small} |
.svg){kind=small} |
 |
| Republika Crna Gora (1992—2006) | Podgorica | .svg){kind=small} |
.svg){kind=small} |
 |
Teritorijalna organizacija republika[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Prof. dr Bogoljub Milosavljević: DVA VEKA LOKALNE SAMOUPRAVE U SRBIJI: RAZVOJ ZAKONODAVSTVA 1804–2014 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. март 2017), Београд, 2015
Литература[uredi | uredi izvor]
- Димић, Љубодраг (2001). Историја српске државности. 3. Нови Сад: Огранак САНУ.
- Radojević, Mira (1991). „Demokratska stranka o državnom preuređenju Kraljevine Jugoslavije (1935-1939)” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 9 (1-2): 37—63. Архивирано из оригинала (PDF) 30. 07. 2018. г. Приступљено 30. 07. 2018.
- Radojević, Mira (1992). „Sporazum Cvetković-Maček i pitanje razgraničenja u Sremu” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 10 (1-2): 61—72.
- Radojević, Mira (1994). „Bosna i Hercegovina u raspravama o državnom uređenju Kraljevine (SHS) Jugoslavije 1918-1941. godine” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 12 (1): 7—41.
- Радојевић, Мира (1995). „Споразум Цветковић-Мачек и Босна и Херцеговина”. Босна и Херцеговина од средњег века до новијег времена. Београд: Историјски институт САНУ. стр. 123—133.
- Radojević, Mira (1996). „Srpsko-hrvatski spor oko Vojvodine 1918-1941” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 14 (2): 39—73.
- Radojević, Mira (2000). „Srpsko-hrvatski spor oko Bosne i Hercegovine i Vojvodine u periodu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca”. Dijalog povjesničara-istoričara. 2. стр. 325—339.
- Смодлака, Јосип (1920). Нацрт југословенског устава (PDF). Загреб: Хрватски штампарски завод. Архивирано из оригинала (PDF) 04. 01. 2019. г. Приступљено 03. 01. 2019.