Bagulali

Bagulali

Ukupna populacija
---
Regioni sa značajnom populacijom
Dagestan	---
Jezici
Bagulalski jezik, Avarski jezik, Ruski jezik

Mapa Dagestana u Rusiji

Zastava Dagestana

Bagulali (rus. Багулалы, engl. Bagulals) narod su koji živi u sjevernim državama, a najveći broj njih trenutno živi u Severnokavkaskom federalnom okrugu, u republici Dagestan, koja je inače najveća ruska republika na sjevernom Kavkazu.

Područje i jezik

Jezik Bagulala pripada andijskoj podgrupi, sjeverozapadne (avaro-ando-didijske) grupe dagestanskih jezika. Gramatički, bagulalski jezik je sličan čamalinskom i tindijskom, jezicima koji takođe pripadaju andijskoj podgrupi jezika. Postoji velika sličnost posebno sa tindijskim i jedno vreme se čak smatralo da su različiti dijalekti istog jezika. Vokabular bagulalskog jezika je dobro očuvan uprkos mnogobrojnim pozajmicama iz arapskog, turskog i avarskog jezika. Od Drugog svjetskog rata, pozajmljivanje neologizama od ruskog, preko avarskog jezika, postalo je uobičajeno. Bagulali nemaju pisani jezik, pa umesto njega koriste avarski kao pisani jezik. Avarski je široko rasprostranjen u Dagestanu, pa se tako koristi i među bagulalskim selima. O bagulalskom jeziku je urađeno vrlo malo istraživanja. Prvo se pominje u radovima R. Ekerta i A. Dira u 19. vijeku. Od sovjetskih lingvista, Z. Magomedbekova je sprovela neka istraživanja bagulalskog jezika.

Bagulali žive u nepristupačnim malim selima na desnoj obali reke Andijski Kojsu i okolnim brdima, na sjeverozapadnom delu planinskog područja Dagestan. Postoji sve zajedno šest naselja, od kojih su četiri smještena u Cumandinskom i dva u Ahvahskom okrugu Dagestana. Sela se zovu Kvanada, Tlondoda, Huštada, Gimerso (Giemesi), Tlisi (Ljisi) i Tlibišo. U svakom bagulalskom selu postoji poseban govor. Dijalekti su dobili naziv po selima: Kvanada-Gimerso, Tlondoda-Huštada i Tlisi-Tlibišo. Teritorija Bagulala graniči se na sjeveru sa Andijcima, na severoistoku sa Karatincima, na istoku sa Ahvahcima, na jugoistoku i jugu sa Tindincima, na jugozapadu sa Čamalalima i na severozapadu sa Godoberincima.

Stanovništvo

Slično kao i drugi Ando-Didijski narodi, Bagulali su se u Sovjetskom Savezu smatrali kao poseban narod samo 1926. godine. Podaci za 1958. i 1967. godinu su poznati iz akademskih studija. Antropološki Bagulali pripadaju kavkaskom tipu balkansko-kavkaske rase, koji karakteriše relativno tamna pigmentacija, masivno široko lice i okrugla glava i veliki rast. Bagulali takođe pokazuju neke karakteristike kaspijskog tipa naroda.

Religija

Bagulali su svi Muslimani (suniti). Islam se počeo širiti u planinskom delu Dagestana nakon arapskih invazija u 8. vijeku. Period od 9. do 14. vijeka bio je vrijeme neprekidne borbe između dvije suparničke religije: islama, čije je središte bilo u islamizovanom dijelu Zakarpatske oblasti i koji se širio se na sjever, i hrišćanstva, koje se širilo iz Gruzije na istok. Nakon raspada Gruzije, islam je prevladao i do 16. vijeka je proširio se na na Avariju, uključujući i Bagulale.

