Pređi na sadržaj

Brisel

Uredi veze
Koordinate: 50° 50′ 46″ S; 4° 21′ 07″ I / 50.846003° S; 4.3519445° I / 50.846003; 4.3519445
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Brisel
Brussel / Bruxelles / Brüssel
Kolažni prikaz gradskih znamenitosti
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Belgija
RegionBrisel
Osnovan6. vek
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2022.188.737
 — gustina5.787,7 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate50° 50′ 46″ S; 4° 21′ 07″ I / 50.846003° S; 4.3519445° I / 50.846003; 4.3519445
Vremenska zonaUTC+1, leti UTC+2
Aps. visina15-100 m
Površina32,61 km2
Brisel na karti Belgije
Brisel
Brisel
Brisel na karti Belgije
Ostali podaci
GradonačelnikFilip Kloz
Pozivni broj02
Veb-sajt
brucity.be

Brisel (hol. Brussel, fr. Bruxelles, nem. Brüssel), zvanično Briselski prestonički region[1][2] (fr. Région de Bruxelles-Capitale; hol. Brussels Hoofdstedelijk Gewest),[a] glavni je i najveći grad Belgije i nezvanični glavni grad Evropske unije.[3] Brisel je sedište dve od tri središnje institucije Evropske unije: Evropske komisije i Saveta Evropske unije. Ovde se nalazi i političko sedište NATO-a. To je takođe i najveće gradsko područje u Belgiji. Sastoji se od 19 opština, uključujući i opštinu grada Brisela, koja je zakonski gledano glavni grad Belgije,[4] pored sedišta francuske zajednice i flamanske zajednice.[5] Regija je službeno dvojezično područje, a prema nekim podacima među stanovništvom prevladavaju govornici francuskog jezika. Regija glavnog grada je locirana u centralnoj porciji zemlje i deo je francuske zajednice Belgije[6] i flemanske zajednice,[7] mada je zasebna od Flemanskog regiona (pri čemu ona formira enklavu) i Valonskog regiona.[8][9] Brisel je najgušće naseljeni i najbogatiji region u Belgiji u pogledu BND po stanovniku.[10] On pokriva 161 km2 (62 sq mi), što je relativno mala oblast u poređenju sa druga dva regiona, i ima populaciju od 1,2 miliona. Metropolitansko područje Brisela sadrži preko 2,1 miliona ljudi, što ga čini najvećim u Belgiji.[11][12][13] On je deo veće konurbacije koja obuhvata Gent, Antverpen, Leven i Valonski Brabant, i u kojoj živi preko pet miliona ljudi.[14]

Etimologija i izgovor

[uredi | uredi izvor]

Naziv grada dolazi iz staroholandske složenice Bruocsella, gde bruoc znači „močvara”, a sella „dom”, tako da je doslovni prevod imena grada „dom u močvari”.

Ime grada se na holandskom jeziku izgovara O ovoj zvučnoj datoteci [ˈbrʏsəl] (Brussel), a na francuskom O ovoj zvučnoj datoteci [bʁyˈsɛl] (Bruxelles). U francuskom nazivu se slovo „x” izgovara kao „ss”, što je jedan od retkih izuzetaka u izgovoru. Naime, današnja ortografija imena grada datira iz srednjeg veka kada je na tadašnjem francuskom jeziku dvostruko slovo „s” bilo zamenjeno krstićem. Ovaj krstić je kasnije postao slovo „x”, a na francuskom se to slovo počelo izgovarati „ks” tek od 18. veka. Postoji još nekoliko primera ovog izuzetka u izgovoru, kao npr. Oser (francuski izgovor: oser). Kada bi se naziv grada modernizovao na današnji francuski, verovatno bi se pisao kao Brusselles. Mnogi govornici francuskog, pogotovo oni koji nisu iz Belgije, ovog izuzetka u izgovoru nisu svesni tako da slovo „x” u imenu grada mnogi izgovaraju kao „ks” ([bʀyˈksɛl]).

