Vlasotince

Vlasotince
Centar Vlasotinca
Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Jablanički
Opština	Vlasotince
Stanovništvo
— 2022.	14.924
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 57′ 43″ S; 22° 07′ 26″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	234 m
Vlasotince Vlasotince na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	16210
Pozivni broj	016
Registarska oznaka	VL
Veb-sajt	https://vlasotince.rs

Vlasotince je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Jablaničkom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 14.924 stanovnika.

Istorija

Pre pada pod tursku vlast

Na teritoriji današnjeg Vlasotinca antičke relikvije postoje u veoma malom broju. Pre nego što je Rimsko carstvo zauzelo teritoriju današnje opštine nije bilo zabeleženih plemena ni naselja na ovim prostorima, ali je bilo puno ilirskih i tračanskih u okolini. Mesto nije bilo od prevelikog značaja u antici, ali su se stvari promenile nakon prvog talasa naseljavanja Južnih Slovena na Balkansko poluostrvo. Na ove prostore naselili su se Verziti (Brsjaci) (Srbi koji su se naselili severnu Albaniju, severni deo severne Makedonije i Kosovo i Metohiju, u Albaniji su se koncentrisali u i oko Skadra) i manjim delom Timočani (preci današnjih istočnih Srba). Od njih najverovatnije dolazi kultura Srba u južnoj Srbiji. Oni su preci današnjih Srba na jugu, i najverovatnije su bili asimilirani u srpsku naciju jer su se prvi Srbi na Balkanu nalazili u današnjoj Bosni i Hercegovini, zapadnoj Srbiji i Crnoj Gori. To ipak ljude sa ovih prostora genetski ne razlikuje od bilo kojih drugih Srba, jer sva Južnoslovenska plemena imaju isto poreklo. Teritorija današnjeg Vlasotinca se nalazila u blizini Carigradskog druma, koji je bio jako važan za privredu. Na ovim prostorima se najverovatnije nalazilo pogranično naselje koje predoči današnjem gradu, jer se najvećim delom istorije baš na ovoj teritoriji nalazila granica između srednjovekovne Bugarske i Srbije, a u jedno vreme i Vizantije. U dešavanjima nakon bitke kod Velbužda (1330), ovo naselje najverovatnije gubi na značaju, jer Srbija izlazi kao pobednik i širi svoje granice u pravcu Mezije i Epira. U daljem periodu (za vreme carstva) očigledno dominira nad Bugarskom. Tako ostaje sve do pada Smedereva 1439.

Pod Osmanskim carstvom

Po turskim izvorima 1516. godine bilo je kulturno i poljoprivredno sedište. Naselje se pominje pod turskim nazivom „Vlašotinac” i u sastavu je Sofijskog sandžaka. (Opširnije o ovome u članku Legende o nastanku Vlasotinca) U 16. veku ima oko 600 stanovnika i 66 kuća. 1879. godine u Vlasotincu je bilo 519 kuća i oko 2626 stanovnika. Po zakonu od 14. maja 1878. godine pripadalo je Vlasinskom srezu. Godine 1879. je umesto Vlasinskog stvoren Vlasotinački srez.

Vlasotinčani su u 19. veku dizali čak 4 bune protiv Turaka.

Za varošicu je proglašeno 1878. godine. O njemu su pisali mnogi putopisci i književnici. Milan Rakić kaže:„ Ja sam mislio da je Vlasotince selo, ili, ako ne to, a ono kakva mala jadna Kasabica. Ali, kako sam se iznenadio kada sam ušao u varoš, koja je tako čista, bela, uljudna i uređena, kao da je 30 godina pod Srbijom, bila (radi se o opisu Vlasotinca iz 1880. godine). Ovde nema turskih zidova nego su kuće na ulici. Kuće su lepe i čiste; mnoge na dva boja, izgledaju kao kakve vile…”

Osnovna škola Siniša Janić je osnovana 1866. godine kao muška, postoji 1878. godine ali zbog rata ne radi. a Osnovna škola „8. oktobar” Vlasotince 1971. godine.

