Hronologija radničkog pokreta i KPJ 1922.

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
prethodna celina:
◄ do 1919.
sledeća celina:
1930—1939. ►

Hronološki pregled važnijih događaja vezanih za Radnički pokret Jugoslavije i Komunističku partiju Jugoslavije (KPJ), kao i opšta politička dešavanja koja su se dogodila u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca tokom 1922. godine.


1922. godina[uredi | uredi izvor]

Kalendar[uredi | uredi izvor]

Januar ’22 Februar ’22 Mart ’22 April ’22 Maj ’22 Jun ’22
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
1
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
2
3
4
5
6
7
8
6
7
8
9
10
11
12
6
7
8
9
10
11
12
3
4
5
6
7
8
9
8
9
10
11
12
13
14
5
6
7
8
9
10
11
9
10
11
12
13
14
15
13
14
15
16
17
18
19
13
14
15
16
17
18
19
10
11
12
13
14
15
16
15
16
17
18
19
20
21
12
13
14
15
16
17
18
16
17
18
19
20
21
22
20
21
22
23
24
25
26
20
21
22
23
24
25
26
17
18
19
20
21
22
23
22
23
24
25
26
27
28
19
20
21
22
23
24
25
23
24
25
26
27
28
29
27
28
27
28
29
30
31
24
25
26
27
28
29
30
29
30
31
26
27
28
29
30
30
31
Jul ’22 Avgust ’22 Septembar ’22 Oktobar ’22 Novembar ’22 Decembar ’22
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
P
U
S
Č
P
S
N
1
2
1
2
3
4
5
6
1
2
3
1
1
2
3
4
5
1
2
3
3
4
5
6
7
8
9
7
8
9
10
11
12
13
4
5
6
7
8
9
10
2
3
4
5
6
7
8
6
7
8
9
10
11
12
4
5
6
7
8
9
10
10
11
12
13
14
15
16
14
15
16
17
18
19
20
11
12
13
14
15
16
17
9
10
11
12
13
14
15
13
14
15
16
17
18
19
11
12
13
14
15
16
17
17
18
19
20
21
22
23
21
22
23
24
25
26
27
18
19
20
21
22
23
24
16
17
18
19
20
21
22
20
21
22
23
24
25
26
18
19
20
21
22
23
24
24
25
26
27
28
29
30
28
29
30
31
25
26
27
28
29
30
23
24
25
26
27
28
29
27
28
29
30
25
26
27
28
29
30
31
31
30
31

Događaji[uredi | uredi izvor]


Januar
[uredi | uredi izvor]

Podela Kraljevine SHS na 33 oblasti

7. januar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu 7. i 8. januara održana Zemaljska konferencija predstavnika svih reformističkih sindikata Jugoslavije, kojoj je prisustvovalo 65 delegata i na kojoj su se Glavni radnički savez Srbije iz Beograda, Glavni radnički savez Bosne i Hercegovine iz Sarajeva, Opći radnički savet za Hrvatsku i Slavoniju iz Zagreba, Opći radnički savet za Bosnu i Hercegovinu iz Sarajeva i Strukovna komisija Slovenija iz Ljubljane ujedinili u Glavni radnički savez Jugoslavije (GRSJ). Ovom ujedinjenju prethodile su duge organizacione i idejne pripreme i oštra borba između centrumaša i desnih socijalista za prvenstvo i vlast u jugoslovenskom socijalreformističkom pokretu. Na Konferenciji je usvojena „Rezolucija o ujedinjenju“, koja je predviđala učlanjenje GRSJ u Amsterdamsku sindikalnu internacionalu, kao i Privremena pravila GRSJ. Takođe je i izabrano rukovodstvo GRSJ sa središtem u Beogradu.[1]

8. januar[uredi | uredi izvor]

