Gordana Vunjak Novaković

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Gordana Vunjak Novaković

Gordana Vunjak Novaković (Beograd, 26. avgust 1948) srpsko-američka je bioinženjerka i univerzitetska profesorka.

Redovna je profesorka biomedicinskog inženjerstva i medicinskih nauka na Univerzitetu Kolumbija u Njujorku, kao i profesorka biomedicinskog inžinjerstva Mikati fondacije. Vodi laboratoriju za inžinjering matičnih ćelija i tkiva Univerziteta Kolumbija. Deo je Irving centra za obimno izučavanje kancera (eng. Irving Comprehensive Cancer Center) i Centra za ljudski razvoj (eng. Human Development Centre) koji su osnovani na Univerzitetu Kolumbija. Pre Univerziteta Kolumbija, radila je kao profesor na Tehnološko-metalurškom fakultetu Univerziteta u Beogradu (1981-1993), na Masačusetskom tehnološkom institutu (MIT, 1993-2005) i Tafts Univerzitetu (1993–2005). Doktorirala je u oblasti hemijskog inženjerstva na Univerzitetu u Beogradu (1981) i provela je godinu dana kao Fulbrajtov stipendista na MIT-u (1986-87). Dodeljen joj je počasni doktorat na Univerzitetu u Novom Sadu.[1]

Profesorka Vunjak Novaković se fokusira na inžinjerstvo ljudskih tkiva za regenerativnu medicinu, izučavanje matičnih ćelija i modelovanje bolesti.[2][3] Jedna je od svetskih lidera u inženjerstvu humanih tkiva. Njena laboratorija je razvila nove metode zasnovane na matičnim ćelijama, biomaterijalima i bioreaktorima za regeneraciju srca, pluća i kostiju, i „organs on a chip“ modele humane fiziologije i patologije (kancer, infarkt, fibroza, inflamacija). Sa svojim timom, objavila je 3 knjige, 70 poglavlja i 360 radova u naučnim časopisima. Održala je 370 predavanja po pozivu na naučnim konferencijama i univerzitetima širom sveta. Sa preko 41000 citata i h-indeksom 115, profesorka Vunjak Novaković je jedna od najviše citiranih osoba u istoriji u svim oblastima.[4] Značajna komponenta njenog rada je transfer naučnih rezultata iz njene laboratorije u primene u medicini, kroz 50 patenata u Sjedinjenim Državama[5] i tri kompanije koje je osnovala sa svojim studentima: epiBone, Tara Biosystems i East River Biosolutions.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Profesorka Vunjak Novaković je diplomirala, magistrirala i doktorirala na hemijskom inžinjerstvu na Univerzitetu u Beogradu. Nakon postdiplomskih studija u Nemačkoj, vratila se na Univerzitet u Beogradu kao član odeljenja za hemijsko inžinjerstvo. Bila je Fulbrajtov stipendista kao član Harvard-MIT odeljenja za zdravstvene nauke Masačusetskog instituta za tehnologiju. U isto vreme je bila istraživač na Vitaker koledžu za zdravstvene nauke i tehnologiju na MIT-u (1993-1998) i kao gostujući profesor na Odeljenju za biomedicinski inžinjering na Tafts Univerzitetu (1994-2004). 1998. godine je postala samostalni istraživač na Harvad-MIT odeljenju za zdravstvene nauke i tehnologiju na MIT-u, gde je sarađivala, između ostalog, i sa poznatim biomedicinskim inžinjerom Robertom S. Langerom. Prihvatila je poziciju redovnog profesora Kolumbija univerziteta 2005, na odeljenju za biomedicinski inžinjering. Udata je za Branka Novakovića, arhitektu, i imaju sina Stašu koji se bavi pulmologijom i kritičnom negom u Majamiju.[6]

Nauka[uredi | uredi izvor]

