Hinuhci

Hinuhci

Ukupna populacija
---
Regioni sa značajnom populacijom
Dagestan	---
Jezici
Hinuhski jezik, avarski jezik, ruski jezik

Mapa Dagestana u Rusiji

Zastava Dagestana

Hinuhci (rus. Гинухцы, engl. Hinukhs) su nahsko-dagestanski narod koji živi u sjevernim državama, a najveći broj njih trenutno živi u Severnokavkaskom federalnom okrugu, u republici Dagestan, koja je inače najveća ruska republika na sjevernom Kavkazu.

Područje i jezik

Hinuhskim jezikom govore stanovnici sela Hinuh koje se nalazi u Cuntinskom okrugu Dagestana i koje predstavlja jezičku enklavu. Hinuhski jezik se često izostavlja iz klasifikacije dagestanskih jezika. Najraniji podaci o hinuhskom jeziku potiču od ruskog etnografa i putnika A. Seržputovskog, u pismima iz 1916. Od tada su hinuhski jezik istraživali D. Imnaišvili, E. Lomtadze i E. Bokarev. Prva dva od ovih istraživača smatraju da je hinuhski dijalekat didojskog jezika, ali je Bokarev smatrao da je hinuhski poseban jezik koji pripada didojskoj podgrupi i koji se nalazi negdje između zapadnih (didojskog i hvaršinskog) i istočnih didojskih jezika (bežtinskog i hunzibskog). Tokom vijekova u hinuhski jezik su dospele tuđice iz jezika kao što su avarski, didojski i gruzijski jezik. Tokom 20. vijeka ruski jezik je imao dominantan uticaj. Hinuhski jezik nema pisani oblik, pa se iz tog razloga koristi avarski.

Hinuhci živi u Dagestanu, u gornjem dijelu rijeke Andijski-Kojsu.

Stanovništvo

Informacije o brojnosti hinuhskog stanovništva su nepotpuni i nejasni. Samo su popisom iz 1926. godine Didojski narodi zabeleženi kao posebni narodi (Hinuhci su popisivani kao Didojci). U svim drugim slučajevima zabilježeni su kao Avari. Podatke iz 1958. i 1967. prikupili su istraživači.

Godina	Broj stanovništva
1958.	200 (J. Dešerijev)
1967.	200 (E. Bokarev)

Antropološki, Hinuhci su pripadnici kavkaskog tipa balkansko-kavkaske rase, sa nekim vidljivim karakteristikama kaspijskog tipa. Planinski region Dagestana predstavlja granicu između ova dva antropološka tipa.

Religija

Hinuhci su muslimani (suniti). Uz islam, koga su u Dagestan u 8. vijeku doneli Arapi, u 9. i 11. vijeku hrišćanstvo je počelo da se širi uz podršku vladara Gruzije i Kahetije. Vojni pohod koji je vodio Timur (u 14. vijeku) pomogao je u suzbijanju širenja hrišćanstva i znatno učvrstio islam na ovim prostorima. Do 16. vijeka islam je postao zvanična religija. Do pojave islama i hrišćanstva Hinuhci su bili pagani koji su praktikovali svoje običaje. Elementi paganskih običaja preživjeli su do danas.

Kultura i porijeklo

Kulturni razvoj Hinuhca prati opšte karakteristike dagestanske kulture. Jedini kulturni element koji ih razlikuje od drugih Ando-didojskih etničkih grupa je jezik, sve ostale komponente razlikuju se samo u detaljima. Međutim, primjetni su gruzijski i kahetski uticaji na kulturu Hinuhca, ovi uticajisu vidljivi su uglavnom u arhitekturi, a stigli su do njih preko Tušinaca ili Bacbijaca.

Porijeklo Hinuhca je godinama predmet akademskog spora i postoji nekoliko hipoteza o ovom pitanju. Tokom pedesetih i šezdesetih godina 20. vijeka postojali su pokušaji da se etnička raznolikost Dagestana objasni kroz tradicionalnu teoriju teritorijalne izolacije. Međutim, u slučaju Ando-didojskih naroda ovo objašnjenje nije ubedljivo. U slivu rijeke Andijski-Kojsu, nema izolacije između susednih etničkih grupa. M. Aglarov je 1980. godina sugerisao da je etnička raznolikost ovog regiona rezultat polistrukturnog političkog sistema, koji je zbog svojih malih nezavisnih političkih jedinica (slobodne zajednice i udružene zajednice), stabilnog društva i fiksnih granica favorizovao lingvističku frakcionalizaciju.

Istorija

Teritorijom Hinuhca su uglavnom vladali avarski (serirski) hanovi. Prema nekim gruzijskim izvorima, jugozapadni dio teritorije Dagestana, što uključuje i teritoriju Hinuhca bio je dio teritorije Kahetije u periodu od 10. do 13. vijeka. Prvi zapisi o nezavisnoj didojskoj političkoj jedinici, „slobodnoj zajednici”, koja je samo nominalno zavisila od Avara, datira iz 17. vijeka. Bliske ekonomske i političke veze postojale su između Hinuhaca i drugih Ando-didojskih zajednica. Hinuhci su takođe imali dobre odnose sa Tušincima koji žive u Kahetiji. Učvršćivanje islama u 18. vijeku u hinuhskom društvu, dovelo je do niza vjerskih ratova sa hrišćanima iz Gruzije.