  • U Zagrebu održana Osnivačka konferencija Međusaveznog sndikalnog odbora za Hrvatsku i Slavoniju, uz učešće 41 delegata — predstavnika organizacija transportnih i saobraćajnih radnika i službenika, građevinskih, drvodeljskih, kožarsko-prerađivačkih, živežarskih, metalskih, monopolskih, kavanskih, šivačko-odjevnih i grafičkih radnika. Na Konferenciji je donesen Pravilnik i izabran Izvršni odbor (1923. je promenio naziv u Odbor Nezavisnih sindikata za Hrvatsku i Slavoniju i sve do zabrane njegovog delovanja 1929. godine imao je vodeću ulogu u organizovanju radničkih akcija i štrajkova).[1]

11. januar[uredi | uredi izvor]

  • U Tuzli od 11. novembra do 16. februara vođen sudski proces protiv 20 učesnika (tužilac je prvobitno podigao optužnicu protiv 350 lica) generalnog štrajka rudara poznatog kao „Husinska buna“. Na ovom procesu je Juro Kerošević (1900) iz Husina, koji je bio optužen za ubistvo žandarama, osuđen na smrt (posle kapmanje, koji je predvodila ilegalna KPJ i velikog pritiska javnosti, 4. decembra smrtna kazna mu je zamenjena za 20 godina zatvora). Među osuđenima na vremenske kazne u ovom procesu su bili — Osman Đulović (1893) iz Bosanskog Petrovca, osuđen na 15 meseci teškog zatvora; Karlo Železnik (1880) iz Zagorja na Savi, osuđen na godinu dana teškog zatvora; Simo Topalović (1897), na 15 meseci zatvora; Franjo Marić (1882), iz Husina i Mijo Tomić (1892) iz Ljubaca, na godinu dana zatvora; Ivan Bracun (1882) iz Koprivnice, kod Brežica i Marko Fidler (1884) iz Mestinije, kod Celja na deset meseci zatvora i dr.[1]

25. januar[uredi | uredi izvor]

Februar
[uredi | uredi izvor]

3. februar[uredi | uredi izvor]

  • U Sarajevu pokrenut list „Radničko jedinstvo“, organ Međusaveznog sindikalnog odbora za Bosnu i Hercegovinu. List je izlazio do 15. juna 1923. godine i do tada je izašao 61 broj. Izlazio je u tiražu od oko 2.000 primeraka i pored teritorije Bosne i Hercegovine, list je rasturan i među radništvom na teritoriji: Slavonije, Hrvatske, Dalmacije i Srbije. Odgovorni urednik lista bio je Danilo Ponjarac, a jedan od članova redkcije bio je i Đuro Đaković.[2]

19. februar[uredi | uredi izvor]

28. februar[uredi | uredi izvor]

  • Vlada Kraljevine SHS usvojila „Zakon o zaštiti radnika“, koji je na snagu stupio 14. juna iste godine. Ovim zakonom regulisana su radnička prava (više u korist poslodavaca) — radno vreme, higijensko-tehnički uslovi rada, pravo sindikalnog organizovanja, izbor i delovanje radničkih poverenika i radničkih komora i dr. U skladu sa ovim zakonom osnovane su i Državne berze rada, koje su bile samostalne ustanove sa zadatkom da regulišu odnos između ponude i potražnje radne snage, zapošljavaju radnike i pružaju pomoć nezaposlenima. Pored mesnih berzi rada, koje su bile osnovane u svim privredno razvijenim mestima, osnovana je i Središna berza rada, sa sedištem u Beogradu i ona je bila pomoćni organ Ministarstva socijalne politike.[2]


Mart
[uredi | uredi izvor]

Spomenik revolucionaru Aliji Alijagiću u Delnicama.

8. mart[uredi | uredi izvor]

  • U Zagrebu izvršena smrtna kazna vešanjem nad Alijom Alijagićem (1896—1922), članom KPJ i organizacije „Crvena pravda“, koji je 21. jula 1921. u Delnicama ubio Milorada Draškovića, ministra unutrašnjih poslova Kraljevine SHS i jednog od tvoraca „Obznane“. On je istog dana sahranjen na groblju Mirogoj (kasnije su njegovi posmrtni ostaci preneti u selo Turiju, kod Bihaća), a sahrani je pored njegovog brata Muharema, prisustvovao i veliki broj omladine. Tokom večeri je došlo do sukoba komunista-demonstranata koji su pevajući revolucionarne pesme protestovali protiv Alijagićevog ubistva i tom prilikom je uhapšeno troje demonstranata.