Oslobođenje od Turaka

Predratno Vlasotince, most na Vlasini

Mlin i Jaz nekada

Vlasotinčani su bili čuveni po tome da su pružali veliki otpor Turcima. Tako u Vlasotincu nije sagrađena ni jedna džamija. Vlasotinčani se protiv Turaka dižu prvi put 1809. godine, a poslednji put 1877. Pre nego što su srpske snage pri proterivanju Turaka došle u Vlasotince, varoš je bila slobodna. Vlasotinački „tojagaši” su već unapred izdejstvovali bekstvo Turaka. Željni da se hvate „evropskog” šešira umesto turske kape, meštani su čak i odbijali da piju turski čaj sa obrazloženjem da čaj čovek pije samo kad je bolestan.

Istorija grada

Rimsko carstvo 29BC–395AD
Vizantijsko carstvo 395–634
Verziti 634BC–843BC

Prvo bugarsko carstvo 843–1004
Vizantija 1004–1181
Kraljevina Srbija 1181–1346
Srpsko carstvo 1346–1370
Zemlja Mrnjavčevića 1370-1373
Država Dejanovića 1373–1396
Osmansko carstvo 1396–1423
Srpska despotovina 1423–1429
Osmansko carstvo 1429–1443
Srpska despotovina 1443–1455
Osmansko carstvo 1455–1878
Kneževina Srbija 1878–1882
Kraljevina Srbija 1882–1915
Kraljevina Bugarska 1915–1918
Kraljevina Jugoslavija 1918–1941
Kraljevina Bugarska 1941–1944
Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija 1945–1991
Savezna Republika Jugoslavija 1992–2006
Republika Srbija 2006–današnjica

Kralj Milan je bio posebno oduševljen Vlasotinčanima i boravio je čak 3 puta u njemu, tačnije prve godine oslobođenja, za vreme Srpsko-bugarskog rata, i 1887. kada posećuje vlasotinačku crkvu. Nakon oslobođenja na teritoriji se formira Vlasotinački srez koji obuhvata današnje gradove Vlasotince, Grdelicu i Crnu travu i okolna sela. Godine 1879. izvršen je srpski popis u Vlasotincu. Vlasotince je tada sedište istoimenog sreza, u sklopu Niškog okruga. Stanje u gradu bilo je sledeće: 519 kuća, 2.626 duša, pismenih (čitaju i pišu) ljudi 432 a žena 22. Poreskih glava je zapisano 622. Posle oslobođenja od Turaka mnogi Vlasotinčani šalju svoju decu na školovanje u evropske zemlje. Po povratku sa školovanja mladi ljudi su u Vlasotince donosili napredne ideje. Izgradnja železničke pruge Leskovac-Vranje 1886. godine donela je povremenu stagnaciju u razvoju Vlasotinca. To dovodi do jačanja Grdelice i Predejana kao lokalnih trgovačkih centara. Vlasotinčani se okreću vinogradarstvu kao izlazu iz zaostajanja. Razvoj tekstilne industrije počinje posle 1890. godine. Velika potražnja za gajtanom navela je trgovce da izgrade gajtanare na Vlasini i njenim pritocima. Prvi mlin izgrađen je 1895. godine u Vlasotincu, a 1912. godine je u mlin ugrađen generator od 20 kW. Time je Vlasotince dobilo prvo električno osvetljenje. Istovremeno se trgovina i zanatstvo razvijaju. Tako nastaju nova udruženja i esnafi: obućarski esnaf 1883., kovačko-potkivačko-puškarsko-kazandžijski esnaf 1884. godine, bakalsko-trgovački esnaf 1885. godine, kao i još dva esnafa 1894. godine. Vlasotinački esnaf koji okuplja zanatlije svih profila se stvara 1901. godine. Trgovačko udruženje se osniva 1920.

Renesansa između ratova

Zavičajni muzej u Vlasotincu smešten u zgradi stare turske kule

Između dva svetska rata Vlasotince doživljava renesansu. Vinogradari se udružuju u vinogradarsku zadrugu. Pojavljuje se prvi broj lista „Vlasina”, osniva se fudbalski klub „Vlasina”, otvaraju se prve banke. Sledi otvaranje Knjižnice i čitaonice. Niču hidrocentrale na Vlasini i osniva se Sokolsko društvo.

