Crkva Svetog Jovana Krstitelja u Grdelici
| Crkva Svetog Jovana Krstitelja | |
|---|---|
 Crkva Sv. Jovana Krstitelja u Grdelici | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Grdelica |
| Opština | Leskovac |
| Država |  Srbija |
Crkva Svetog Jovana Krstitelja nalazi se u Grdelici, varošici u okolini Leskovca, na obodima Grdeličke klisure. Izgrađena je na desnoj obali Južne Morave i ušću Kozaračke reke, njene najveće pritoke u predelu Grdeličke klisure.
Ona je delo Momira Korunovića, istaknutog srpskog arhitekte XX veka.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Kroz svoju dugu istoriju, zbog geografskog položaja, ovo naselje, nekada znano kao Derven, često je bilo na udaru raznih varvarskih civilizacija čiji pomen doseže još iz doba Vizantije pre 7. veka. U sastav srpske države, ovo naselje pod neznanim imenom, ulazi za vreme Stefana Nemanje, pred kraj 12-tog veka. Stefan Lazarević je na tom mestu izgradio crkvu Sv. Bogorodice koja je pred turskom najezdom razorena. Grdelica nije imala svoju crkvu od 1878. (vreme oslobođenja od Turaka) do 1925. godine, kada je proglašena za varošicu. Trebalo je mnogo vremena da prođe, da bi 1931. godine ktitor Jovan L. Lazarević prihvatio da finansira izgradnju nove crkve. On je 1935. godine pružio inicijalna novčana sredstva za podizanje crkve. Pored njegovih, sredstva za podizanje dobijena su i od ministarstva građevine i vere. Crkva Sv. Jovana Krstitelja projektovana je od strane dvojice arhitekata Branka Tasića i čuvenog Momira Korunovića. Najpre je na projektu radio leskovački arhitekta Branko Tasić ali je kasnije taj posao ustupljen Momiru Korunoviću (1884.-1969) koji je u to vreme bio poznati arhitekta sakralnih spomenika i istovremeno isnpektor pri Ministarstvu građevina. Kamen temeljac osvešćen je 7. Jula 1937. godine i ona je od tada postala najizraženija crkva na području Grdeličke klisure. Ukupna cena izgradnje do završetka 1940. godine, iznosila je tadašnjih 2 miliona dinara.
Prvi sveštenik crkve bio je Mika iz Vlasotinca koji je ovde stolovao četiri godine (1937-1941). Početkom Drugog svetskog rata na njegovo mesto došao je jerej Vladimir Stoiljković koji se na njemu najduže zadržao, sve do 1975. godine. Njega je te godine zamenio jerej Vlasta Stojanović iz Vranja.[1]
Izgled crkve[uredi | uredi izvor]
Osnova hrama je u obliku upisanog krsta. Na zapadnoj strani crkve postoji istureni trem, pokriven talasastim krovom, sa dva stuba povezana lukom. Iznad ova dva stuba nalaze se tri prozora uokvirena arhivoltama koje su prekrivene dvoslivnim krovom. Stubovi u tremovima su viši i vitkiji. Pripratu od naosa odvajaju dva stuba koji u unutrašnjosti portala nose galeriju za potrebe crkvenog hora. Ikonostas je rađen u duborezu i delo je ruskog emigranta Ivana Dikija. Na desnoj strani priprate vidna je figura Sv. Jovana Krstitelja „Biljobera” kome je posvećena crkva.
Apsida na istoku, sa unutrašnje strane, je polukružna a spolja trostrana. Na južnoj strani apside nalaze se vrata koja vode u oltarski prostor uokviren lukom koji počiva na dva stuba. U unutrašnjosti slično su rešeni severni i južni krak. Severna strana je polukružna konha obeležena sa tri prozora zasvedena krovom iznad kojeg se nalaze još tri uokvirena arhivoltama.
Crkva ima tri osmostrane kupole, dve manje iznad priprate i veliko centralno kube iznad naosa. Glavna kupola uzdiže se na osmostrani tambur koji počiva na jednom kubičastom postolju. Sporedne kupole razlikuju se od glavne samo po veličini, tamburi su osmostrani spolja a kružni iznutra.[1]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Pogled na crkvu i selo iznad nje -
Crkva Svetog Jovana Krstitelja -
Ulaz u crkvu -
Ulaz u crkvu -
Unutrašnjost crkve -
Unutrašnjost crkve -
Unutrašnjost crkve -
Unutrašnjost crkve -
Unutrašnjost crkve
Reference[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Crkva Svetog Jovana Krstitelja u Grdelici na Vikimedijinoj ostavi