19. mart[uredi | uredi izvor]

  • U Splitu održana Osnivačka konferencija Međusaveznog sindikalnog saveza za Dalmaciju, na kojoj je donet Pravilnik i izabrano rukovodstvo.[3]

April
[uredi | uredi izvor]

1. april[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu otpočeo štrajk mlinarskih i pekarskih radnika na kojem su radnici tražili uvođenje osmočasovnog radnog vremena i povećanje nadnica za 50%. Posle 17 dana štrajka, poslodavci su usvojili traženo rdano vreme i povećanje nadnica za 20%.[3]

26. april[uredi | uredi izvor]

Maj
[uredi | uredi izvor]

1. maj[uredi | uredi izvor]

  • Širom Jugoslavije, uz zabranu vlasti proslavljen 1. maj — Praznik rada. U Beogradu je prvomajska proslava izvedena u Košutnjaku uz učešće preko 4.000 radnika (trebalo je da se održi ispred kafane „Takovo“, ali je zabranila policija). U Zagreb je prvomajska proslava održana u bioskopu „Metropol“ i prostorijama Pivare, ali uz prisustvo policije. U Ljubljani je održana zajednička manifestacija radničkih stranaka i grupa, na kojoj su učestvovali komunisti i socijalisti. Prvomajske proslave održane su i u Sarajevu (uz učešće oko 2.000 radnika), Tuzli, Travniku, Drvaru, Nišu, Kraljevu, Valjevu, Čačku i Zemunu.[3]

7. maj[uredi | uredi izvor]

  • U Zagrebu, u zgradi Tipografskog doma održan Prv kongres Saveza grafičkih radnika Jugoslavije. Od ovog Kongresa je radnička javnost očekivala da se Savez grafičara odluči da li će pristupiti prokomunističkom Međusaveznom sindikalnom odboru ili reformističkom Glavnom radničkom savezu Jugoslavije. Međutim, Savez grafičara je na Kongresu doneo odluku o svojoj neutralnosti i članstvu u stručnoj internacionali grafičara (Savez je tokom čitavog međuratnog perioda ostao neutralan, iako su mnoge njegove podružnice sarađivale sa organizacijama KPJ).[4]

14. maj[uredi | uredi izvor]

  • Vlada Kraljevine SHS usvojila je „Zakon o osiguranju radnika“, koji je stupio na snagu 30. maja iste godine. Ovaj Zakon bio je dopunjena „Uredbe o osiguranju radnika za slučaj bolesti i nesreće na poslu“, koja je doneta 27. juna 1921. godine. Kao dopuna ove Uredbe, našle su se odredbe o osiguranju u slučaju iznemoglosti, straosti i smrti, s tim što su ove odredbe stupile na snagu tek u julu 1925. godine. Osiguranje radnika obavljali su Okružni uredi za osiguranje radnika, kojima je rukovodio Središni ured za osiguranje radnika u Zagrebu (rudari i železničari su bili posebno osigurani).[4]

29. maj[uredi | uredi izvor]

  • Na Zagrebačkom sveučilištu, grupa liberalnih studenata i grupa studenata komunista osnovale Galilejev klub „Ipak se okreće“ (ital. Eppur is muove). Ovaj klub, koji se u osnovi bavio problemima sociologije, je vremenom postao zamena za „Obznanom“ raspušteni Klub studenata komunista i legalno se bavio propagiranjem stavova KPJ i SKOJ-a među studentskom i radničkom omladinom. Početkom 1923. godine je bio zabranjen od policije, ali je ubrzo potom osnovan novi studentski klub — Klub studenata marksista, koji je bio ista organizacija samo sa novim nazivom i malo drugačijim društvenim pravilima. Ovaj novi studentski klub postojao je sve do uvođenja „šestojanuarske diktature“, 1929. godine.[4]


Jun
[uredi | uredi izvor]