Brojni naučni uspesi profesorke Vunjak Novaković su značajno uticali na polje inžinjeringa tkiva, i šire na biomedicinsko inžinjerstvo. Fokus njenih istraživanja je na inžinjerstvo funkcionalnih ljudskih tkiva integrisanim korišćenjem matičnih ćelija, biomaterijalnih skela (eng. scaffold) i bioreaktora, koji su dizajnirani tako da regulišu i stimulišu razvoj tkiva. U svom radu, ona je postavila teorijske i eksperimentalne osnove za razvoj novih biomaterijala i arhitektura skela koje regenerišu tkiva. Na primer, serija pet radova o bioreaktorima, inžinjerstvu tkiva za hrskavicu, kultivacijskim parametrima i karakterizaciji konstrukata tkiva, objavljenih 1998. i 1999. godine su citirani preko 2000 puta.[7][8][9][10][11] Nastavljajući te napore, prof. Vunjak Novaković je vršila biološke studije o kompleksnim ćelijama koje se bave fundamentalnim problemima kao što u rast i diferencijacija matičnih ćelija za funkcionalnu skeletnu i srčanu mehaniku, rast ćelija sisara u mikrogravitaciji i ulozi hondrocita u mehanici tkiva hrskavice.

Priznanja i nagrade[uredi | uredi izvor]

Profesorka Vunjak Novaković je član redakcija 25 naučnih časopisa, Saveta za inženjerstvo tkiva i regenerativnu medicinu, Upravnog odbora Nacionalne laboratorije na svemirskoj stanici (gde vodi komitet za nauku i tehnologiju), Upravnog odbora Američkog instituta za medicinsko i biološko inženjerstvo (gde je bila predsednik College of Fellows 2016-2017) i upravnik Sekcije za regeneraciju kostiju i mišića u Faculty 1000 of Medicine. Član je saveta Slout-Ketering centra za biologiju matičnih ćelija, Fondacije za matične ćelije u Njujorku, Saveta fondacije za matične ćelije države Njujork i saveta više akademskih institucija (Gradski koledž Njujorka, Renseler politehničkog instituta, Vašington univerziteta, Univerziteta u Vermontu, Univerziteta u Vašingtonu u Sijetlu, Univerzitetu u Pensilvaniji) i kompanija (epiBone, Tara Biosystems, East River Biosolutions, Advanced Cell Technology, Organovo, Modern Meadow, StemSave).

Profesorka Vunjak Novaković je dobitnik Nagrade Klemson Udruženja za biomaterijale, Nagrade Priker Udruženja biomedicinskih inženjera, četiri nagrade NASA-e za patente i bila je proglašena za jednog od 100 globalnih mislilaca u 2014. godini. Bila je prva žena inženjer pozvana da održi prestižno „direktorsko predavanje” u američkom Nacionalnom institutu za zdravlje (NIH) 2007. godine. Izabrana je u Američki institut za medicinsko i biološko inženjerstvo (AIMBE), Međunarodnu dvoranu slavnih žena u tehnologiji, Udruženje biomedicinskih inženjera, Američko udruženje za inženjerstvo tkiva i regenerativnu medicinu, Američko udruženje za napredak nauke (AAAS), Internacionalno američko udruženje za inženjerstvo tkiva i regenerativnu medicinu, Njujoršku akademiju nauka, Evropsku akademiju nauka (Academia Europaea), Srpsku inženjersku akademiju i Srpsku akademiju nauka i umetnosti. Dobitnica je Robert A. Pricker (eng. Robert A. Pritzker nagrade za izuzetno predavanje za 2017. godinu, što je najveća nagrada Društva za biomedicinsko inžinjerstvo. Kako su njena istraživanja dolazila do značajnih rezultata, njen rad je takođe zabeležen od strane javnosti i bio je prikazan u Njujork Tajmsu [2], Scientific American-u,[12] Forbsu,[13] National Public Radio-u,[14] i na Bi-Bi-Siju.[15][16]