U srpskom se izgovor razlikuje od originalnog francuskog po tome što se francuski glas u [y] izgovara kao slovo „i”, što je česti oblik fonetizacije francuskog na srpski, budući da u srpskom ne postoji taj glas.

Na nemačkom, koji je treći službeni jezik Belgije, ime ovog grada se piše Brüssel. Engleski je često jedan od službenih jezika mnogih međunarodnih institucija u gradu, tako da se neretko nailazi i na englesku verziju imena grada (Brussels).

Objašnjenje izraza

[uredi | uredi izvor]

Naziv Brisel se danas najčešće koristi kako bi se opisao grad-region čiji je službeni naziv Region glavnog grada Brisela. Sam region je podeljen na 19 opština koje de jure nisu spojene (kao npr. grad London). Glavna opština u tom regionu se zove Grad Brisel koji se sastoji od strogog centra grada (Pentagon ili Vajfhok) i njegovih urbanih proširenja, kao što je npr. severna četvrt Laeken. Ostalih 18 opština nalaze se oko centra grada i zajedno čine urbanu sredinu od preko milion stanovnika i stotinjak četvrti.

Sam grad-region je jedan od tri savezna regiona u Belgiji, uz Flandriju i Valoniju. Izraz Brisel se izvan nacionalnih okvira često koristi kako bi se označile evropske institucije, najčešće Evropska komisija.

Prema belgijskom ustavu (čl. 194), Grad Brisel je glavni grad Belgije i sedište belgijske savezne vlade. Neslužbeno se naziv grada koristi i kako bi se označilo urbano područje koje se proteže i izvan službenih granica Briselskog regiona.

Geografija

[uredi | uredi izvor]

Grad Brisel se nalazi u središnjem delu Belgije, između Flandrijske nizije i Brabantskog platoa, na nadmorskoj visini između 15 i 100 m. Brisel se graniči sa Valonijom i Flamanskim regionima, ograđen je dolinom reke Sene i udaljen je oko 60 mi (97 km) (97 km) od Severnog mora. Reka protiče kroz grad sa jugozapada ka severoistoku, međutim preko nje je u 19. i 20. veku izgrađeno mnogo građevina, tako da se ona danas ne vidi.

Raspored opština u Briselskom regionu

Postoji 19 opština u Briselu. Grad je okružen širokim bulevarima i izgrađen na mestu starih gradskih zidina. Podeljen je u dva segmenta: Donji grad i Gornji grad. Donji grad se zasniva na dolini reke Sene i on je glavni centar za preduzeća i industriju, a obuhvata i istorijsku baštinu grada. Gornji grad obuhvata uglavnom stambene zgrade, zgrade parlamenata, Kraljevski dvor i kancelarije ministarstava.[15]

Klima

[uredi | uredi izvor]

Klima u Briselu je vlažna, umerena i primorska. Najtopliji meseci su jul i avgust sa prosekom od 17,5, odnosno 17,3  °C. Najhladniji je januar sa 2,2  °C. Prosečna godišnja temperatura je 9,9  °C.

Zbog svoje blizine obali Brisel ima blagu klimu koja kao rezultat ima sivo nebo i kišovito vreme.[16] Blizina Brisela priobalnim područjima utiče na klimu na području putem slanja morske vazdušne mase iz Atlantskog okeana. Obližnje močvare obezbeđuju pomorsku, umerenu klimu. U proseku (na osnovu merenja u poslednjih 100 godina) ima oko 200 dana kiše godišnje. Sneg se retko javlja, obično jednom ili dva puta godišnje.