15. jun[uredi | uredi izvor]

19. jun[uredi | uredi izvor]

  • U Sofiji, od 19. do 21. juna, održan Osnivački kongres Balkanske komunističke omladinske federacije, kojoj su prisustvovali delegati omladinskih organizacija samo dve balkanske komunističke partije — KP Rumunije (Savez komunističke omladine) i KP Bugarske (Bugarski komunistički omladinski savez). Na Kongresu nisu učestvovali predstavnici omladinskih organizacija KP Grčke (omladinska organizacija formirana je tek u novembru) i KP Jugoslavije (SKOJ se nalazio u veoma teškom stanju posle donošenja „Obznane“). U ime Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) Kongresu je prisustvovao delegat KPJ, koji se u Sofiji nalazio na Četvrtoj konferenciji Balkanske komunističke federacije.[4]

Jul
[uredi | uredi izvor]

3. jul[uredi | uredi izvor]

Bista Đure Đakovića na Grobnici narodnih heroja na Kalemegdanu, u Beogradu

5. jul[uredi | uredi izvor]

  • U Sarajevu, od 5. do 8. jula, pred Okružnim sudom, vođen sudski proces protiv Đure Đakovića, bivšeg narodnog poslanika sa liste KPJ. On je po Zakonu o zaštiti države, osuđen na deset meseci zatvora, zbog komunističke agitaciju u periodu posle donošenja „Obznane“, deljenja letaka komunističkog sadržaja i ilegalnog prelaženja granice prilikom putovanja u Moskvu.[6]

9. jul[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu, u bašti hotela „Takovo“ održan je, na poziv Međusaveznog sindikalnog odbora, veliki protestni miting na kojem je osuđeno nasilje policije nad radnicima, progon i gaženje radničkih prava i tražena amnestija za osuđene rudarske radnike na čelu sa Jurom Keroševićem.[6]


Avgust
[uredi | uredi izvor]

4. avgust[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu otpočeo štrajk 456 radnika Brodarske radionice. Borba mirnim putem, ovih radnika za povećanje zarada otpočela je u junu, ali pošto nisu naišli na razumevanje svojih poslodavaca odlučili su se na štrajk. Posle sedam dana štrajka uspeli su da ostvare povećanje nadnica i dodatka na skupoću.[7]

20. avgust[uredi | uredi izvor]

  • U Ljubljani, od 20. do 23. avgusta, održana Prva zemaljska konferencija Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), kojoj je prisustvovalo 17 delegata i jedan predstavnik Izvršnog odbora KPJ. Na Konferenciji je doneta odluka da se aktivnije radi na obnovi skojevskih organizacija i da se što više radi na legalizaciji ovih organizacija. Ova Konferencija je imala veliki značaj na izgradnju ilegalnih skojevskih organizacija, kao i legalnih prosvetno-borbenih organizacija. Legalizovan je list „Mladi radnik“. Takođe, na Konferenciji je usvojena sugestija Komunističke omladinske internacionale da se sprovodi taktika jedinstvenog fronta sa drugim radničkim i levičarskim organizacijama. Na Konferenciji je bio potvrđen izbor Dragoljuba Milanovića za sekretara Centralne uprave SKOJ-a, koga je Centralno partijsko veće KPJ decembra 1921. imenovalo na ovu funkciju. Posle ove konferencije Centralna uprava SKOJ-a je počela da radi na ostvarivanju novog kursa i pronalaženju novih formi legalnog rada. Zbog značaja ove Konferencije, ona se često naziva i kao „Ljubljanski kongres SKOJ-a”.[8][7]

23. avgust[uredi | uredi izvor]

  • Osnovan Savez radničke omladine Jugoslavije (SROJ) koji je bio legalna organizacija SKOJ-a i koji je kroz formu kulturne, prosvetne, sportske i druge aktivnosti uticao na vaspitavanje omladine u revolucionarnom duhu. Odluka o osnovanju SROJ-a doneta je na Prvoj konferenciji SKOJ-a i potom je Akcioni odbor za osnivanje SROJ-a uputio poziv svim članovima SKOJ-a da u svom mestu osnuju mesne organizacije SROJ-a. Do kraja 1922. godine formirani su mesni odbori u Beogradu, Valjevu, Šapcu, Kruševcu, Čačku, Nišu i Slavonskom Brodu, a u SROJ je ušao Savez mladih radnika u Bosni, koji je imao odbore u Sarajevu, Zenici i Derventi, kao i organizacija „Iskra“ u Sloveniji.[7]