Kulturni život se bogati formiranjem pevačkih družina „Karađorđe” i „Mokranjac”, tamburaškog orkestra Branka Davinića kao i džez benda „Maroko”. Pevačka družina „Njegoš” je osnovana još 1897. Vlasotinački kulturo-umetnički život se odvijao u Narodnom domu, sadašnjem sedištu TV Vlasotince. Objekat u akademsko-nacionalnom stilu je sagrađen oko 1930. godine materijalnim sredstvima Vlasotinačkog esnafa, Sokolskog društva, Trgovačkog udruženja, pevačke grupe „Njegoš” i Narodne knjižnice i čitaonice. U njemu su priređivane razne zabave sa igrankama, matinei i maskenbali.

Drugi svetski rat

Glavni članci: Četništvo u Vlasotinačkom kraju i Vlasotince u Narodnooslobodilačkoj borbi

Nemci su zauzeli Vlasotince 10. aprila 1941. godine. Granica između bugarske i nemačke okupacione zone prostirala se i kroz vlasotinačko naselje Manastirište. Tokom Drugog svetskog rata su na teritoriji i u okolini Vlasotinca delovale razne vojne grupacije: partizani, četnici, ljotićevci, nedićevci, Nemci i Bugari. Na ovim prostorima su Bugari učinili razna zlodela i pokušavali su da nametnu bugarski etnički identitet što im nije polazilo za rukom.

Dana 10. oktobra 1944. je Vlasotince oslobođeno ulazom Prve vlasotinačke brigade (partizani) u grad. Nova istorija Vlasotinca počinje posle Drugog svetskog rata.

Demografija

Poreklo najstarijih Vlasotinčana datira u drugoj polovini i poslednjoj četvrtini XVIII veka. Od najstarijih porodica tu su: Čočići (iz Crne gore),Mrvići, Purjakovići (Purjakovići-današnji Kocići) Bidžići, Đelići, Prikići, Bojadžije, Bajići(Bajinci), Đonići, Valčići,Baćinci (današnji Jankovići), Babastojanci, Ćukalovići, Tevdenići, Seizovići, Šušulići, Karuovi (Karuovići, Hadžiđokini, Mitrovići, Pešići), Davinići, Dinkići, Marići, Daskalovići, Krainčanići, Bosići, Bojkovi, Gorunovići, Velikići, Kuculovići, Marići, Crnilovići, Đurkići i drugi. Valčići su iz Garinja u Grdeličkoj klisuri, Šišavci iz Šišave, Gorunovići iz Vinarca, Šarići iz Crne Bare, Sabljinci i Vidosavljević iz Starog Vlaha, Dimanići i Davinići iz Bukovice kod Zadra, Šušulići, Kuculovići i Buđinci sa Kosova. Ono što je interesantno jeste da pojedini delovi varoši nose u narodu i dalje nazive po starim familijama - "Peškina mala", "Đelinsko sokače", "Bojadžijska mala", Dinkićevo, Šarićevo sokače", "Šušulinska mala", Đoninsko sokače.

Takođe je zanimljivo da i branište prema selu Orašje takođe ima nazive potesa po starim familijama:Davinićevo branište, Kulašev Rid, Babastojanska dolina i dr.

U periodu između 1878. i 1894. godine u Vlasotince dolaze i nastanjuju se planinci, iz Dobrog Polja, Gara, Ruplja i drugih mesta. To su Dlakarovi, Puzinci, Nocinci, Gazibarci i drugi.

U naselju Vlasotince živi 12.504 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 36,8 godina (36,1 kod muškaraca i 37,4 kod žena). U naselju ima 4902 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,31.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Poreklom je iz Vlasotinca prvi moderni gradonačelnik Beograda, tačnije Vlada Ilić, koji je modernizovao Beograda do neviđene mere. Iako su njegova obećanja delovala poprilično nerealno, Vlada je uspeo da ispuni većinu njih. Gradio je mostove, bolnice, škole i ostale objekte, ali je najpoznatiji po stvaranju prvog zoološkog vrta u Beogradu gde od 2009. stoji njegova bista. Nikada nije zaboravio rodni kraj i neprestano je slao novčane donacije gradu Vlasotincu.