Klima Brisela
Pokazatelj \ Mesec .Jan. .Feb. .Mar. .Apr. .Maj. .Jun. .Jul. .Avg. .Sep. .Okt. .Nov. .Dec. .God.
Apsolutni maksimum, °C (°F) 15,3
(59,5) 		20,0
(68) 		24,2
(75,6) 		28,7
(83,7) 		34,1
(93,4) 		38,8
(101,8) 		37,1
(98,8) 		36,5
(97,7) 		34,9
(94,8) 		27,8
(82) 		20,6
(69,1) 		16,7
(62,1) 		38,8
(101,8)
Maksimum, °C (°F) 5,7
(42,3) 		6,6
(43,9) 		10,4
(50,7) 		14,2
(57,6) 		18,1
(64,6) 		20,6
(69,1) 		23,0
(73,4) 		22,6
(72,7) 		19,0
(66,2) 		14,7
(58,5) 		9,5
(49,1) 		6,1
(43) 		14,2
(57,6)
Prosek, °C (°F) 3,3
(37,9) 		3,7
(38,7) 		6,8
(44,2) 		9,8
(49,6) 		13,6
(56,5) 		16,2
(61,2) 		18,4
(65,1) 		18,0
(64,4) 		14,9
(58,8) 		11,1
(52) 		6,8
(44,2) 		3,9
(39) 		10,54
(50,97)
Minimum, °C (°F) 0,7
(33,3) 		0,7
(33,3) 		3,1
(37,6) 		5,3
(41,5) 		9,2
(48,6) 		11,9
(53,4) 		14,0
(57,2) 		13,6
(56,5) 		10,9
(51,6) 		7,8
(46) 		4,1
(39,4) 		1,6
(34,9) 		6,9
(44,4)
Apsolutni minimum, °C (°F) −21,1
(−6) 		−18,3
(−0,9) 		−13,6
(7,5) 		−5,7
(21,7) 		−2,2
(28) 		0,3
(32,5) 		4,4
(39,9) 		3,9
(39) 		0,0
(32) 		−6,8
(19,8) 		−12,8
(9) 		−17,7
(0,1) 		−21,1
(−6)
Količina padavina, mm (in) 76,1
(2,996) 		63,1
(2,484) 		70,0
(2,756) 		51,3
(2,02) 		66,5
(2,618) 		71,8
(2,827) 		73,5
(2,894) 		79,3
(3,122) 		68,9
(2,713) 		74,5
(2,933) 		76,4
(3,008) 		81,0
(3,189) 		852,4
(33,559)
Dani sa padavinama (≥ 0.005 inch) 19,2 16,3 17,8 15,9 16,2 15,0 14,3 14,5 15,7 16,6 18,8 19,3 199
Dani sa snegom 5,2 5,9 3,2 2,4 0 0 0 0 0 0 2,4 4,6 24,1
Relativna vlažnost, % 86,6 82,5 78,5 72,5 73,2 74,1 74,3 75,5 80,9 84,6 88,2 88,8 80
Sunčani sati — mesečni prosek 59 77 114 159 191 188 201 190 143 113 66 45 1.546
Izvor: KMI/IRM[17]

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Osnivanje grada

[uredi | uredi izvor]

Prvo naselje, koje će kasnije postati Brisel, osnovano je kada je sv. Gaugerije izgradio kapelicu na adi u reci Zene oko 580. godine.[18]

Zvanično se datum osnivanja grada smešta oko 979. godine, kada je vojvoda Karlo Lotarinški premestio relikvije sv. Gudule iz Morsela u kapelicu sv. Gaugerija koja se nalazila na adi koja će se kasnije zvati ostrvo sv. Gaugerija. Car Oton II je dao Karlu, koji je bio sin francuskog kralja Luja IV, vojvodstvo Donje Lotargije, a on je na tom ostrvu izgradio prva stalna utvrđenja.

Oko 1000. godine Briselska grofovija je data levenskom grofu Lambertu I a 1047. godine, u povelji Lamberta II, se prvi put spominje ime grada.