Septembar
[uredi | uredi izvor]

3. septembar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu na osnovu odluke donete na Prvoj konferenciji SKOJ-a pokrenut list „Mladi radnik“. On je najpre bio dodatak lista „Organizovani radnik“, a od 5. oktobra je počeo da izlazi kao zaseban mesečni list koji je bio organ Saveza radničke omladine Jugoslavije. List je izlazio do februara 1924. godine.[7]

11. septembar[uredi | uredi izvor]

  • U Paraćinu, od 11. do 14. septembra, u Prvoj srpskoj fabrici stakla izbio štrajk svih zaposlenih, u kome je traženo očuvanje ranije dogovorenih plata i uslova rada.[7]

17. septembar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu pokrenut dnevni list „Radnički dnevnik“ (do 15. oktobra je izlazio pod nazivom „Beogradski dnevnik“). Ovaj list su u septembru u ime Centralnog izvršnog odbora KPJ kupili Moša Pijade i Rajko Jovanović. Zadatak lista je bio da kod radnika populiše ideju stvaranja legalne partije, preko koje bi mogla da deluje ilegalna KPJ. List su uređivali Triša Kaclerović, Milorad Barajević, Moša Pijade i Rajko Jovanović. Zbog čestih policijskih zabrana, koje su mu nanosile velike finansijske gubitke list je obustavljen 19. novembra.[7]

19. septembar[uredi | uredi izvor]

  • Na planini Stol, u Sloveniji, prilikom ilegalnog prelaska austrijsko-jugoslovenske granice poginuo Dragoljub Milovanović (1902—1922), sekretar Centralne uprave Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). On se tom prilikom ilegalno vraćao iz Beča, gde je kao delegat SKOJ-a učestvovao na sastancima u Sekreterijatu Balkanske komunističke omladinske federacije.

23. septembar[uredi | uredi izvor]

  • U Mariboru uhapšen Sima Marković, član Centralnog partijskog veća KPJ i bivši narodni poslanik. On je bio uhapšen u vozu, prilikom prelaska austrijsko-jugoslovenske granice, sa lažnim pasošem. Marković je početkom 1921. godine otišao u Sovjetski Saveza, a potom je živeo u Beču. Bio jedan od optuženih na Vidovdanskom procesu (održan tokom januara i februara), a suđeno mu je u decembra, kada je bio osuđen na dve godine (kao i ostali narodni poslanici KPJ, koji su bili suđeni na „Vidovdanskom procesu“).

30. septembar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu Ministarstvo pravde obavestilo Vrhovni sud da je Ministarski savet Kraljevine SHS saglasan sa izvršenjem smrtne kazne vešanjem nad osuđenim rudarom Jurom Keroševićem, koji je osuđen na smrt 16. februara u Tuzli (zbog pritiska javnosti nije došlo do izvršenja ove smrtne kazne, a kazna mu je 4. decembra preinačena u 20 godina zatvora).


Oktobar
[uredi | uredi izvor]

1. oktobar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu u bašti hotela „Takovo“ održan veliki zbor radnika i sirotinje protiv skupoće. Skup su sazvali Međusavezni sindikalni odbor Jugoslavije, Udruženje ratnih invalida, Savez bankarskih, trgovinskih i industrijskih činovnika, Udruženje kirajdžija i beogradska podružnica Saveza grafičara. Na zboru usvojena Rezolucija protiv skupoće i osuđen je Glavni radnički savez Jugoslavije zbog odbijanja da učestvuje u zajedničkoj akciji.[9]

23. oktobar[uredi | uredi izvor]