Etnologija

Bagulali i Avari potiču iz plemena Proto-Avara. Njihova intelektualna i materijalna kultura je slična. Oni se razlikuju samo po detaljima (npr. odjeći). Isto važi i za istoriju. Već vijekovima stranci su pokazali interesovanje za teritoriju Bagulala, međutim, nije bilo direktnih invazija zbog nepristupačnih okolnih planina. U 16. - 18. vijeka Bagulalska sela su nominalno zavisila od Avara. U 17. vijeku formirana je nezavisna politička jedinica, „slobodna zajednica”. Tokom 17. i 18. vijeka došlo je do sukoba sa susednim plemenima, oko posjedovanja određenih površina na kojima su bili pašnjaci. Konstantna svađa i opasnost od rata doveli su do osnivanja vojne organizacije Kjoki-Abi (Zajednica ratnika). U toj zajednici su uzeli učešće, svi muškarci bez porodica od 18 do 40 godina, u proljećnim borbenim vježbama.

Ekonomija

Karakteristike bagulalske ekonomije su zavisile od životne sredine. Zahvaljujući postojanju dobrih planinskih pašnjaka, Bagulali su se koncentrisali na razvoj sezonskog stočarstva. Uslovi su bili naročito povoljni za ovce i koze. Zbog nedostatka poljoprivrednog zemljišta i loše opreme poljoprivreda nije bila dobro razvijena. Korišćen je samo oblik uzgoja terasa. Glavni usevi bili su pšenica, raž, lan, kasnije i krompir i drugo povrće. Sela u dolini reke Andijski Kojsu imale su bolje uslove za obarađivanje, a čak su i upsjevali neki voćnjaci.

Primarna jedinica bagulalskog društva bila je zajednica. Vjerski načelnik zajednice bio je muslimanski klerik, kadi, koji je kandidovao Avar Čan. Između ostalog, njegov zadatak je bio da izvrši pravdu prema muslimanskom šerijatskom pravililu. Sa aneksijom ovih prostora Rusiji početkom 19. vijeka, Dagestan je postao ruska kolonija. Krajem 19. vijeka i početkom 20. vijeka, osnovni principi kapitalističke industrije i ekonomskih odnosa počeli su da se šire kroz zajednicu Bagulala, a marketing je postao važan. Više radikalnih promena dogodilo se nakon uspostavljanja sovjetske vlasti i konsolidacije njenog aparata vlade i administracije početkom tridesetih godina. Cilj nove vlasti je bila brza kolektivizacija. Ovo je postignuto fizičkom snagom i uništavanjem protivnika. Jedan od rezultata ovakve politike bio je likvidacija svih nacionalističkih i aktivnijih Bagulala. Kolektivizacija je potpuno uništila raniji društveni poredak i način života.

Školstvo

Drugi značajan uticaj Sovjeta ogledao se u konsolidaciji vlasti, a posebno se ogledala u kulturnoj revoluciji i širenju sovjetskog školskog sistema. Budući da se smatralo da Bagulali nemaju budućnost kao narod, sovjetske vlasti nisu obraćale pažnju na stvaranje pisanog jezika i školskog programa baziranog na njihovom maternjem jeziku. Umesto toga, preuzet je školski program Avara i bilo je prisutno nametanje avarskog i ruskog jezika. Sovjeti su nametali i promjene u načinu razmišljanja Bagulala, čiji su rezultati postali očigledni tek nakon Drugog svjetskog rata. Među mlađom generacijom postoji tendencija koja favorizuje sovjetske običaje.

Organska veza između nacionalne tradicije je nestala i održavana je jednostavno iz navike. Postojale su još veće promjene u materijalnoj kulturi na koju je snažno uticalo sovjetski oblik evropske urbane kulture. Ovo prevladava u odjeći, kućnoj opremi, nameštaju, hrani i arhitekturi. Nacionalna nošnja više nije u svakodnevnoj upotrebi. Problem jezika je od velikog značaja, pošto je maternji jezik Bagulala jedina važna karakteristika očuvanja nacionalnog identiteta. U današnjem bagulalskom društvu maternji jezik igra sekundarnu ulogu, jer se govori samo pri domaćinstvima. Jezik koji se koristi u javnosti je avarski. Obrazovanje na stranom jeziku i stalno slabljenje nacionalnih tradicija su dva od razloga zbog kojih bagulalski izumire.

Vidi još

• Kavkaski Avari
• Bagulalski jezik