Srednjovekovni Brisel

[uredi | uredi izvor]

Početkom 12. veka, trgovina je postala važan faktor razvoja u zapadnoj Evropi. Zbog svog položaja na reci Zene, Brisel je postao trgovački centar. O razvoju grada u to vreme svedoči izgradnja Katedrale sv. Mihovila i Gudule 1225. godine. Okolne močvare su tada isušene, kako bi se napravilo mesto za buduće proširenje grada koji je tada brojao oko 30 hiljada stanovnika. U 11. veku grad je dobio svoje prve zidine.[19] U tom razdoblju levenski grofovi su postali brabantske vojvode.

Zbog ubrzanog širenja grada, između 1356. i 1383. podignute su druge briselske zidine. Danas su ove zidine zamenjene mrežom ulica u centru grada. U 15. veku imenovan je prvi gradonačelnik i gradski većnici, koji su bili prvi predstavnici naroda.

Godine 1430, burgundijski vojvoda Filip Dobri je nasledio Brabant, i naredio proširenje i produbljivanje reke kako bi se olakšala trgovina. Brisel je tada postao prestonica Burgundijske Holandije, i upravno i kulturno središte slavno po sakralnoj arhitekturi. Godine 1477, Marija Burgundska udala se za Maksimilijana Austrijskog. Nakon njene smrti, njen muž i dinastija Habzburg su postali vlasnici Brabanta.

Godine 1488, u gradu je izbio rat, a godinu nakon toga i epidemija kuge. Nakon Maksimilijanove smrti, njegova ćerka Margareta je postala glavna guvernerka Holandije i 1507. je premestila glavni grad u Mehelen.

Renesansa

[uredi | uredi izvor]

Godine 1515, nadvojvoda Karlo Austrijski, sin Filipa Lepog, sa 15 godina je postao vladar Burgundije, a sa 16 je nasledio presto Španije. U to vreme je počela španska dominacija u celoj regiji. Car Karlo je ponovo postavio Brisel za glavni grad i povezao Holandiju sa Austrijom. Brisel je tada prvi put postao dvorski grad i uskoro je postao najmoćniji brabantski grad, pobeđujući time svoje rivale Leven, Mehelen i Antverpen. U to vreme Brisel je bio grad umetnika i naučnika.

Nakon abdikacije Karla V 1555. godine, na vlast je došao Filip II zbog čijeg je režima u Holandiji izbila pobuna. U 17. veku je ponovo nastupilo zlatno doba za grad. Brisel je učestvovao u Utrehtskoj uniji 1579, i bio autonomna kalvinistička republika od 1577. do 1585, kada su ga ponovo zauzeli Španci. Nakon toga grad je postao sedište španske, pa austrijske Holandije.

Dana 13. avgusta 1695, francuska vojska pod zapovedništvom maršala Vileroja je bombardovala Brisel prema zapovesti Luja XIV. Ovo je bio najdestruktivniji događaj u celoj istoriji Brisela u kojem je uništena trećina grada i Gran Plas. Nakon obnove, lice grada se znatno izmenilo.

Godine 1731, u požaru je uništena palata Kudenberg koja je bila jedna od najpoznatijih palata u Evropi. Francuska vojska maršala de Saksa je 1746. godine započela okupaciju grada koja je trajala do 1749. Te godine, nakon povratka Austrijanaca, lotarijanski vojvoda Karlo Aleksandar se trijumfalno vratio u Brisel. On se nalazio na položaju vrhovnog guvernera Holandije sve do svoje smrti 1780. godine. U njegovo vreme izvršeni su značajni radovi u gradu.

Borba za nezavisnost

[uredi | uredi izvor]

Brabantska revolucija je izbila 1789. godine protiv reformi Jozefa II. Nakon odlaska Austrijanaca proglašene su Ujedinjene Belgijske Države koje su trajale manje od godinu dana, te je posle ponovo uspostavljen austrijski režim. Za vreme Francuske revolucije ovo područje je pripojeno Francuskoj. Brisel je u to vreme postao sedište departmana Dil, te je po prvi put dobio demokratski birano opštinsko veće. Francuska vlast je doživela kraj Napoleonovim porazom kod Vaterloa, koji se nalazi nedaleko od Brisela.