  • U Ljubljani počeo da izlazi list „Strukovna borba“ (sloven. Strokovna borba), organ Nezavisnih sindikata. List je izlazio do 17. juna 1924. godine, a uređivali su ga Ivan Baznik i Hinko Pavlič.[9]

24. oktobar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu u hali hotela „Slavija“ održan protestni zbor protiv potvrde smrtne kazne rudaru Juri Keroševiću. Protest je organizovao Međusavezni sindikalni odbor, koji je svoje delegacije poslao kod predsednika Vlade Nikole Pašića i ministra pravde Lazara Markovića sa protestom protiv izricanja smrtne kazne, ali su ovi odbili da ih prime. Istog dana održan je i skup beogradskih studenata koji je zahtevao da se smrtna kazna Đuri Keroševiću zameni vremenskom.[9]

26. oktobar[uredi | uredi izvor]

  • U Ljubljani osnovan Savez radnog naroda, koji je bio koalicija — komunista, socijalističke frakcije oko lista „Zora“ i Radničkog sveza, koji je bio ogranak Slovenačke narodne stranke. Nastao je pred opštinske izbore 3. decembra. Članice Saveza su se sporazumela oko zajedničkog komunalnog programa, koji su predložili komunisti, ali su vlastima postavljeni zahtevi za svestranim samoodlučivanjem naroda, borbom protiv Zakona o zaštiti države i dr. Savez je pobedio na lokalnim izborima i osvojio polovinu svih odbornika u ljubljanskom opštinskom veću. Postojao je sve do decembra 1923. godine, kada je grupa komunističkih odbornika formirala svoj klub NDSJ (Nezavisna radnička partija Jugoslavije). Politika Saveza radnog naroda je u suštini bila slična kasnijoj politici narodnog fronta.[9]

29. oktobar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu održana Skupština radničke umetničke rupe „Abrašević“ na kojoj je odlučeno da se uspostavi bolja saradnja sa Međusindikalnim sindikalnim odborom.[9]
  • U Beogradu održan protest oko 3.000 invalida zbog nehata vlasti prema rešavanju njihovog invalidskog pitanja.[9]

Novembar
[uredi | uredi izvor]

5. novembar[uredi | uredi izvor]

  • U Moskvi (Ruska SFSR), od 5. novembra do 5. decembra, održan Četvrti kongres Komunističke internacionale (Kominterne). Na Kongresu je usvojena teza o „Jedinstvenom frontu radničke klase“, koju je prvo bila doneta na Plenumu u decembru 1921. godine. Ova teza je predviđala ukuljučivanje širih slojeva društva, posebno seljaka u front radničke klase. Takođe na Kongresu je donet predlog da se iz komunističkih partija isključe predstavnici malograđansko-intelektualnih i masonskih organizacija. Tokom Kongresa obrazovana je i posebna komisija koja je diskutovala o sukobima u KPJ i saopštila da je većina sporova nastala na osnovu ličnih sukoba, zbog čega je osudila i levu i desnu frakciju. U toku Kongresa, 30. novembra, upućen je poziv proletarijatu svih zemalja da podrži borbu jugoslovenskog proletarijata za pomilovanje rudara Jure Keroševića, koji je bio osuđen na smrtnu kaznu.[10]

6. novembar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu Akcioni odbor studenata Beogradskog univerziteta održao protestni zbor, kom je prisustvovalo oko 500 studenata. Na protestu je osuđen nezakonit postupak rektora ovog Univerziteta Bogdana Gavrilovića, koji je 5. novembra zabranio održavanje protestnog zbora studenta protiv osude na smrt rudara Jure Keroševića i doneta odluka o dvodnevnom protestnom štrajku studenata. Sa istim ciljem — protest protiv smrtne kazne rudaru Juri Keroševiću, tokom novembra su održani protesti u Čačku, Kruševcu, Pirotu i drugim mestima.[10]

19. novembar[uredi | uredi izvor]

