Spisak socijalističkih država
Spisak država, koje su se u bilo kojem trenutku istorije proglasile socijalističkima ili su preuzele neke odlike raznih varijanta socijalizma u svojim ustavima.
Postojale su ili postoje zemlje u kojima su na vlasti bile socijalističke stranke, ali one nisu nužno time usvajale socijalizam u svom imenu ili ustavu. Takve zemlje ovde nisu navedene. Međutim, postoje zemlje u kojima socijalističke stranke nisu na vlasti, ali budući da u njihovim ustavima ima referenci na bilo koji oblik socijalizma, one su ubrojene u ovaj spisak.
Marksističko-lenjinističke
[uredi | uredi izvor]Na Zapadu su ove države bukvalno nazivane „komunističkima“, jer su njihove vladajuće partije u svom imenu sadržavale naziv „komunistička“. Zapravo su te države sebe smatrale socijalističkima, što je bilo potvrđeno i u njihovim ustavima. Definisane su kao oblici vladavine u kojima država funkcioniše u sklopu jednopartijskog sistema i u kojoj je marksizam-lenjinizam prihvaćen kao zvanična ideologija.
Danas gotovo da uopšte ne postoje socijalističke države sa društveno-političkim uređenjem koje je postojalo do 1989. odnosno do pada Berlinskog zida. Takve države su retke poput: DNR Koreje, Kube kao i delimično Belorusije i Pridnjestrovlja koje nisu zvanično pod vlašću komunističke partije. Druge države poput NR Kine, Vijetnama i Laosa de fakto funkcionišu prema kapitalističkoj ekonomiji, dok vladavina komunističke partije predstavlja samo državni aparat za održanje režima na vlasti. U ovim državama socijalizam je samo izgovor za sprovođenje eksploatacije radnika od strane tzv. jednopartijskog autokratskog kapitalizma.
U državama Zapada, definicija socijalizma jeste omogućavanje socijalnih beneficija koje kapitalistička država obezbeđuje svojim građanima. Zapadnjačka definicija komunizma jeste suprotno od kapitalizma, odnosno da se kapital svima raspoređuje jednako, kako bi otprilike svi građani imali sličan ili jednak socijalni status.
Sadašnje
[uredi | uredi izvor]
Socijalistička Republika Vijetnam – nakon zvaničnog ujedinjenja Vijetnama od 2. jula 1976, u Severnom Vijetnamu od 1954. godine[1]
Narodna Republika Kina – od 1. oktobra 1949. godine[2]
Demokratska Narodna Republika Koreja – od 9. septembra 1948.[3]; u ustavu Severne Koreje, sve reference na marksizam-lenjinizam su uklonjene 1992, a zvanična filozofija zemlje postala je Džuče ideja. Međutim, Džuče je takođe opisana i kao kreativna primena marksizma-lenjinizma[4]
Republika Kuba – od 1. januara 1959. godine[5]
Demokratska Narodna Republika Laos – od 2. decembra 1975. godine[6][7][8]
Bivše
[uredi | uredi izvor]
Demokratska Republika Avganistan (27. april 1978 – 28. april 1992)
Narodna Socijalistička Republika Albanija (1. januar 1946 – 22. mart 1992)
Narodna Republika Angola (11. novembar 1975 – 27. avgust 1992)
Narodna Republika Benin (30. novembar 1975 – 1. mart 1990)
Narodna Republika Bugarska (15. septembar 1946 – 7. decembar 1990)- Demokratska Republika Vijetnam (2. septembar 1945 – 2. jul 1976)
Narodna revolucionarna vlada Grenade (13. mart 1979 – 25. oktobar 1983)
Prelazna Vojna Vlada Socijalističke Etiopije (28. jun 1974 – 10. septembar 1987)
Narodna Demokratska Republika Etiopija (10. septembar 1987 – 27. maj 1991)
Demokratska Narodna Republika Jemen (30. novembar 1967 – 22. maj 1990)
Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija (29. novembar 1945 – 27. april 1992)
Demokratska Kampućija (4. april 1976 – 7. januar 1979)
Narodna Republika Kampućija (7. januar 1979 – 23. oktobar 1991)
Narodna Republika Kongo (3. januar 1970 – 15. mart 1992)
Narodna Republika Mađarska (20. avgust 1949 – 23. oktobar 1989)
Narodna Republika Mozambik (25. jun 1975 – 1. decembar 1990)
Narodna Republika Mongolija (24. novembar 1924 – 12. februar 1992)
Nemačka Demokratska Republika (7. oktobar 1949 – 3. oktobar 1990)
Narodna Republika Poljska (28. jun 1945 – 19. jul 1989)
Socijalistička Republika Rumunija (30. decembar 1947 – 22. decembar 1989)
Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika (30. decembar 1922 – 26. decembar 1991)
Demokratska Republika Somalija (21. oktobar 1976 – 26. januar 1991)
Narodna Republika Tuva (14. avgust 1921 – 11. oktobar 1944)
Čehoslovačka Socijalistička Republika (9. jun 1948 – 29. mart 1990)
Ne-marksističko-lenjinističke
[uredi | uredi izvor]Spisak zemalja u čijim ustavima ima referenci na socijalizam, ali se ne primenjuje marksizam-lenjinizam. Kao takve, one su prihvatile različite verzije i poglede na socijalizam. Tako su Libija ili Egipat u određenim etapama primenjivale ili primenjuju različite verzije Arapskog socijalizma. Stranka Kuomintang, koja je vladala celokupnom Republikom Kinom do 1949. godine, prihvatila je tzv. Kineski socijalizam. U nekim afričkim zemljama, poput Tanzanije, zvanična ideologija bila je Afrički socijalizam.
S referencama u ustavu
[uredi | uredi izvor]
Narodna Republika Bangladeš – od 16. decembra 1971.[9]
Ko-operativna Republika Gvajana – od 23. februara 1970.[10]
Republika Indija – od 15. avgusta 1947.[11]
Republika Kina – od 1. januara 1912.[12]
Republika Portugalija – od 26. aprila 1976.[13]
Ujedinjena Republika Tanzanija – od 26. aprila 1964.[14]
Demokratska Socijalistička Republika Šri Lanka – od 7. septembra 1978.[15]
Međunarodno nepriznate
Pridnjestrovlje – od 17. januara 1996.[16]
Bivše
[uredi | uredi izvor]
Narodna Demokratska Republika Alžir (15. septembar 1963 – oktobar 1988)[17]
Burkina Faso (4. avgust 1984 – 15. oktobar 1987)
Burmanska unija (4. januar 1948 – 2. mart 1974)
Socijalistička Republika Burmanske unije (2. mart 1974 – 23. septembar 1988)[18]
Republika Gana (8. april 1961. – 24. februar 1966; 31. decembar 1981 – 7. januar 2001)[19][20]
Narodna Revolucionarna Republika Gvineja (2. oktobar 1958 – 3. april 1984)
Republika Gvineja-Bisao (24. septembar 1973 – 17. februar 2000)
Arapska Republika Egipat – (11. septembar 1971 – 26. mart 2007)[21]
Republika Zambija (24. oktobar 1964 – 2. novembar 1991)
Narodna Republika Zanzibar i Pemba (12. januar – 26. april 1964)
Republika Zelenortska Ostrva (8. jul 1975 – 22. mart 1991)
Republika Zimbabve (18. april 1980 – 4. oktobar 1988)
Država Izrael
Republika Indonezija (18. avgust 1945 – 12. mart 1967)
Republika Irak (14. jul 1958 – 16. jul 1979)
Arapska Republika Jemen (27. septembar 1962 – 22. maj 1990)
Republika Kenija (6. decembar 1969 – 12. januar 1992)
Država Komori (3. avgust 1975 – 13. maj 1978)
Libijska Arapska Republika (1. septembar 1969 – 2. mart 1977)[22]
Velika Socijalistička Narodna Libijska Arapska Džamahirija (2. mart 1977 – 20. oktobar 2011)[22]
Demokratska Republika Madagaskar (21. decembar 1975 – 19. avgust 1992)
Republika Mali (6. decembar 1968 – 12. januar 1992)
Sjedinjene Meksičke Države (1. decembar 1928 – 1. decembar 2000)
Republika Nikaragva (16. jul 1979 – 25. april 1990)
Savez Afričkih Država (23. novembar 1958 – 1962)
Demokratska Republika Sao Tome i Principe (12. jul 1975 – 3. april 1991)
Republika Senegal (6. septembar 1960 – 1. april 2000)
Republika Sejšeli (5. jun 1977 – 26. jul 1992)
Sirijska Arapska Republika (9. mart 1963 – 27. februar 2012)
Demokratska Republika Sudan (25. maj 1969 – 15. decembar 1985)
Republika Surinam (25. februar 1980 – 30. decembar 1987)
Republika Tanganjika (9. decembar 1962 – 26. april 1964)
Republika Tunis (25. jul 1957 – 27. februar 1988)
Republika Uganda (15. april 1966 – 25. januar 1971)- Ujedinjena Arapska Republika (22. februar 1958 – 28. septembar 1961)
Republika Čad (1962 – 1990)
Međunarodno nepriznate
Palestinska Narodna Samouprava (5. jul 1994 – 15. januar 2005)
Kratkotrajne
[uredi | uredi izvor]Spisak kratkotrajnih država, koje su najčešće bile formirane za vreme ratova ili revolucija (najviše njih nakon Prvog svetskog rata) i smatrale se socijalističkima pod bilo kojom definicijom, ali nisu opstale dovoljno dugo da bi formirale stabilnu vlast ili stekle međunarodno priznanje.
