Kompleks starog bioskopa u Novom Sadu

Kompleks starog bioskopa
Kompleks starog bioskopa
	Kompleks starog bioskopa
Opšte informacije
Mesto	Novi Sad
Opština	Novi Sad
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Nepokretno kulturno dobro
Vreme nastanka	prva polovina 19. veka
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada

Kompleks starog bioskopa u Novom Sadu čine tri zgrade podignute u Zmaj Jovinoj ulici 4 i Ilije Ognjanovića 22. Izgrađene su u različito vreme i sa različitim stilskim karakteristikama, koji pored arhitektonsko-stilskih vrednosti svedoče i o kontinuitetu gradnje na ovoj parceli. Kompleks predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.^[1]

Kuća u ulici Zmaj Jovina broj 4[uredi | uredi izvor]

Najstariji objekat koji pripada kompleksu bioskopa je kuća u ulici Zmaj Jovina broj 4, poznata pod imenom Svojina. Sagrađena je u prvoj polovini 19. veka. Dvorišna fasada ovog objekta je vidljiva već na gravuri iz 1830. godine koja se čuva u Muzeju Vojvodine. U zgradi su delovali Srpska crkvena opština, prvi gradski odbor i okružni sud.

Velika dvospratna kuća osnove u obliku ćiriličnog slova P, izgrađena je na uličnoj regulaciji u nizu. Bogato dekorisana fasada ima četrnaest prozorskih vertikala i prolaz u sredini. Levo i desno od njega u prizemlju su ulazi i izlozi od lokala. Nad prozorima prvog sprata su trougaoni frontoni, a nad prozorima drugog sprata arhitravni frontoni na konzolama. Dominantni dekorativni detalj na fasadi je visoka polukružna atika. Prolaz koji prizemlje deli na dva jednaka dela zasveden je svernim svodovima. Prostorije u prizemlju, sa ulice, zasvedene su krstastim, a one ka dvorišnim sfernim svodovima. Duž dvorišnih krila su tremovi sa širokim poluobličastim svodovima. Iznad njih, na spratu je hodnik za komunikaciju do koga se stiže trokrakim stepeništem. Ograda od stepeništa je jednostavna, od kovanog gvožđa. Još dva stepeništa, građena od drveta, smeštena na kraju dvorišnih krila.

Zgrada bioskopa Korzo[uredi | uredi izvor]

Parcela na kojoj je kuća izgrađena podeljena je pre 1885. godine na dva jednaka dela, pa je kuća u kasnijem periodu kalkanskim zidovima dvorišnih krila postala dodirna sa prizemnim objektima iz susedne ulice - danas ulice Ilije Ognjanovića br. 22, formirajući između njih prostarno dvorište atrijumskog tipa. 1901. godine je u sredini dvorišta izgrađen fotografski atelje, po projektu Antona Tikmajera. Od 1912. do 1930. godine u zgradi se nalazio prvi novosadski bioskop Korzo.

Ovaj namenski građen dvorišni objekat, parterna je zgrada izdužene pravougaone osnove, sa dva ulaza na podužnom zidu i glavnim na čeonom zidu. Glavna fasada je netipično dekorisana i nadšivena niskom, polukružnom atikom. Podužni zidovi su ojačani prislonjenim stupcima, po principu kontrafora. U velikoj sali objekta je svodna konstrukcija sa pojačanjima u vidu polulukova na čijem je potrbušju secesijska štuko - plastika. Pri uglovima su pravougaone ploče sa predstavama puta u plitkom reljefu.