26. novembar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu KPJ pokrenula nedeljni list „Radnik“, koji je od marta 1923. godine bio organ Nezavisne radničke partije Jugoslavije (NRPJ). Odigrao je značajnu ulogu tokom osnivanja NRPJ, a kasnije je povremeno izlazio i više puta nedeljno. Posle zabrane rada NRPJ, jula 1924. godine je bio privremeno obustavljen. Obnovljen je u avgustu iste godine, ali u Zemunu. Definitivno je prestao da izlazi oktobra 1924. godine, posle izadtih 142 broja. U listu su sarađivali i bili „zvanični“ urednici - Mehemd Žunjić, Lazar Jančić, Franjo Ranciger, Gavra Predojević, Dragutin Rajković i Pera Marković. Nezvanični ilegalni urednici ovog lista bili su Moša Pijade, od osnivanja do maja 1923; Vasilije Srzentić, od maja do januara 1924. i Kosta Novaković, od januara 1924. do gašenja lista.[10]

Decembar
[uredi | uredi izvor]

2. decembar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu, na Pozorišnom trgu (danas Trg Republike) održan protestni zbor oko 3.000 ratnih invalida na kome su zahtevali poboljšanje svog materijalnog i socijalnog položaja.

4. decembar[uredi | uredi izvor]

10. decembar[uredi | uredi izvor]

  • Na Beogradskom univerzitetu održan zbor povodom odlaska delegata na Sveslovenski studentski kongres u Pragu. Tokom zbora je došlo do tuče između studenata marksista i nacionalista.

12. decembar[uredi | uredi izvor]

  • U Beogradu Varoški sud osudio na dve godine zatvora Simu Markovića, člana Centralnog partijskog veća KPJ i bivšeg narodnog poslanika (suđeno mu je naknadno, pošto je bio odsutan u vreme održavanja „Vidovdanskog procesa“, održanom u januaru, na kome je osuđena većina visokih funkcionera i narodnih poslanika KPJ). Marković je bio uhapšen u septembru u Mariboru, pri pokušaju da ilegalno uđe u zemlju sa lažnim pasošem.

16. decembar[uredi | uredi izvor]

Grb Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca
Grb Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca

18. decembar[uredi | uredi izvor]

  • U Slavonskom Brodu radnici Fabrike vagona otpočeli štrajk, jer je poslovodstvo fabrike na njihove zahteve za boljim uslovima reagovalo otpuštanjem 750 radnika. Štrajk je trajao do 31. januara 1923. godine, kada je nesuspešno završen. Štrajkačke redove su dosta oslabili socijalisti, koji su bili članovi prodržavnog Glavnog radničkog saveza.[10]

22. decembar[uredi | uredi izvor]

Grb Sovjetskog Saveza

30. decembar[uredi | uredi izvor]


Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Hronologija SKJ 1980, str. 116.
  2. ^ a b Hronologija SKJ 1980, str. 117.
  3. ^ a b v Hronologija SKJ 1980, str. 118.
  4. ^ a b v g d Hronologija SKJ 1980, str. 119.
  5. ^ Deset kongresa 1974, str. 35—36.
  6. ^ a b v Hronologija SKJ 1980, str. 120.
  7. ^ a b v g d đ Hronologija SKJ 1980, str. 121.
  8. ^ Deset kongresa 1974, str. 36—37.
  9. ^ a b v g d đ Hronologija SKJ 1980, str. 122.
  10. ^ a b v g d Hronologija SKJ 1980, str. 123.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Pregled Istorije Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Institut za izučavanje radničkog pokreta. 1963. ISBN. 
  • 50 godina Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: NIP „Borba”. 1969. ISBN. 
  • Deset kongresa — od Prvog do Desetog kongresa SKJ 1919—1974. Beograd: „Privredni pregled”. 1974. ISBN. 
  • Hronologija revolucionarne delatnosti Josipa Broza Tita. Beograd: NIP „Eksport pres”. 1978. ISBN. 
  • Hronologija Radničkog pokreta i SKJ 1919—1979 tom I. Beograd: „Institut za savremenu istoriju“. 1980. ISBN. 
  • Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Izdavački centar „Komunist”. 1985. ISBN. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хронологија_радничког_покрета_и_КПЈ_1922.&oldid=27688277”