Prema odredbama Bečkog kongresa iz 1815, južna Holandija je spojena sa severnom u Ujedinjeno Kraljevstvo Holandije pod Viljemom I. Brisel je zajedno sa Hagom proglašen glavnim gradom nove države. Zbog kulturnih i političkih razlika između dva dela nove države, kao i zbog autoritarnog stila vladanja novog monarha, javilo se nezadovoljstvo građana.

Belgijska revolucija. je izbila 1830. godine. Brisel je u to vreme imao oko 100.000 stanovnika. Revolucija je izbila u Briselu, nakon opere La Muete de Portici u pozorištu La Mone, te se ubrzo proširila na sve delove zemlje. Leopold I je 1831. godine krunisan kao kralj nove Kraljevine Belgije.

Moderni Brisel

[uredi | uredi izvor]

Kao glavni grad nove države, Brisel je privukao veliki broj stanovnika budući da je bio upravno i industrijsko središte zemlje. Tada je u grad pristigao veliki broj francuskih izbeglica i frankofonog stanovništva sa juga zemlje. S obzirom da je francuski tada bio jezik dvora i poslovni jezik, grad je polako postao većinski frankofon. Slobodni belgijski univerzitet je osnovan 1834, a kasnije je preimenovan u Slobodni fakultet u Briselu.

U novoj državi grad je dobio na međunarodnoj važnosti, tako da je 1927. ugostio Solvejsku konferenciju i Svetske izložbe 1935. i 1958. godine. U Drugom svetskom ratu grad je oštećen u nemačkom bombardovanju.

Grad je nakon rata ponovo doživeo procvat, pogotovo 1960-ih godina. U ovo vreme je još više porasla međunarodna važnost grada, i on je praktično postao glavni grad Evrope. Postao je sedište Evropske ekonomske zajednice 1958, a 1967. NATO pakta. Danas je grad sedište više od hiljadu međunarodnih organizacija i u njemu živi najveći broj diplomata nakon Njujorka.

Dana 29. maja 1985. dogodila se Hejselska tragedija. Nakon ustavne reforme 1970, osnovana je Briselska regija koja stupa na snagu 1989. i koja gradskom području osigurava veliki nivo samostalnosti.

Stanovništvo

[uredi | uredi izvor]

Prema proceni, u opštini je 1. januara 2015. živelo 175.534 stanovnika.

Demografija
1984.2000.2010.2015.
137.211133.859157.673175.534

Brisel je dom velikog broja stranaca. Na poslednjem popisu stanovništva Belgije 1991, bilo je 63,7% stanovnika u glavnom regionu Brisela koji su se izjasnili kao belgijski državljani, rođeni u Belgiji. Ljudi stranog porekla čine skoro 70%. U principu, stanovništvo Brisela je mlađe od nacionalnog proseka i jaz između bogatih i siromašnih se širi.[20] Što se tiče religije, crkvene službe redovno posećuje 10% stanovništva. Među religijama se takođe nalazi veliki broj muslimana, ateista, agnostika, a postoje i filozofske škole humanizma. U Briselu samo na francuskom govori 57% stanovništva, francuski i holandski koristi 9% stanovništva, francuski i ne-holandski 11%, samo holandski 7%, a ni francuski ni holandski 16% stanovništva.

Privreda

[uredi | uredi izvor]

Ekonomija Brisela je, služeći kao administrativno središte Evrope, u velikoj meri servisno orijentisana. U njoj dominiraju regionalna i svetska sedišta multinacionalnih kompanija, kao i evropske institucije. Iako ima niz značajnih proizvodnih delatnosti, kao što su Kantiljon pivara, osnovana 1900. godine, u julu 2012, nezaposlenost u Briselu je bila čak 20,6%.[21]

Saobraćaj

[uredi | uredi izvor]

Metro u Briselu datira iz 1976. godine, ali podzemne linije poznate kao premetro servisiraju tramvaje od 1968. godine. Sveobuhvatne mreže autobusa i tramvaja takođe pokrivaju grad.