Azerbejdžanska Narodna Vlada (novembar 1945 – decembar 1946)
Demokratska Vlada Albanije (20. oktobar 1944 – 11. januar 1946)
Alzaška Sovjetska Republika (9. – 22. novembar 1918)
Štrajk rudara u Asturiji 1934. (de fakto) (5. – 18. oktobar 1934)- Bavarska Sovjetska Republika (6. april – 3. maj 1919)
- Besarabijska Sovjetska Socijalistička Republika (maj – septembar 1919)
Galicijska Sovjetska Socijalistička Republika (8. jul – 21. septembar 1920)
Politički komitet narodnog oslobođenja (Grčka) (10. mart 1944 – 28. avgust 1949)
Donjeck-Krivojroška Sovjetska Republika (12. februar – maj 1918)
Estonska radnička komuna (29. novembar 1918 – 5. jun 1919)- Demokratska Republika Jemen (21. maj – 7. jul 1994)
Kineska Sovjetska Republika (7. novembar 1931 – oktobar 1934)
Narodna Republika Koreja (6. septembar 1945 – februar 1946)- Privremeni Narodni Komitet za Severnu Koreju (februar 1946 – 9. septembar 1948)
- Krimska Sovjetska Socijalistička Republika (april – jun 1919)
- Limerički Sovjet (15. – 27. april 1919)
Letonska Socijalistička Sovjetska Republika (17. decembar 1918 – 13. januar 1920)
Litvanska Socijalistička Sovjetska Republika (16. decembar 1918 – 27. februar 1919)- Litvansko-Beloruska Sovjetska Socijalistička Republika (27. februar – 25. avgust 1919)
- Mađarska Sovjetska Republika (21. mart – 6. avgust 1919)
Republika Mahabad (22. januar – 15. decembar 1946)- Muganska Sovjetska Republika (mart – jun 1919)
- Nemačka Socijalistička Republika (9. novembar 1918 – 11. avgust 1919)
Sovjetska Republika Najsar (decembar 1917 – 26. februar 1918)- Odeska Sovjetska Republika (31. januar – 13. mart 1918)
- Pariska komuna (18. mart – 28. maj 1871) - prva socijalistička republika u istoriji
Persijska Socijalistička Sovjetska Republika (9. jun 1920 – septembar 1921)
Privremena Revolucionarna Vlada Republike Južni Vijetnam (30. april 1975 – 2. jun 1976)- Slovačka Sovjetska Republika (16. jun – 7. jul 1919)
- Sovjetska Socijalistička Republika Tavrida (19. mart – 30. april 1918)
- Ukrajinska Narodna Republika Sovjeta (25. decembar 1917 – mart 1918)
- Ukrajinska Sovjetska Republika (19. mart – 18. april 1918)
- Finska Socijalistička Radnička Republika (28. januar – 29. april 1918)
Hunanski Sovjet (1927)
Socijalistička Republika Čile (4. jun – 13. septembar 1932)
Uključene u Sovjetski Savez
[uredi | uredi izvor]
Sovjetska Socijalistička Republika Abhazija (21. maj – 16. decembar 1921)
Azerbejdžanska SSR (2. april 1920 – 12. mart 1922)
Beloruska SSR (31. jul 1920 – 30. decembar 1922)
Buharska Narodna Sovjetska Republika (8. oktobar 1920 – 17. februar 1925)
Gruzijska SSR (25. februar 1921 – 12. mart 1922)
Dalekoistočna Republika (6. april 1920 – 15. novembar 1922)
Zakavkaska Sovjetska Socijalistička Republika (12. mart 1922 – 30. decembar 1922)
Jermenska SSR (29. decembar 1920 – 12. mart 1922)
Ruska SFSR (7. novembar 1917 – 30. decembar 1922)
Turkestanska Socijalistička Federativna Republika (30. april 1918 – 27. oktobar 1924)
Ukrajinska SSR (10. mart 1919 – 30. decembar 1922)
Finska Demokratska Republika (1. decembar 1939 – 12. mart 1940)
Horezmanska Narodna Sovjetska Republika (26. april 1920 – 20. oktobar 1923)