	Demografija Godina Stanovnika 1948. 4.917 1953. 5.225 1961. 5.932 1971. 8.787 1981. 12.166 1991. 14.552 14.453 2002. 16.212 16.369 2011. 15.830 2022. 14.924

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍
Srbi			15.894	98,03%
Romi			213	1,31%
Makedonci			21	0,12%
Hrvati			11	0,06%
Crnogorci			7	0,04%
Mađari			5	0,03%
Bugari			4	0,02%
Rumuni			3	0,01%
Rusi			2	0,01%
Slovenci			1	0,00%
Bošnjaci			1	0,00%
Jugosloveni			1	0,00%
nepoznato			17	0,10%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	41			33
80+	75			93
75—79	126			192
70—74	227			322
65—69	346			388
60—64	414			409
55—59	374			393
50—54	643			581
45—49	692			700
40—44	642			586
35—39	560			630
30—34	589			562
25—29	605			609
20—24	561			588
15—19	611			641
10—14	591			551
5—9	547			445
0—4	418			427
Prosek :	36,1			37,4

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	6.506	1.779	4.400	232	90	5
Ženski	6.727	1.296	4.465	802	151	13
UKUPNO	13.233	3.075	8.865	1.034	241	18

Domaćinstva

Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 1.186 1.291 1.635 2.376 3.324 4.046 4.902

Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek Broj domaćinstava 585 1.042 936 1.476 480 288 69 18 5 3 3,31

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	3.120	126	1	1	666
Ženski	1.782	41	0	0	642
UKUPNO	4.902	167	1	1	1.308
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	67	1.092	323	69	95
Ženski	18	70	333	77	13
UKUPNO	85	1.162	656	146	108
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	14	20	189	140	81
Ženski	14	17	78	161	233
UKUPNO	28	37	267	301	314
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	105	0	0	131
Ženski	28	0	0	57
UKUPNO	133	0	0	188

Religija

U Vlasotincu se nalazi Crkva Sošestvija Svetog Duha.

• 
  Crkva Svete Trojice (Sošestvija Svetog Duha) u Vlasotincu
• 
  Crkva Svete Trojice (Sošestvija Svetog Duha) u Vlasotincu

Kultura

Spomenik kulture — Gigina kuća

Narodna biblioteka „Desanka Maksimović”

Narodna biblioteka Desanka Maksimović Vlasotince smeštena je na dve lokacije u samom centru grada, tačnije u Valčićevoj palati i Giginoj kući. Do pre nekoliko godina je u vlasništvu biblioteke bila danas zgrada SNS-a u Vlasotincu. Nastala je iz Narodne knjižnice i čitaonice koja je osnovana 1912. godine. Biblioteka raspolaže fondom od blizu 65 000 publikacija i ima oko 2000 članova. Biblioteka je mesto gde se održavaju različiti kulturni događaji, pesničke večeri, predavanja, recitali. Većina događaja održavaju se u Giginoj kući.

Istorija fotografije

U Vlasotincu je prva fotografija snimljena 1851. godine. Među prvima koji su bili svesni istorijske vrednosti fotografije bio je Hristifor Crnilović (8. februar 1886 – 5. jul 1963), slikar, student minhenske likovne akademije. On se bavio fotografijom od 1909. godine. Crnilović je najpre fotografisao članove svoje porodice, a 1919. godine počeo je da fotografiše žitelje Vlasotinca, stare zgrade, panoramu Vlasotinca, enterijere, razna društvena okupljanja u Vlasotincu, kao i etnografske detalje.

