Ahad Ha'am

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ahad Ha'am
Datum rođenja(1856-08-18)18. avgust 1856.
Mesto rođenjaSkvira, Ukrajina
Datum smrti2. januar 1927.(1927-01-02) (70 god.)
Mesto smrtiTel Aviv, Palestina
ZanimanjeFilozof

Ašer Cvi Hirš Ginsberg (18. avgust 1856 — 2. januar 1927), prvenstveno poznat pod svojim hebrejskim imenom i prezimenom Ahad Ha'am (hebrejski: אחד העם, bukvalno „jedan od ljudi“, knjiga Postanja 26:10), bio je hebrejski esejista i jedan od najistaknutijih preddržavnih cionističkih mislilaca. Poznat je kao osnivač kulturnog cionizma. Sa svojom sekularnom vizijom jevrejskog „duhovnog centra“ u Izraelu, suprotstavio se Teodoru Herclu. Za razliku od Hercla, osnivača političkog cionizma, Ha'am je težio „jevrejskoj državi, a ne samo državi Jevreja."[1]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Ašer Zvi Hirš Ginsberg (Ahad Ha'am) rođen je u Skviri, u Kijevskom gubernatorstvu Ruske Imperije (današnja Ukrajina) od pobožnih dobrostojećih roditelja hasida. Sa osam godina počeo je da se uči ruskom čitanju. Njegov otac Izaja poslao ga je u heder do 12. godine. Kada je Izaja postao upravnik velikog imanja u selu u kijevskom okrugu, preselio je porodicu tamo i uzeo privatne nastavnike za svog sina, koji je briljirao na studijama. Ginsberg je bio kritičan prema dogmatskoj prirodi pravoslavnog judaizma, ali je ostao veran svom kulturnom nasleđu, posebno etičkim idealima judaizma.[2] Oženio se sa Rivke sa 17 godina. Imali su dvoje dece, Šlomu i Rejčel. 1886. godine nastanio se u Odesi sa roditeljima, suprugom i decom i ušao u porodični posao.[3] 1908. godine, nakon putovanja u Palestinu, Ginsberg se preselio u London radi upravljanja kancelarijom kompanije Wissotzky Tea.[4] Naselio se u Tel Avivu početkom 1922. godine, gde je služio kao član Izvršnog komiteta gradskog veća do 1926. Izmučen lošim zdravljem, Ginsberg je tamo umro 1927.[4]

Cionistički aktivizam[uredi | uredi izvor]

U ranim tridesetim godinama, Ginsberg se vratio u Odesu gde je na njega uticao Leon Pinsker, vođa pokreta Hibat Ciona (Ljubitelji Ciona) čiji je cilj bio naseljavanje Jevreja u Palestini. Za razliku od Pinskera, Ginsberg nije verovao u politički cionizam, protiv kojeg se borio, „žestinom i strogošću koja je zagorčala čitav taj period“.[5] Umesto toga, pozdravio je duhovnu vrednost jevrejske renesanse u borbi protiv iscrpljujuće fragmentacije (hitpardut) u dijaspori, verovao je da okupljanje Jevreja u Palestini nije odgovor. Kibuc galujot bio je mesijanski ideal, a ne izvodljiv savremeni projekat. Pravi odgovor ležao je u postizanju duhovnog centra, ili „centralnog prebivališta“, unutar Palestine, centra Eretz Israel, koji bi predstavljao uzoran model za rasejani svet Jevreja u emigraciji; duhovni fokus za obodni svet jevrejske dijaspore.[6] Odvojio se od cionističkog pokreta nakon Prvog cionističkog kongresa, jer je smatrao da je program Teodora Hercla nepraktičan.[7] Od 1889. do 1906. Ginzberg je cvetao kao istaknuti intelektualac ​​u cionističkoj politici.

Putovanja u Palestinu[uredi | uredi izvor]

Ahad Ha'am je često putovao u Palestinu i objavljivao izveštaje o napretku tamošnjeg jevrejskog naseljavanja. Generalno su bili sumorni. Izveštavali su o gladi, arapskom nezadovoljstvu i nemirima, nezaposlenosti i ljudima koji napuštaju Palestinu. U eseju[8] ubrzo nakon svog putovanja 1891. godine u područje, upozorio je na „veliku grešku“, uočljivu među jevrejskim naseljenicima, postupanja s Felahinom s prezirom, u pogledu „svih Arapa divljaka pustinje, ljudima sličnim magarcu."[9][10]

Ahad Ha'am je prvi put putovao u Palestinu 1891. godine. Putovanje je bilo podstaknuto zabrinutošću da su pripadnici Jafe iz B'naj Mošea loše upravljali kupovinom zemlje za buduće imigrante i doprinosili rastućim cenama zemljišta. Njegova reputacija glavnog unutrašnjeg kritičara cionizma vuče korene iz eseja A Truth from Eretz Yisrael objavljenog u brošuri nedugo nakon posete 1891. godine.[11]