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ Constitution of the Socialist Republic of Vietnam Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. septembar 2012): "The Communist party of Vietnam (...), who adheres to Marxism-Leninism and Ho Chi Minh's thought, is the force assuming leadership of the state and society."
- ^ Constitution of the People's Republic of China: "Both the victory of China's new-democratic revolution and the successes of its socialist cause have been achieved by the Chinese people of all nationalities under the leadership of the Communist Party of China and the guidance of Marxism-Leninism and Mao Zedong Thought, and by upholding truth, correcting errors and overcoming numerous difficulties and hardships."
- ^ Herskovitz, Jon (28. 9. 2009). „North Korea drops communism, boosts "Dear Leader"”. Reuters.
- ^ Grace Lee: The Political Philosophy of Juche, Stanford Journal of East Asian Affairs, May 2003, Volume 3
- ^ Constitution of the Republic of Cuba Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. jul 2011): WE, CUBAN CITIZENS, heirs and continuators of the creative work and the traditions of combativity, firmness, heroism and sacrifice fostered (...) by those who promoted, joined and developed the first organizations of workers and peasants, spread socialist ideas and founded the first Marxist and Marxist-Leninist movements."
- ^ Answers.com - Is Laos a communist country today?
- ^ „Laos Salutes Cuban Communist Congress - AHURA.CU ENGLISH”. Arhivirano iz originala 29. 09. 2011. g. Pristupljeno 07. 05. 2011.
- ^ „21st Century Communism - Laos on Emphas.is”. Arhivirano iz originala 04. 05. 2011. g. Pristupljeno 07. 05. 2011.
- ^ Preambula Ustava Bangladeša iz 1971.
- ^ Preambula Ustava Gvajane
- ^ Preambula Ustava Indije
- ^ [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. maj 2013): U „Tri načela naroda“ (1. tačka Ustava) dr. Suen Jatsen je treće načelo, Mínshēng, definisao kao „socijalizam“
- ^ Preambula Ustava Portugala iz 1976.: "The Constituent Assembly affirms the Portuguese people's decision to (...) open the way to socialist society, respecting the will of the Portuguese people and keeping in view the building of a freer, more just, and more fraternal country."
- ^ Ustav Tanzanije, članak 1. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. septembar 2011): "The United Republic is a democratic and socialist state which adheres to multi-party democracy."
- ^ Preambula Ustava Šri Lanke
- ^ Constitution of the Pridnestrovskaia Moldavskaia Respublica
- ^ Algeria - Structure of the National Government
- ^ Ustav Burme iz 1974, članak 1. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. jul 2011): "Burma is a sovereign independent Socialist State of the working people. The State shall be known as The Socialist Republic of the Union of Burma."
- ^ Ghana Under Kwame Nkrumah: SOCIAL AND ECONOMIC DEVELOPMENTS
- ^ „Republic of Ghana : Summary Facts”. Arhivirano iz originala 06. 07. 2011. g. Pristupljeno 08. 05. 2011.
- ^ Ustav Egipta, članak 1.
- ^ a b „Preambula Ustava Libije iz 1969. i članak 6.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 11. 08. 2011. g. Pristupljeno 08. 05. 2011.