Prvi fotografi u Vlasotincu

Prvi fotograf koji je ovekovečio Vlasotince na fotografiji 1851. godine, nije bio Vlasotinčanin. On se zvao Aleksi Alkalaj i došao je u Vlasotince iz Sofije. U Vlasotincu je ostao do 1899. godine. Drugi fotograf bio je Aleksa Z. Daskalović (1879—1961). On je svojim fotografijama ovekovečio lepotu Vlasotinca i reke Vlasine. Pored Alekse Z. Daskalovića, jedan od prvih fotografa bio je i Milan K. Stojanović (1878—1956), koji se za fotografa školovao u Budimpešti. Njegove ratne fotografije nimalo se nisu razlikovale od fotografija inostranih ratnih fotografa tog vremena. Zatim, među prvim fotografima u Vlasotincu bili su i Jovan T. Mirković (1912—1979), Perica Mirković, Milorad Petrović Belić (1919—1997), Petar Živković Liško, Straško Bogdanović.

Običaji: Narodna kola i veselja, tradicija vina i Vinski bal

Svako veselje u porodici, selima, završavalo se narodnim kolom. Narodna kola, tada zvana ora, su bila poseban ritual na veseljima; čačak-stari i novi, vlasinka, bela rada, zavrzlama, drdavka, u šest, bugarka, žikino kolo, moravac. Nekada se na svadbama, ispraćajima u vojsku, kracajima, preseljenja u novu kuću, vašarima i saborima na verskim praznicima, igralo i pevalo uz muzičke instrumente: duduk, gajde, tupan, frulu (duduče), harmoniku i pleh muziku sa trubačima.

Svi pečalbari, i momci i oženjeni, su dolazili kući kako bi se proveselili igrajući narodno kolo uz muziku. Kolo je bilo mesto okupljanja mladih i starih da se gledaju među sobom, da se šale, upoznaju, pa i zavole.

Svako selo, svaki deo sela, imalo je svoje mesto za vođenje kola (ora). Niko nije smeo da napusti ili prekine kolo. Dešavalo se da je kod zauzimanja mesta i muzike, često izbijala i međusobna tuča između momaka, kako oko vođenja kola tako i zbog devojaka koje se uhvate da igraju do kolovođe-momka.

I danas se u selu Predance i drugim planinskim selima vlasotinačkog kraja, može čuti narodna izreka oko vođenja kola: „Baba davala banku da se uhvati, a dve da se pusti iz kola”. Miroslav Mladenović, lokalni etnolog iz Vlasotinca, je kao momak negde sedamdesetih godina, prisustvovao događajima kada se na Petrovdan u selu Lopušnja, Trnovci u Svođu, Sveti Iliji na Čobancu, Svetog Jovana (Sedmi Juli) u Zlatićevu, Prvom Maju u Dejanu i drugim saborima, igrala sva narodna kola i kako se niko nije smeo pustiti iz kola kad se uhvati u njega, jer je posle toga obavezna bila tuča.

Lokalni stanovnici takmičili su se čije će kolo biti veće, bolje i među sobom i među selima. U kolu je bio najglavniji onaj na čelu, kolovođa, a na začelju (na „kec”) momak koji je bio zadužen da se kolo ne kida. Onaj ko je prekidao kolo više nije bio puštan da igra, pa zato niko nije smeo da se pusti dok se kolo ne izigra.

Gospodin Mladenović je zabeležio od starijih ljudi, negde sedamdesetih godina dvadesetog veka, da su se pre Prvog svetskog rata, igrala narodna kola i u samom Vlasotincu, kod „Krsta” za vreme vašara letnjeg Gorešnjaka i jesenjeg Pejčindana i Krstovdana, gde su bile opasne tuče među igrača kolovođa oko devojaka iz različitih sela. Čak su „sevali” i noževi. Igrala se kola na saborima na verskim praznicima oko crkve kruševačke i konopničke, u selima Kruševica i Konopnica, naročito u vreme letnjih i jesenjih vašara.

Danas, po pričama starijih, mladi ljudi ne obraćaju tome pažnju kao da nema seoskih sabora i vašarskih okupljanja uz narodno kolo. Svi koji su odrasli uz (ora) kola, često se žale što mladi nisu prihvatali njihove narodne igre. Ipak, poslednjih godina, narod se ponovo okreće tradiciji. Igra uz narodno kolo, naročito na svadbenim i drugim porodičnim veseljima, a sve je više i folklornih grupa po školama, koje neguju narodne igre uz narodna kola iz vlasotinačkog kraja.

