Abazini

Abazini

Абаза
Zastava Abazina
Abazini, sredina 19. veka
Ukupna populacija
60.000–100.000
Regioni sa značajnom populacijom
Turska	15.000–50.000
Egipat	50.000
Rusija	43.941
Jermenija	400
Ukrajina	128
Jezici
abazinski, ruski, turski, arapski
Religija
sunizam
Srodne etničke grupe
Abhazi, Čerkezi

Abazinski distrikt u Karačajevo-Čerkeziji

Abazini su kavkaski abhasko-adigejski narod, srodan Abhazima, koji pretežno živi u Rusiji (Karačajevo-Čerkezija) i Turskoj. Karačajevo-Čerkezija je matično područje Abazina, iako oni nisu pomenuti u nazivu ove republike, u kojoj čine 7,8% stanovništva i predstavljaju četvrti narod po brojnosti, posle Karačajaca (41%), Rusa (32%) i Čerkeza (12%). Abazini najviše nastanjuju Abazinski distrikt ove republike, a u političkom smislu su se uvek držali zajedno sa etnički srodnim Čerkezima. Većinom su islamske veroispovesti, a govore abazinskim jezikom, koji spada u abhasko-abazinsku grupu severozapadnokavkaske (abhasko-adigejske) porodice jezika.

Populacija

Ne postoje podaci o populaciji Abazina u Rusiji pre kraja 19. vjeka, a od tada ona je u porastu:

Godina	Broj stanovništva
1883.	9 921
1926.	13 825
1939.	15 300
1959.	19 600
1970.	25 448
1979.	29 497
1989.	33 613
2010.	43 341

Podaci ukazuju na kontinuirani rast populacije i prilično visok, mada smanjen, broj govornika maternjeg jezika. Danas Abazina ukupno ima oko 71.000, od toga u Rusiji oko 45.000, u Turskoj oko 13.000 i Egiptu oko 13.000. Prema rezultatima popisa stanovništva Ruske Federacije, Abazina je 2010. bilo 43.341.

Ime i osobine

Samo ime Abazina je starijeg porijekla i kao takve su ih poznavali i susjedni Čerkezi (Adigejci i Kabardinci). Kao Abazine ih poznaju svi narodi. Jezik je sličan abhaskom jeziku, ali takođe sadrži i elemente karakteristične za kabardinski jezik. Od svih jezika koji se govore u bivšem Sovjetskom Savezu, fonetika abazinskog se smatra najtežom. Jezik Abazina je podeljen na dva dijalekta koji odgovaraju dvjema srodnim zajednicama: Tapanta i Škaraua.

Stanište Abazina je u podnožju planina Kavkaza na gornjim prelazima rijeka Mali i Veliki Zelenčuk, Kubanj i Kuma. Većina Abazina živi u 13 sela Karačajevo-Čerkezije, ali neki od njih žive raštrkani u kabardinskim, adigijskim i nogajskim selima. Dva sela Abazina nalaze se u blizini Kislovodsk-a.

Antropološki gledano Abazini pripadaju balkansko-kavkaskoj podrasi i imaju karakteristike pontijskog i kavkaskog tipa. Imaju relativno blagu pigmentaciju, okruglu glavu srednje veličine.

Religija

Religija Abazina je sunitski islam, prihvaćen u 17. - 18. vijeku da bi zamijenio hrišćanstvo. Ipak, i ranije hrišćanstvo i kasniji islam u velikoj mjeri se mešaju sa paganskim običajima i vjerovanjima, čiji uticaj se može primjetiti i danas.

Etnologija

Etnološki razvoj Abazinskog naroda liči na razvoj Abhaskog naroda. Oba naroda potiču od proto-abhaskih plemena koja su u prvom milenijumu prije nove ere naselila područje u blizini Crnog mora (od današnjeg Tuapsa do Sukhumija). Do 8. vijeka četiri različite plemenske grupe (Apsil, Abazg, Svanig, Misimian) proizvele su Abhazine i od 8. do 9. vijeka narod Abaza. Smatra se da centralni dio razvoja Abazina pripada plemenu Abazgi koje je bilo naseljeno u sjeverozapadnom dijelu Abhazije od rijeke Bsib do današnjeg Tuapsa. Ovu teritoriju su naseljavali Abazini sve do 13. vijeka, u kojem je došlo do masovne migracije na sjeverni Kavkaz.

Prema riječima arheologa, tragovi kretanja u tom pravcu datiraju iz 8. vijeka, dok 13-14. vijek svjedoči o preseljenju celog plemena Tapanta. Pisani zapisi o severnom Kavkazu iz 18. vijeka već sadrže imena svih abazinskih plemena. Međutim, dio abazinskog plemena Škarua ostao je da živi na obali Crnog mora, gde su ih asimilovali Abhazi i Čerkezi.

Zapisi iz 15. i 16. vijeka prikazuju Abaze kao snažnu i militantnu naciju. Stalni unutrašnji sukobi i neprijateljstva vremenom su doveli do potpadanja pod vlast Kabardinaca u 17. vijeku. U 18. i 19. vijeku teritorija Abazina postala je jezgro razdora u imperijalnoj politici Rusije i Turske. Iako je pobjeda pripadala Rusiji, Abazijci su se više vidjeli kao pripadnici vojne sile koja je izgubila, što se takođe odrazilo na njihovo veliko raseljavanje u Tursku. Emigracija je ubrzana vladinom naredbom iz 1862. godine koja zahtjevala da ljudi napuste područje između rjeka Labo i Beli i odu ili na Kubanj ili u inostranstvo. Kao rezultat masivnog egzodusa samo 9.000 od 50.000 ljudi ostalo je na teritoriji do 1880. godine. Indirektno je zaključeno da je broj emigranata Abazije u Tursku bilo oko 30.000-45.000.