Bioskop Korzo je otvorio fotograf Đura Stojanović. U njemu je premijerno izveden prvi film sniman u Novom Sadu. U pitanju je film pod nazivom Detektiv kao lopov, autora Vladimira Totovića iz 1916. godine.^[2]^[3]

Kuća u ulici Ilije Ognjanovića broj 22[uredi | uredi izvor]

Treći objekat koji pripada ovom kompleksu je kuća u ulici Ilije Ognjanovića broj 22. Podignuta je u periodu od 1885. do 1900. godine na donjem rubu parcele, prema tada postojećem velikom jezeru, na samom kraju centra grada (danas Dunavskom parku). Podignuta kao visoka prizemnica ima osnovu u obliku ćiriličnog slova P, sa dugim dvorišnim krilima. Na sredini ulične fasade je veliki kolski prolaz koji vodi u delimično popločano dvorište. Levo i desno su po osam dvokrilnih prozora, po donjem rubu spojeni istaknutim solbankom. Iznad prozora su arhitravni frontoni. Na soklu, a u osi svakog prozora su položeni pravougaoni podrumski otvori visoko postavljeni zbog blizine vode i opasnosti od poplave.

Na dvorišnoj fasadi su polukružni otvori takođe visoko postavljeni i ulazna vrata do kojih se stiže zidanim stepeništem van osnovnog gabarita kuće. Enterijer nekadašnjeg stana znatno je osavremenjen. Podrum ispod uličnog fronta kuće zasveden je poluobličastim i bačvastim svodovima. Visinom podrum i parternog dela, objekat je jedinstveni graditeljski primer arhitekture Novog Sada.

Značaj[uredi | uredi izvor]

Odluka o utvrđivanju kompleksa starog bioskopa u Novom Sadu za spomenik kulture: 27/1997-539^[4] „Službeni glasnik RS", broj 27 od 26. VI 1997. godine.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spisak spomenika kulture u Južnobačkom okrugu – Grad Novi Sad

Literatura[uredi | uredi izvor]

Kompleks "Svojina", Kulturna dobra Novog Sada, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Novog Sada, Novi Sad 2009, 59.

Izvori[uredi | uredi izvor]

^ „Kompleks starog bioskopa u Novom Sadu”. Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada. Pristupljeno 31. 5. 2020.
^ https://www.mojnovisad.com/vesti/iz-istorije-grada-tragom-starih-novosadskih-bioskopa-foto-id16801.html
^ https://blogeraj.com/istorijat-bioskopa-u-novom-sadu-od-pocetaka-do-danasnjice/
^ http://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/vlada/odluka/1997/27/13/reg

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] „Kompleks starog bioskopa u Novom Sadu”. Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada. Pristupljeno 31. 5. 2020.

[2] ttps://www.mojnovisad.com/vesti/iz-istorije-grada-tragom-starih-novosadskih-bioskopa-foto-id16801.html

[3] ttps://blogeraj.com/istorijat-bioskopa-u-novom-sadu-od-pocetaka-do-danasnjice/

[4] ttp://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/vlada/odluka/1997/27/13/reg

[1]

[2]

[3]