Lokalni zemljoradnici su uočili da na teritoriji Vlasotinca posebno dobro uspeva grožđe i iskoristili su priliku da krenu sa proizvodnjom vina. Vino je i dan danas jako popularno u Vlasotincu, i u zdravici, za razliku od ostalih krajeva u Srbiji gde se najčešće koristi rakija, nije retkost nazdraviti čašom vina. Kao najveći proizvodni centar ovog alkoholnog pića na jugu, ali i videvši da serijski izvoz vina iz Vlasotinca polako stagnira, Vlasotinčani su morali da sačuvaju tradiciju svog rodnog kraja. Tome u čast počela je organizacija festivala "Vinski bal", koji je i dan danas jedna od najvećih manifestacija na području južne Srbije. Grožđe je postalo standardni simbol u administraciji, a ono se pojavljuje i na logou lokalne televizije (TV Vlasotince). Na vinskom balu su tezge vina raspoređene širom Nešićevog keja, a na posetiocima ostaje da kupe proizvod i da ga ocene. Kasnije se proglašava najbolje vino i bira najlepša misica bala. Ovaj festival su ovekovečili mnogi poznati estradni umetnici kao što su Tropiko bend, Aleksa Jelić, Dragana Mirković, Galija i još mnogi drugi. U Vlasotincu se nalazi i sedište kulturne organizacije vinskog viteškog reda Simeon, jednog od najznačajnijih u Srbiji.

Vlasotinčani se češće i nazivaju Rosuljci. Razlog za to je biljka Rosulja (lat. drosera rotundifolia L), koja raste na prostranstvima okoline Vlasotinca. Drosos je grčka reč i znači rosa. Međutim, pojam Rosuljci može označavati i regionalnu pripadnost, jer Rosuljci takođe mogu biti i stanovnici Rosulje, najveće podregije Vlasotinca, pa se termin Rosuljci uglavnom koristi kao regionalna odrednica.

• 
  Spomenik palim borcima za slobodu u ratovima 1809—1918
• 
  Narodni dom, danas sedište TV Vlasotince
• 
  Zavičajni muzej u centru Vlasotinca
• 
  Spomenik revolucije
• 
  Vinski bal
• 
  Mlin Vlasotince, jedan od najstarijih u Srbiji, izgrađen 1895. godine

Obrazovanje

Stara poštanska markica "Narodni dom Vlasotince".

Škola je naročito dobro radila (pre 1878) dok je u njoj predavao učitelj Atanasije Zdravković, obrazovan u Beogradu. To je bila četvororazredna muška škola, smeštena u crkvenoj kući. Izdržavali su je opština (od dobrovoljnih priloga) i crkva. Kada su Turci zabranili rad Zdravkoviću, ostala je trorazredna nastava sa dva učitelja. Jedna učiteljska plata iznosila je 3000 groša. Školska zgrada je 1880. godine bila sa četiri velike sobe učionice i toliko manjih prostorija. Školu su pohađali dečaci njih do 200. Osnovna škola u mestu je 1931. godine ponela naziv „Sveti Sava”.

U Vlasotincu se nalaze osnovne i srednje škole. Godine 2015. je otvoreno i Odeljenje Visoke poslovne škole strukovnih studija Prof. dr Radomir Bojković iz Kruševca. Ovde se nalazi Gimnazija „Stevan Jakovljević” u Vlasotincu.

• 
  OŠ „Siniša Janić”

Manastirište

Manastirište je naselje Vlasotinca. Smešteno je na reci Vlasini, između brda Beli kamen i Brezovice. Ime je dobilo po manastiru koji se na ovom prostoru nalazio u vreme srednjovekovne Srbije.