Ekonomski život

Ekonomski život Abazina bio je oblikovan njihovim okruženjem. Prije 1860. godina, kada su živeli u planinama bogatim pašnjacima, glavno zanimanje je bilo uzgajanje stoke. Među njima je bilo ovaca i koza, a bilo je i krupnije rogate stoke. Abazini su takođe poznati po svojim stadima konja sa pedigreom. Pored toga bavili su se i zemljoradnjom.

Spajanje Kubanja sa Rusijom je dovelo do značajnog porasta slovenske imigracije. Tokom 1867. godine Abazini su našli na području novo-stvorenog Batalpašinskom području, u kome su Rusi činili 69,3% stanovništva. Tokom zemljišne reforme na bivšim teritorijama Abaza, novi naseljenici su dobili više od dva miliona hektara zemlje. Abazini su se koncentrisali u zajednice koje su dobile zemlju na istoj osnovi kao i novi naseljenici. Značaj stočarstva je drastično smanjen, jer su pašnjaci prešli u privatne ruke, a zakup je postao pretjerano visok. Pretežno zanimanje je postala zemljoradnja. Godine 1866. usvojen je novčani porez na državnom nivou koji je ubrzao razvoj finansijskih i trgovinskih odnosa u selu. Reforma je takođe promijenila strukturu sela Abaza. Prema vladinim standardima, jedna zajednica morala je da sadrži najmanje 200 domaćinstava, pa je nekoliko sela bilo ujedinjeno. Kao rezultat ove reforme, uništen je rodovski sistem i pojavila su se mješovita sela. Formirano je osam sela Abazina, i to: Kuvin, Donji Kuban, Šahgirejev, Kuma-Abazin, Donji Zelenčuk, Dudarukov, Kličev i Biberdov. Od ovih samo prva četiri su etnički čista sela Abaza.

Istorija

Dana 7. februara 1918. godine u Batalpašinsku je uspostavljena sovjetska vlast. Nakon toga uslijedio je građanski rat. Nekoliko puta je dolazilo do administrativne reorganizacije. Sela Abazina su podeljena između dvije nove administrativne jedinice: Karačajske autonomne regije i Nacionalne oblasti Čerkezije. Zemlja Abaza je spojena kao jedna administrativna jedinica tek 9. januara 1957. godine, kada je osnovan Karačajsko-čerkeski autonomni okrug.

Sredinom dvadesetih godina prošlog vijeka nekoliko sela ovog naroda promjenili su nazive iz ideoloških razloga, jer su prethodna imena aludirala na suverene ili plemiće. Pojavila su se nova sela Abazina na zemljištima ispražnjenim tokom ideološke borbe i istrebljenja kulaka.

Glavne promjene u društvu Abazina u proteklih 70 godina bile su dvije sovjetske kampanje: kolektivizacija i kulturna revolucija. Kolektivizacija je pogoršala antagonizam između različitih društvenih slojeva. Rješenje je pronađeno u deportaciji ljudi neprihvatljivih za centralne vlasti. Atmosfera terora ubrzala je formiranje kolhoza.

Cilj kolektivizacije bio je konsolidacija sovjetskog ekonomskog sistema, dok je ideološku borbu trebalo dobiti putem obrazovanja i kulture. Obrazovanje dostupno Abazinima prije dolaska sovjetske vlasti bilo je seloska škola ili džamija. Povremeno, srećniji ili bistriji student mogao je takođe ići u srednju školu. Godine 1918. akcenat je postavljen na srednjoškolsko obrazovanje na lokalnom jeziku. Ovo je, međutim, postalo moguće tek posle 1923. godine kada je Talustan Tabulov napisao udžbenike na abazanskom jeziku na latinici. Obrazovanje za Abaze trajalo je samo šest godina.

U narednim godinama došlo je do nekih promjena u obrazovanju Abazina. Naime, centralna vlada je 1938. naredila da književni jezik Abazina usvoji, ćirilični alfabet, a ruski jezik postaje zvanični jezik nastave, dok su abazinski jezik i književnost zadržani kao predmeti u nastavnom planu i programu). Uprkos tome, u kulturnom životu Abaza bila je razvijena kulturna proza (Tabulov, Žir) i pozorište Abaza.

Imperijalna politika, kao i Pan-Slovenska i sovjetska propaganda ostavile su uticaj na svakodnevni život i mentalitet Abazina. Njihova odeća i kućni aparati odražavaju napredak evropske kulture. Masovna proizvedena fabričke roba svakako ne nosi otisak vijekovne tradicije. Domovi mogu biti izgrađeni samo prema jednom od tri standardizovana projekta odobrena od strane države. Tradicionalna sela u kojima su se domaćinstva nalazila slučajno, a ponekad i prilično daleko, zamenjena su ruskim stazama.

Religija se povlači pred sovjetskom ideologijom. Od tradicionalnih obreda i običaja čini se da oni koji su povezani s sahranom pokazuju najveći otpor. Identitet i jedinstvo naroda Abaza uskoro mogu ugroziti dvije tendencije koje su se pojavile tokom 1970-ih i 1980-ih, posebno sve veći broj mješovitih brakova i urbanizacije. Godine 1979. ljudi koji žive u gradovima činili su 21% svih Abazina.

Vidi još

• Abhazi
• Abhazija
• Abazinski jezik