1891. godine Ahad Ha'am je napisao o svojim percepcijama Palestine:

"Mi koji živimo u inostranstvu navikli smo da verujemo da je gotovo sav Erec Jizrael sada nenaseljena pustinja i ko želi može tamo da kupi zemlju po svojoj volji. Ali to nije istina. Veoma je teško naći u obrađenoj zemlji polja koja se ne koriste za sadnju. Samo ona peskovita polja ili kamene planine koja bi zahtevala ulaganje teškog rada i velike troškove da bi bila dobra za sadnju ostaju neobrađena, a to je zato što Arapi ne vole previše raditi u sadašnjosti za daleku budućnost. Stoga je vrlo teško naći dobru zemlju za stoku. I ne samo seljaci, već i bogati zemljoposednici, ne prodaju tako dobru zemlju... Mi koji živimo u inostranstvu navikli smo da verujemo da su Arapi svi divlji pustinjski ljudi koji poput magaraca niti vide niti razumeju šta se oko njih događa. Ali ovo je teška greška. Arapin je, kao i svi Semiti, oštrog uma i oštrouman. Sva sirijska naselja i Erec Jizrael puni su arapskih trgovaca koji znaju kako da eksploatišu mase i vode evidenciju svih sa kojima imaju posla - isto kao u Evropi. Arapi, posebno urbana elita, vide i razumeju šta radimo i šta želimo da radimo na kopnu, ali oni ćute i prave se da ništa ne primećuju. Za sada oni ne smatraju naše postupke kao da predstavljaju buduću opasnost za njih... Ali, ako dođe vreme da se život naših ljudi u Erec Jizraelu razvije do tačke u kojoj zauzimamo njihovo mesto, bilo malo ili značajno, starosedeoci neće tako lako odstupiti.[12]

U svojoj knjizi Wrestling with Zion upozorava Jevreje:

„da ne izazivamo bes domaćih ljudi čineći im loše... treba da budemo oprezni u odnosima sa stranim narodom među kojima smo se vratili da živimo, da se prema tim ljudima odnosimo s ljubavlju i poštovanjem i, nepotrebno je reći, sa pravdom i dobrim sudom. A šta naša braća rade? Upravo suprotno! Bili su robovi u svojoj dijaspori i odjednom su se našli s neograničenom slobodom, divljom slobodom koju samo država poput Turske [Osmanskog carstva] može ponuditi. Ova iznenadna promena im je usadila despotske tendencije, kao što se uvek događa bivšim robovima ['eved ki yimlokh - kada rob postane kralj - Poslovice 30:22]. Oni se neprijateljski i okrutno obračunavaju sa Arapima, nepravedno im smetaju, sramotno ih tuku i za to nemaju dovoljan razlog, pa čak se i hvale svojim postupcima. Poplavu niko ne može zaustaviti i ovu prezirnu i opasnu tendenciju. Naša braća su zaista bila u pravu kada su rekli da Arapin poštuje samo onoga ko pokazuje hrabrost. Ali kada ti ljudi osete da je zakon na strani njihovog suparnika i, čak štoviše, ako s pravom misle da su postupci njihovog suparnika nepravedni i ugnjetavajući, onda, čak i ako šute i beskrajno suzdržani, svoj bes zadržavaju u svom srca. I ti ljudi će biti osvećeni kao niko drugi.“[13]

Ahad Ha'am je verovao da cionizam mora postepeno dovoditi Jevreje u Palestinu, istovremeno pretvarajući ga u kulturni centar. U isto vreme, na cionizmu je bio zadatak da podstakne oživljavanje jevrejskog nacionalnog života u dijaspori. Tek tada bi jevrejski narod bio dovoljno jak da preuzme plašt izgradnje nacionalne države. Nije verovao da će siromašni doseljenici njegovog doba ikada izgraditi jevrejsku domovinu. Pokret Hovevaj Cion, čiji je član bio, video je kao neuspeh, jer su nova sela zavisila od velike pomoći spoljnih dobročinitelja.

Novinarska karijera[uredi | uredi izvor]

1896. godine Ahad Haam je osnovao 'jevrejski mesečnik Ha-Šiloah, vodeći književni časopis na hebrejskom jeziku početkom dvadesetog veka. U Varšavi ga je objavio Ahiasaf. To je bilo sredstvo za promociju jevrejskog nacionalizma i platforma za diskusiju o prošlim i sadašnjim pitanjima relevantnim za judaizam.