U hinuhskom društvu vladali su patrijarhalni feudalni odnosi. Sa jedne strane, plemenski odnosi su dominantni u društvenim sferama (skupština zajednice, zajedničko vlasništvo nad zemljištem, izborna upravna tijela itd.), a s druge strane počelo se razvijati feudalno društvo (hijerarhija vlasti, diferencijacija na osnovu imovine ). Međutim, u selu Hinuhca feudalni sistem se nije razvio u svojoj klasičnoj formi, jer je 1806. godine selo priključeno (aneksija) Ruskom carstvu. Ali do stvarne vlasti nad ovim prostorima došlo je tek 1870. godina kada je prvi put profunkcionisao ruski upravni i sudski sistem.

Period od 1917. do 1920. godine je predstavljao veoma buran period u Dagestanu za sve narode koji su živjeli na ovim prostorima, pa tako i za Hinuhce. U to vrijeme nekoliko novih pokreta nastalo je na osnovu tri glavna ideološka kretanja: nacionalizam, religioznost i boljševizam. Prve dvije ideološke grupe su udružile snage sa ciljem nacionalnog oslobođenja, i kao svoj cilj isticali slobodu od sovjetske vlasti. Uprkos oslobodilačkom ratu u trajanju od četiri godine, 1920. godine u Dagestanu je uspostavljena sovjetska vlast, a Autonomna Republika Dagestan je inkorporirana u Sovjetsku Rusiju. Jedna od najvažnijih vojnih sila Ruskog carstva bila je vojska Denjikina, koja je u maju 1918. godine osvojila veliki broj značajnih centara i pobjedila boljševički Komitet u Petrovsku koji je formiran je u decembru 1917. U periodu od 1918. do 1919. godine Kavkaz je napadnut od strane turske i engleske vojske. Nacionalističke trupe koje su iscrpljene borbom protiv Denikinove vojske morale su se predati u proljeće 1920. godine. Ipak, politička napetost je opstala. U septembru 1920. godine bilo je organizovano još nekoliko ustanka i jedan od centara nezadovoljstva bio je na teritoriji naroda Ando-didojske grupe naroda. Međutim, kao i prošli ustanci i ratovi, ovi pokušaji su zaustavljeni. Naredni pokreti otpora su organizovani sa pojavom kolektivizacije. Stabilnost na ovim prostorima je postignuta tek nakon Drugog svjetskog rata.

Ekonomija

Ekonomija Hinuhca je određena njihovim okruženjem. Izobilje pašnjaka, i obratno, nedostatak obradivog zemljišta, značilo je da je sezonsko stočarstvo bilo najprofitabilnije zanimanje. Hinuhci su uglavnom odgajali ovce i, u manjoj meri, goveda i konje koji su služili kao radna stoka za obrađivanje zemlje. Kao i njihovi susedi, za svoje potrebe, su uzgajali pšenicu i raž, ali zbog neplodne zemlje ti usjevi nisu bili dovoljni za čitavu godinu. Zbog toga su bili primorani da nabavljaju određene kulture od susjednih naroda. Tokom vijekova, Ando-didojski narodi koji žive u basenu rijeke Andi-Kojsu razvili su dobar sistem ekonomske saradnje.

Period rusifikacije

Antinacionalistička politika sovjetske vlasti izražavala se u sledećim aktivnostima:

• uništavanje istorijskog društveno-političkog sistema i tradicionalnog načina života, zamjena starih sistema sa novim i prekid prirodnog kulturnog razvoja;
• razdvajanje islama i društva, uništavanje džamija i progon duhovnika, kao i zamjena religije komunističkom ideologijom;
• obrazovanje na stranom jeziku (prvih pet godina na avarskom jeziku, a nakon toga se prelazi na ruski jezik);
• prisilno usvajanje evropske civilizacije.

Danas se u materijalnoj i intelektualnoj kulturi Hinuhca mogu uočiti značajne promjene. U pedesetim i šezdesetim godinama, evropska urbana kultura postaje široko rasprostranjena. Ovo se prije svega manifestuje u odjeći, kućnim aparatima, zgradama i promenjenim navikama u ishrani. U određenoj mjeri još uvijek se poštuju stare tradicije i običaji, ali mladi ljudi više nisu vezani za njih, u smislu obaveznosti. Sovjetski način života, dugo nametan od strane centralnih vlasti, potisnuo je tradicionalni način života i kulturu ovog naroda. Napuštanjem endogamije koja je nekada bila karakteristika ovog društva, broj mješovitih brakova se povećao. Takođe je porasla i migracija u ravnice i u veće industrijske centre.

Vidi još

• Kavkaski Avari
• Hinuhski jezik