Partnerski gradovi

[uredi | uredi izvor]

Galerija

[uredi | uredi izvor]
  • Kraljevski dvor
    Kraljevski dvor
  • Teatar
    Teatar
  • Cvetni tepih na Trgu
    Cvetni tepih na Trgu

Napomene

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Holandski izgovor: [ˈbrʏsəls ɦoːftˈsteːdələk xəˈʋɛst] ( slušaj). Gewest u izolaciji se izgovara [ɣəˈʋɛst].

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ The Belgian Constitution (PDF). Brussels, Belgium: Belgian House of Representatives. maj 2014. str. 5. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 8. 2015. g. Pristupljeno 10. 9. 2015. „Article 3: Belgium comprises three Regions: the Flemish Region, the Walloon Region and the Brussels Region. Article 4: Belgium comprises four linguistic regions: the Dutch-speaking region, the French-speaking region, the bilingual region of Brussels-Capital and the German-speaking region.” 
  2. ^ „Brussels-Capital Region / Creation”. Centre d'Informatique pour la Région Bruxelloise [Brussels Regional Informatics Center]. 2009. Arhivirano iz originala 29. 4. 2009. g. Pristupljeno 5. 6. 2009. „Since 18 June 1989, the date of the first regional elections, the Brussels-Capital Region has been an autonomous region comparable to the Flemish and Walloon Regions.”  (All text and all but one graphic show the English name as Brussels-Capital Region.)
  3. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 178. ISBN 86-331-2075-5. 
  4. ^ The Belgian Constitution (PDF). Brussels, Belgium: Belgian House of Representatives. maj 2014. str. 63. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 8. 2015. g. Pristupljeno 10. 9. 2015. „Article 194: The city of Brussels is the capital of Belgium and the seat of the Federal Government.” 
  5. ^ „Dobrodošli u Brisel”. Pristupljeno 9. 4. 2013. 
  6. ^ Décret instituant Bruxelles capitale de la Communauté française. Brussels, Belgium: Parliament of the French Community. 1984. Arhivirano iz originala 15. 10. 2015. g. Pristupljeno 11. 9. 2015. 
  7. ^ „The Flemish Community”. Belgium.be (na jeziku: engleski). 24. 10. 2011. Pristupljeno 1. 4. 2018. 
  8. ^ Decreet betreffende de keuze van Brussel tot hoofdstad van de Vlaamse Gemeenschap (PDF). Brussels, Belgium: Flemish Parliament. 1984. Arhivirano iz originala (PDF) 7. 3. 2021. g. Pristupljeno 11. 9. 2015.  Nevalidan unos |dead-url=dead (pomoć)
  9. ^ „DE BELGISCHE GRONDWET”. www.senate.be. Pristupljeno 24. 10. 2017. 
  10. ^ „Gross domestic product per resident, at current prices – Ratio in relation to the total of the Kingdom”. National Bank of Belgium. Arhivirano iz originala 8. 8. 2014. g. Pristupljeno 20. 4. 2014. 
  11. ^ „Statistics Belgium; Population de droit par commune au 1 janvier 2008”. Arhivirano iz originala (excel-file) 17. 9. 2008. g. Pristupljeno 17. 9. 2008.  Population of all municipalities in Belgium on 1 January 2008. Pristupljeno 18 October 2008.
  12. ^ „Statistics Belgium; De Belgische Stadsgewesten 2001” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 29. 10. 2008. g. Pristupljeno 19. 10. 2008.  Definitions of metropolitan areas in Belgium. The metropolitan area of Brussels is divided into three levels. First, the central agglomeration (geoperationaliseerde agglomeratie) with 1,451,047 inhabitants (2008-01-01, adjusted to municipal borders). Adding the closest surroundings (suburbs, banlieue or buitenwijken) gives a total of 1,831,496. And, including the outer commuter zone (forensenwoonzone) the population is 2,676,701.