Značaj hebrejske i jevrejske kulture[uredi | uredi izvor]

Ideje Ahad Ha'ama bile su popularne u vrlo teškom vremenu za cionizam, počev od neuspeha prve Alije. Njegov jedinstveni doprinos bio je da naglasi važnost oživljavanja hebrejske i jevrejske kulture kako u Palestini, tako i širom dijaspore, nešto što je prepoznato samo sa zakašnjenjem, kada je postalo deo cionističkog programa nakon 1898. Hercl nije imao mnogo koristi od hebrejskog i mnogi su želeli da nemački jezik bude jezik jevrejske države. Ahad Ha'am je igrao važnu ulogu u oživljavanju hebrejskog jezika i jevrejske kulture i u učvršćivanju veze između predložene jevrejske države i hebrejske kulture.[14]

Politički uticaj[uredi | uredi izvor]

Ahad Ha'am s osnivačem Bezalel Art School, Borisom Šacom.

Uticaj Ahada Ha'ama na političkom polju može se pripisati njegovoj harizmatičnoj ličnosti i duhovnom autoritetu, a ne službenim funkcijama. Za „Demokratsku frakciju“, stranku koja je zagovarala kulturni cionizam (osnovao je 1901. godine Haim Vajcman), on je služio „kao simbol za kulturnjake pokreta, najskladniji totem frakcije. Međutim, on nije - sigurno nije bio u onoj meri kojoj će se članovi ove grupe, posebno Haim Vajcman, kasnije boriti - njen glavni ideološki uticaj."[15]

Ahad Ha'am je bio talentovani pregovarač. U ovoj ulozi bio je angažovan tokom „jezičke polemike“ koja je pratila osnivanje Haifa Tehnikuma (danas: Tehnion) i u pregovorima koji su kulminirali Balforovom deklaracijom.[16]

Ostavština i komemoracija[uredi | uredi izvor]

Mnogi gradovi u Izraelu imaju ulice nazvane po Ahad Ha'amu. U Petah Tikvi postoji srednja škola nazvana po njemu, Srednja škola Ahad Ha'am. Takođe postoji soba koja je po njemu nazvana u biblioteci Beit Ariela, Soba Ahad Ha'ama.

Objavljena dela[uredi | uredi izvor]

  • Ten Essays on Zionism and Judaism, Translated from the Hebrew by Leon Simon, Arno Press, 1973 (reprint of 1922 ed.). ISBN 0-405-05267-7
  • Essays, Letters, Memoirs, Translated from the Hebrew and edited by Leon Simon. East and West Library, 1946.
  • Selected Essays, Translated from the Hebrew by Leon Simon. The Jewish Publication Society of America, 1912.
  • Nationalism and the Jewish Ethic; Basic Writings of Ahad Ha'am, Edited and Introduced by Hans Kohn. Schocken Books, 1962

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Ha'am, Ahad (1897), translated by Leon Simon, 1912, "The Jewish State and Jewish Problem", Jewish Virtual Library, Jewish Publication Society of America
  2. ^ Encyclopedia of Zionism and Israel, vol. 1, Ahad Ha'am, New York, 1971, pp. 13–14
  3. ^ „YIVO | Ahad Ha-Am”. yivoencyclopedia.org. Pristupljeno 2021-02-02. 
  4. ^ a b David B. Green (8 July 2016). "1824: A Man Whose Name Makes Israelis Think of 'Tea' Is Born". Haaretz. Pristupljeno 2.2.2021. godine.
  5. ^ Shalom Spiegel, Hebrew Reborn,(1939) Meridian Books, Cleveland, New York 1962 p.271
  6. ^ Shalom Spiegel, Hebrew Reborn, ibid. pp.286–289
  7. ^ S J Zipperstein, "Ahad Ha'am and the Politics of Assimilation, p.350
  8. ^ 'Truth from Eretz Yisrael',
  9. ^ Anita Shapira, Land and power: The Zionist resort to force, 1881–1948, Oxford University Press, 1992 p.42
  10. ^ variant translation in Tom Segev, One Palestine, Complete: Jews and Arabs Under the British Mandate,Metropolitan Books, 2000 p.104
  11. ^ Kol Kitve Ahad Ha'am, The Jerusalem Publishing House, 1953
  12. ^ Wrestling with Zion, Grove Press, 2003 PB, pp. 14–15
  13. ^ Wrestling with Zion, Grove Press, 2003 PB, p. 15
  14. ^ www.knesset.gov.il https://www.knesset.gov.il/lexicon/eng/echad_haam_eng.htm. Pristupljeno 2021-02-02.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
  15. ^ Steven J. Zipperstein, Elusive Prophet: Ahad Ha'am and the Origins of Zionism, London: Peter Halban 1993, p. 144
  16. ^ Zipperstein, Elusive Prophet, 269, 296–301
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ахад_Ха%27ам&oldid=26816234”