Od 2017. godine, promovisana je u zvanje Univerzitetskog profesora, što je najprestižniji akademski stepen rezervisan za samo 16 od ukupno 4.000 profesora na Univerzitetu Kolumbija.[1] Profesorka Vunjak Novaković je jedini inženjer ikada promovisan u to zvanje na Univerzitetu Kolumbija. 2012. godine je izabrana u američku Nacionalnu akademiju za inženjerstvo, a dve godine kasnije u Nacionalnu akademiju za medicinu[17] i Nacionalnu akademiju pronalazača,[18] i jedina je žena na Univerzitetu Kolumbija izabrana u sve tri akademije. U 2020. dodeljen joj je Sretenjski orden Republike Srbije.[19] 2018: Nagrada Braća Karić

Nosilac je nagrade publike koju dodeljuje Evropski zavod za patente.[20]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „Prof. dr Gordana Vunjak Novaković svečano promovisana u zvanje počasnog doktora nauka Univerziteta u Novom Sadu”. Univerzitet u Novom Sadu. Pristupljeno 08. 03. 2019. 
  2. ^ a b Eisenberg, Anne (27. 03. 2010). „Replacement Bones, Grown to Order in the Lab”. The New York Times. Pristupljeno 08. 03. 2019. 
  3. ^ „Columbia Engineers Patch A Heart”. Univerzitet Kolumbija. Pristupljeno 08. 03. 2019. 
  4. ^ „Stranica Gordane Vunjak Novaković na Gugl Akademiku”. Gugl akademik. Pristupljeno 08. 03. 2019. 
  5. ^ „Patents by Inventor Gordana Vunjak-Novakovic”. Justia. Pristupljeno 08. 03. 2019. 
  6. ^ „Srpkinja, žena zmaj: Pionir u uzgajanju kostiju”. Vesti online. 24. 02. 2014. Pristupljeno 08. 03. 2019. 
  7. ^ "Cardiac tissue engineering: cell seeding, cultivation parameters, and tissue construct characterization," Biotechnology and Bioengineering 64(5), pp. 580-589, 1999.
  8. ^ "Bioreactor cultivation conditions modulate the composition and mechanical properties of tissue-engineered cartilage," Journal of Orthopaedic Research 17 (1), pp. 130-138, 1999.
  9. ^ "Cardiac muscle tissue engineering: toward an in vitro model for electrophysiological studies," American Journal of Physiology. Heart and Circulatory Physiology 277(2), pp. H433-H444, 1999.
  10. ^ "Dynamic cell seeding of polymer scaffolds for cartilage tissue engineering," Biotechnology Progress 14(2), pp. 193-202, 1998.
  11. ^ "Chondrogenesis in a cell-polymer-bioreactor system," Experimental Cell Research 240(1), pp. 58-65, 1998.
  12. ^ "Breakthrough: Bone Graft Grown in Exact Shape of Complex Skull-Jaw Joint," By Charles Q. Choi, Scientific American, October 5, 2009.
  13. ^ "Researchers Mend A Broken Heart," by Alex Knapp, Forbes, May 9, 2011.
  14. ^ "Growing Hearts and Bones," National Public Radio, June 10, 2011, 1:00 PM ET.
  15. ^ "Jaw bone created from stem cells," BBC News, Saturday, 10 October 2009.
  16. ^ "Beating heart tissue grown in lab," BBC News, Saturday, 15 December, 2004.
  17. ^ "Professor Gordana Vunjak-Novakovic Elected to the Institute of Medicine," by Holly Evarts, Columbia Spectator, 22. 10. 2014.
  18. ^ "Professors Nayar and Vunjak-Novakovic Elected to the National Academy of Inventors," by Holly Evarts, Columbia Spectator, 17. 12. 2014.
  19. ^ http://www.rts.rs/page/stories/sr/story/125/drustvo/3852648/setenje-dan-drzvnosti-srbija.html
  20. ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Glas srpske nauke daleko se čuje - Gordana Vunjak Novaković dobitnica prestižne nagrade”. www.rts.rs. Pristupljeno 2021-06-18. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Гордана_Вуњак_Новаковић&oldid=27056073”