  13. ^ „Demographia World Urban Areas” (PDF). april 2017. 
  14. ^ Michiel, Van Meeteren; Kobe, Boussauw; Ben, Derudder; Frank, Witlox (2016). Flemish Diamond or ABC-Axis? The spatial structure of the Belgian metropolitan area. Brussels, Belgium. 
  15. ^ „Geografija Brisela”. Pristupljeno 9. 4. 2013. 
  16. ^ „Site de l'institut météorologique belge”. Meteo.be. Arhivirano iz originala 20. 05. 2013. g. Pristupljeno 29. 6. 2010. 
  17. ^ „Monthly normals for Uccle, Brussels”. KMI/IRM. Arhivirano iz originala 20. 05. 2013. g. Pristupljeno 11. 6. 2012. 
  18. ^ „Istorija Brisela”. Pristupljeno 9. 4. 2013. 
  19. ^ „Zo ontstond Brussel”. Arhivirano iz originala 20. 11. 2007. g. Pristupljeno 9. 4. 2013. 
  20. ^ „Bogati i siromašni”. Pristupljeno 9. 4. 2013. 
  21. ^ „Juillet 201 20122 22 : : Taux de chômage stable (20,6%) mais augmentation du nombre de chercheurs d’emploi sur base annuelle”. Pristupljeno 9. 4. 2013. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 178. ISBN 86-331-2075-5. 
  • Michiel, Van Meeteren; Kobe, Boussauw; Ben, Derudder; Frank, Witlox (2016). Flemish Diamond or ABC-Axis? The spatial structure of the Belgian metropolitan area. Brussels, Belgium. 
  • Decreet betreffende de keuze van Brussel tot hoofdstad van de Vlaamse Gemeenschap (PDF). Brussels, Belgium: Flemish Parliament. 1984. Arhivirano iz originala (PDF) 07. 03. 2021. g. Pristupljeno 11. 9. 2015.  Nevalidan unos |dead-url=dead (pomoć)
  • Décret instituant Bruxelles capitale de la Communauté française. Brussels, Belgium: Parliament of the French Community. 1984. Arhivirano iz originala 15. 10. 2015. g. Pristupljeno 11. 9. 2015. 
  • The Belgian Constitution (PDF). Brussels, Belgium: Belgian House of Representatives. maj 2014. str. 63. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 08. 2015. g. Pristupljeno 10. 9. 2015. „Article 194: The city of Brussels is the capital of Belgium and the seat of the Federal Government.” 
  • The Belgian Constitution (PDF). Brussels, Belgium: Belgian House of Representatives. maj 2014. str. 5. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 08. 2015. g. Pristupljeno 10. 9. 2015. „Article 3: Belgium comprises three Regions: the Flemish Region, the Walloon Region and the Brussels Region. Article 4: Belgium comprises four linguistic regions: the Dutch-speaking region, the French-speaking region, the bilingual region of Brussels-Capital and the German-speaking region.” 
  • Paul de Saint-Hilaire, Bruxelles Mystérieux, Bruxelles, Rossel, Editions, 1976, 159 str.
  • Georges Lebouc, Histoire insolite des rues de Bruxelles, Bruxelles, Racine, 2007, 206 str.
  • Georges Lebouc, Des rues et des hommes à Bruxelles, Bruxelles, Racine, 2008, 206 str.
  • Pierre Laconte, Carola Hein, Brussels: Perspectives on a European Capital, Bruxelles, Editions Aliter, 2007.
  • Pierre Lacont], Bruxelles, La Belgique et l'Europe. Un urbanisme cosmopolite, Lyon, Editions du Certu, 2007.
  • Christian Dessouroux, Espaces partagés, espaces disputés. Bruxelles, une capitale et ses habitants, Ministarstvo Briselske regije 2008.

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Брисел&oldid=28341600”