Predanje o Manastirištu

Manastirište se spominje kao derbendžijsko selo u vremenu pod Turcima. Na prostoru današnjeg Manastirišta je u srednjovekovno doba, u vreme Stefana Nemanje, postojao manastir sa školom, posvećen Prenosu moštiju Sv. Nikole kod ušća potoka Brezovice (u narodu manastirski potok) u Vlasinu, za koji se smatra da je najstarija bogomolja u okolini Vlasotinca. Veruje se da su manastir srušili Turci, verovatno u 17. veku, a da su ostatke manastira prebacili u Ćustendil. Po predanju u manastiru su živela tri brata monaha: Dušan, Uglješa i Stajko. Dušana i Uglješu su mučki ubili Turci, a Stajko je pobegao i osnovao obližnje selo Stajkovce. Staro selo se pominje 1516. godine bez žitelja i 1526. godine, kada broji 5 domaćinstva. Smatra se da su prvi stanovnici Srbi bili prinudno dovedeni da kao predstražarske jedinice (derbendžije) obezbeđuju slobodan prolaz turskim karavanima pored reke Vlasine u klancima planine Bukovik, sve do Carigrada. Takva naselja osnivana su samo sa hrišćanskim stanovništvom, a bilo je i nasilnog naseljavanja. Pored Manastirišta u kraju takva sela su bila: Dobro Polje, Darkovce, Crna Trava, Brod, Jabukovik, Svođe, Gornji Orah i druga sela na vlasinskoj oblasti i znepoljskoj visoravni. Pošto je bio težak život raje pod Turcima u tim naseljima, onda su se ljudi tada odmetali u hajduke. Turci derbendžijska naselja napuštaju krajem 18. veka, a ulogu njihovu su preuzeli plaćenici.

U Manastirištu se od 21. maja 1991. svake godine slavi praznik Prenosa Moštiju Sv. Nikole. Svake godine domaćin, koji se prethodno dobrovoljno prijavio, sprema slavu i praznik se obeležava kod krsta u Manastirištu, koji je podignut na dan prve slave 1991. godine.

U mestu postoje samo nekoliko porodica starosedelaca, a veći deo čine doseljenici iz Vlasotinačke i Crnotravske opštine. Naseljavanje je zapaženo nakon Drugog svetskog rata. Najbrojniji doseljenici su iz Kruševice, Zlatićeva, Ravnog Dela, Brezovice, Gornjeg Dejana, Gornjeg Gara, Darkovca, Jabukovika itd.

FK MSK

U mestu je 1954. godine osnovan fudbalski klub „MSK” (Manastirski sportski klub). Utakmice su se igrale na stadionu „Jaz” pokraj reke Vlasine, koji je dobio ime po kupalištu u blizini, kojeg je poplava razorila 1988. godine. Posle još jedne velike poplave 2007. godine stadion „Jaz” je uništen, i posle toga FK „MSK” je prestao sa radom.

Galerija

• 
  Leva i desna obala Vlasotinca, panorama sa Starog groblja
• 
  Desna obala Vlasotinca, panorama sa Starog groblja
• 
  Centar Vlasotinca, zgrada Opštine
• 
  Zgrada policije u centru Vlasotinca
• 
  Rosulja (lat. drosera rotundifolia L)
• 
  Severno Vlasotince (Panorama)
• 
  Krst
• 
  Vlasotince - satelitski snimak
• 
  Panorama Vlasotinca

Vidi još

• Legende o nastanku Vlasotinca
• Opština Vlasotince
• Vlasotinački srez
• Vlasotinačko vinogorje
• Televizija Vlasotince
• Vlasina
• FK Vlasina
• Narodna biblioteka „Desanka Maksimović” Vlasotince
• Dopisnica
• Kulturni centar Vlasotince

Spoljašnje veze

• „Zvanična prezentacija opštine Vlasotince”. Vlasotince. 
• „Vlasotince na dlanu”. Info Desk. Arhivirano iz originala 18. 12. 2014. g. Pristupljeno 18. 12. 2014. CS1 održavanje: Nepodoban URL (veza)
• „Mape, aerodromi, vremenska situacija i lokacija Vlasotinca”. Fallingrain. 
• „Satelitska mapa”. Wikimapia. 
• „Gugl satelitska mapa”. Maplandia. 
• „Plan naselja na mapi”. Mapquest. 
• „Narodna biblioteka Desanka Maksimović”. Biblioteka Vlasotince. Arhivirano iz originala 26. 12. 2017. g.