[4]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Južnobačkom upravnom okrugu
Bač	Manastir Bođani Franjevački samostan u Baču Rimokatolička crkva Sv. apostola Pavla u Baču Amam u Baču Kapela Sv. Antona Pustinjaka u Baču Samostan časnih sestara u Baču
Bačka Palanka	Dvorac porodice Dunđerski u Čelarevu Seoska kuća u Neštinu Srpska pravoslavna crkva u Neštinu Vodenica u Neštinu Srpska pravoslavna crkva u Bačkoj Palanci Srpska pravoslavna crkva u Despotovu Srpska pravoslavna crkva Uspenja Bogorodice u Pivnicama Srpska pravoslavna crkva Svetog Jovana Zlatoustog u Silbašu Srpska pravoslavna crkva Sv. Grigorija Bogoslova u Tovariševu
Bački Petrovac	Kuća u Bačkom Petrovcu Dvorac Dunđerski u Kulpinu Slovačka evangelistička crkva i parohijski dom u Bačkom Petrovcu Srpska pravoslavna crkva u Gložanu (Bački Petrovac) Kuća u Ul. Branislava Mokića br.9 Kudeljara (mljač) u Bačkom Petrovcu
Beočin	Manastir Beočin Manastir Rakovac Srpska pravoslavna crkva u Banoštoru Srpska pravoslavna crkva u Beočinu Srpska pravoslavna crkva u Čereviću Seoska kuća u Beočinu Čardak u Svilošu Srpska pravoslavna crkva Svetog arhanđela Gavrila u Suseku Rodna kuća narodnog heroja Dimitrija Lazarova „Raše“ Rimokatolička crkva Sv. Josipa u Čereviću Dvorac u Beočinu Crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Svilošu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Grabovu
Bečej	Prevodnica „Šlajz“ Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikole u Bačkom Petrovom Selu Kapela Bogdana Dunđerskog kod Bečeja Srpska pravoslavna crkva Svetog Đorđa u Bečeju Rodna kuća Šamu Mihalja Partizanska baza „Veliki Lublin“ Rimokatolička crkva Sv. Antuna Padovanskog u Bečeju Rodne kuće braće Tan u Bečeju Dvorac Fantast u ataru Bečeja
Vrbas	Srpska pravoslavna crkva u Vrbasu Reformatorska crkva u Vrbasu Kuća u ulici Maršala Tita, Vrbas Kapela „Vodica” u Vrbasu Seoska kuća u Zmajevu Grkokatolička crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kucuri Evangelistička crkva u Vrbasu Nadgrobni spomenik Jožefa Kiša
Žabalj	Vetrenjača u Čurugu Srpska pravoslavna crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Čurugu Rodna kuća narodnog heroja Radivoja Ćirpanova Staro groblje u Đurđevu Rodna kuća narodnog heroja Đorđa Zličića Rodna kuća narodnog heroja Stevana Divninog Babe Salaš Ilije-Ice Šokice Dve vojnograničarske zgrade, u ataru Žablja na obali Tise Srpska pravoslavna crkva Sv. Nikole u Žablju Crkva Sv. Arhiđakona Stefana u Gospođincima
Novi Sad	„Češki magacin” u Novom Sadu „Špilerova kuća” u Petrovaradinu Crkva Svetih Vračeva Kuzme i Damjana u Futogu Almaška crkva u Novom Sadu Bosanska brvnara s etnografskom zbirkom u Veterniku Vladičanski dvor Eparhije Bačke Srpske pravoslavne crkve u Novom Sadu Gradska kuća u Novom Sadu Grobna mesta sa nadgrobnim spomenicima značajnih ličnosti iz istorije Novog Sada, Petrovaradina, Sr. Karlovaca, Sr. Kamenice Grobno mesto sa nadgrobnim spomenikom Jovana Hranilovića Grobno mesto sa spomenikom Stevanu Milovanovu Dva grobna mesta sa nadgrobnim spomenicima u Sremskoj Kamenici Dvadeset i četiri nadgrobna spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika Dve stare turske česme u Ledincima Dom JNA u Novom Sadu Župna crkva Sv. Jurja i župni dom u Petrovaradinu Zavetni krst u Futogu Zgrada „Platoneuma“ Zgrada Galerije likovne umetnosti - Poklon zbirka „Rajka Mamuzića“ Zgrada Galerije Matice srpske Zgrada Galerije spomen zbirke „Pavle Beljanski“ Zgrada gimnazije „Jovan Jovanović Zmaj“ u Novom Sadu Zgrada iz sredine 18. veka u Sremskoj Kamenici Zgrada Matice srpske u Novom Sadu Zgrada matičarskog zdanja u Novom Sadu Zgrada Sokolskog doma u Ul. Ignjata Pavlasa br. 4 Zgrada u Temerinskoj ulici br. 1 u Novom Sadu Zgrada u ulici Antona Čehova br. 4 u Novom Sadu Zgrada, pokretni inventar i neposredna okolina imanja Vizić kraj Begeča Kompleks Banovine u Novom Sadu Kompleks muzeja i arhiva u Novom Sadu Kompleks Pasterovog zavoda Kompleks starog bioskopa u Novom Sadu Kotekov dvorac Kuća iz 18. veka u Sremskoj Kamenici Kuća na Pozorišnom trgu br. 2 u Novom Sadu Kuća na Trgu Toze Markovića br. 5 u Novom Sadu Kuća na Trifkovićevom trgu br. 2 u Novom Sadu Kuća s okućnicom u ul. Kraljevića Marka br. 37 Kuća sa okućnicom u Petrovaradinu Kuća u Grčkoškolskoj ulici br. 2 u Novom Sadu Kuća u Grčkoškolskoj ulici br. 3 u Novom Sadu Kuća u Dositejevoj ulici broj 10 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 1 u Novom Sadu (Zgrada gradske biblioteke) Kuća u Dunavskoj ulici br. 6 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 7 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 18 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 20 u Novom Sadu Kuća u Zmaj Jovinoj ulici br. 23 u Novom Sadu Kuća u Karađorđevoj ulici br. 69 u Novom Sadu Kuća u kojoj je živeo Jovan Jovanović-Zmaj Kuća u Ul. Petra Drapšina br. 48 Kuća u Ulici kralja Aleksandra br. 14 u Novom Sadu Mađarska reformatorska crkva i zgrada parohijskog doma u Rumenki Manastir Kovilj Manastir Savinac Nadgrobni spomenik Armenske porodice Čenazi u Novom Sadu Nikolajevska crkva u Novom Sadu Ostaci srednjovekovne crkve na lokalitetu Klisa u Ledincima Partizanska baza u Novom Sadu Porodična kuća Mileve Marić Ajnštajn Rimokatolička crkva i stari župni dvor u Futogu Rimokatolička crkva Marije Snežne na Tekijama u Petrovaradinu Rimokatolički župni ured, plebanija u Novom Sadu Rodna kuća Ilije Nešina u Kovilju Saborna crkva Sv. Georgija u Novom Sadu Spomenik Jovanu Jovanoviću-Zmaju u Sremskoj Kamenici Spomenik posvećen ratnicima Prvog svetskog rata u Kovilju Spomenik Svetozara Miletića u Novom Sadu Srpska pravoslavna crkva Prenosa moštiju Sv. Nikole u Kaću Srpska pravoslavna crkva Svetog apostola Tome u Kovilju Srpska pravoslavna crkva u Bukovcu Srpska pravoslavna crkva u Rumenki Srpska pravoslavna crkva u Sremskoj Kamenici Tri nadgrobne ploče iz 18. veka u Čeneju Trideset nadgrobnih spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika Uspenska crkva u Novom Sadu Kompleks „Englesko-jugoslovenske dečije bolnice” u Sremskoj Kamenici Kompleks Elektrotehničke škole „Mihajlo Pupin” u Novom Sadu
Sremski Karlovci	Patrijaršijski dvor u Sremskim Karlovcima Saborna crkva u Sremskim Karlovcima Dva nadgrobna spomenika na Čeratskom groblju Spomenici na Magarčevom bregu Šest nadgrobnih spomenika, Čeratsko groblje i groblje na Magarčevom bregu Kapela porodice Nikolić
Srbobran	Srpska pravoslavna crkva u Srbobranu Kuća značajna za NOB u Turiji Nadgrobni spomenici na starom groblju u Turiji Srpska pravoslavna crkva u Turiji Vojnograničarska zgrada u Nadalju Zgrada Skupštine opštine Srbobran Četiri stara nadgrobna spomenika iz 18. veka u Srbobranu
Titel	Tri vojnograničarske zgrade u Titelu Srpska pravoslavna crkva u Loku Kuća u Titelu Srpska pravoslavna crkva u Vilovu Vojnograničarska zgrada u Gardinovcima Rodna kuća Isidore Sekulić Rodna kuća Mileve Marić-Ajnštajn
Temerin	Dvorac „Kaštel“ u Temerinu Etno park „Brvnara“